Tíminn - 14.06.1975, Blaðsíða 13

Laugardagur 14, júni 1975
TÍMINN
13
H SH ,|h! 111
Bakki í hafi og blika
yfir landi
Hólmsteinn Helgason skrifar
Landfara langt bréf, sem birtist
ftvennulagi. Fyrri hlutinn birt-
ist hér á eftir, en sfðari hlutinn
n.k. þriöjudag. Hólmsteinn
skrifar:
„Landfari. Heiðraði kunningi
Ég girnist nú enn, að gauka til
þin linum, þó fram af mér sé
gengið.
Áður en veðurstofa var stofn-
sett hérlendis, og veðurspár
gerðar af lærðum mönnum, i
þeim visindum, sem veðurfræði
nefnist, urðu menn að bjargast
við hyggjuvit sitt og reynslu,
bæði sina eigin og annarra, er
sjá þurfti út veðurfar fyrir
næsta dægur eða nána framtlð,
sem þá eins og enn i dag er jafn
mikilvægt fyrir afkomu manna
og lif. Þá horfðu menn til lofts
og lagar, og byggðu sinar
ályktanir á þeim teiknum, sem
þar var að sjá, o. fl., sem
reynsla þeirra og genginna
kynslóða höfðu kennt þeim að
taka mark á. Náðu sumir menn
furðu langt i þessu, og voru
kallaðir veðurglöggir. Þegar
bólstra bakki grár birtist út I
hafi, og yfir landi blikan blá,
byggð úr skýja trafi. Þá þótti
jafnan von stórviðris, með
miklu úrfelli, er þessi
himinteikn náðu að renna
saman. Þá var betra að hafa á
öllu gát, bæði á sjó og landi.
,,Nú er bakki i hafi og blika
yfir landi,” i islenzkum þjóð-
málum. Enn hafa stjórnvöld
þjóöfelagsins vegið I einn og
sama knérunn, minnkað
verðgildi eða kaupmátt gjald-
miðilsins islenzku krónunnar,
svo þar mun nú fara að verða
litið eftir, jafn oft og af henni
hefir verið sneitt. Það má
annars vera undarleg, og alveg
óskiljanleg tregða hjá ráða-
mönnum fjárhags og stjórn-
mála hér á landi að geta ekkert
lært af staðreyndum fenginnar
áratuga reynslu, heldur steyta
alltaf með kollinn á sama
teininum, og hafa að engu þá
árekstra. Á siðasta aldar-
fjórðungi, þeim þriðja i röðinni,
er búið að skerða islenzku
krónuna átta sinnum, auk þess
sem hún hefir verið látin siga,
sem svo hefir verið kallað, og
allir nústarfandi stjórnmála-
flokkar eða ráðamenn þeirra,
verið þar þátttakendur i mis-
jöfnum mæli þó. Sjálfstæöis-
flokkurinn, sem sjaldan hefir
borið nafn með rentu, og
Alþýðuflokkurinn eiga þó þarna
metið, meðan þeir sváfu saman
i 12 ár. Það var sagt um þessa
flokka, á þeim tima af and-
stæðingunum, og var ekki út I
bláinn, efnislega, að þeim væri
um megn, að stjórna
þjóðfélaginu og gripu þvi til
þess ráðsins sem auðveldast
væri, til bráðabirgða, en leysti
engan framtiðarvanda heldur
jyki hann. „Gengisfelling væri
eins og kvalastillandi sprauta
fyrir sjúkling, en ekki læknandi
lyf.” Reynslan er lika búin að
margsannna, að fátt muni jafn-
mikill verðbólguvaldur I þjóðar-
búskap, og skerðing á verðgildi
gjaldmiðils þjóðfélgsins, auk
margs konar siðferðilegrar
afturfarar þjóðfélagsþegnanna,
sem slik röskun veldur. Það
verður vart annað sagt, en þeir
menn sem telja þjóðráð að nota
gengisfellingar, hvað ofan i
annað sem hagstjórnartæki,
hljóti að vera sömu skoðunar og
ofdrykkjumaðurinn og skáldið,
sem kvað: „svo skal maður
bæta böl/að biða ánnað meira.”
Þeir stjórnmálaflokkar, sem
mynduðu og studdu þá rikis-
stjórn, sem þeir nefndu
„Viðreisnarstjórn”, sem var
öfugmæli, veittu Seðlabanka Is-
lands lagaheimild, til
skráningar á Islenzkum gjald-
miðli, með þvi skilorði þó, að
samþykki ríkisstjórnar kæmi til
hverju sinni, og ræður hún þvi I
raun. Þetta mætti vel halda, að
jaðraði við að vera brot á
stjórnarskrá þjóðfélagsins
a.m.k., ef ekki algjört, þvi hér
er um upptöku eignar að ræða,
verðmætaupptöku, án þess ann-
að gjald komi fyrir, sem þó ekki
er gildandi fyrir álla þjóð-
félagsþegnana, eftir efnum og
ástæðum, heldur aðeins fyrir
þá, sem hafa verið svo
heimskir, að virða forna
búmennsku og hugsa fyrir
morgundeginum, spara
innunnin verðmæti, og i góðri
trú, láta þau i umsjá þeirra
stofnana, sem vera eiga
bakjarlar atvinnu og hvers
konar verðmætasköpunar i
þjóðfélaginu, þ.e. banka og
annarra lánastofnana, sem er
nauösyn hvers þjóðfélags, að
séu i stakk búnir til að gegna
sinu mikilsverða hlutv. f
stjórnarskrám (grunnlögum)
allra borgralegra þjóðfélaga, er
lögð mikil áherzla á verndun
eignarréttar einstaklinganna,
og haldið uppi kostnaðarsömu
starfi lögregluliðs og dóms-
mála, til að vernda þennan rétt,
bæði á landi og sjó, þar er
stiórnarskrá Islands ekki frá-
brugðin. Hér i okkar litla is-
lenzka þjóðfélagi, hefir sérstak-
lega á siðustu þremur ára-
tugum, verið stofnaður fjöldi af
sjóöum, þótt nokkuð væri til
áður til margskonar framfara
og menningarmála, auk hinna
fjölmörgu lifeyrissjóða, hins
risavaxna Atvinnuleysis-
tryggingarsjóðs, og verð-
jöfnunarsjóða. Allt eru þetta
að verða aðeins tölustafir, sem
visa á tiltölulega litið verðmæti
hver gjaldmiðils-eining. Þá er
aðferöin bara sú, að prentaðir
eru fleiri og verðtölu-hærri
peningaseðlar, með ábyrgð
rikisins, til dreifingar meðal
almennings. Þetta er hliðstæð
aðferð þvi, ef slökkva ætti eld,
með þvi að dæla á bálið oliu eða
bensini.
Mætti það ekki teljast til
muna yfir markið skotið, þótt
sagan siðar meir minntist
þessara gengisfellinga-páfa
nútlmans, á einhvern
hliðstæðan hátt, og norðlenzki
bóndinn, nágranna sins, og odd-
vita sveitarinnar, I grafskrift:
„Hann gekk ekki glæpaveg/en
götuna meðfram honum.” Við
forustu og forsvarsmenn mins,
jafnan þjóðholla og ábyrga
Framsóknarflokks, sem ég hef
staðið með i nálega 60 ár get ég
ekki annað en tekið undir með
rómverska keisaranum, forðum
daga á örlagastund: „Og þú lika
barnið mitt Brútus.”
Bíln-og búvélosola
P.Z. sláttuþyrla
Fella sjálfhleðsluvagn
Fjögurra hamra loft-
pressa
Ferguson M.F. 50
Caterpillar D 6 B
Caterpillar 6. c.
Höfum kaupendur að
eldri gerðum Dísel-
dráttarvéla.
BÍLA-AÐSTOÐ
Arnbergi við Selfoss
Simar 99-1888 & 1685
Telpa
á þrettánda ári óskar
eftir starfi i sveit við
húshjálpo.fl. Sími 4-28-
18.
Jörð
Tilboð óskast i mannvirki og ræktun á
jörðinni Skálum i Vopnafirði með tilheyr-
andi leiguréttindum samkvæmt leigu-
samningi.
Tilboðum sé skilað fyrir 30. júni til undir-
ritaðs.
Réttur er áskilinn til að taka hvaða tilboði
sem ereðahafna öllum.
Upplýsingar i sima 3197.
Ingibjörn Sigurjónsson
Ilamrahlið 22, Vopnafirði.
Verzlunar- og
skrifstofufólk
Verzlunarmannafélag Reykjavikur held-
ur félagsfund að Hótel Sögu, Átthagasal i
p dag, laugardag 14. júni 1975 kl. 14.
FUNDAREFNI:
Nýir kjarasamningar.
II
::::
::::
gs
mt
jgj
:::
:æ,
Verzlunarmannafélag Reykjavikur.
TANNVIÐGERÐIR
6-15 ÁRA GREIDD
AR AÐ FULLU
Tilteknir hópar fó 50% viðgerða greiddar
hjá sjúkrasamlagi Tannréttingar, unnar
af sérfræðingum, ekki greiddar
SJ—Reykjavlk — öll sjúkrasam-
lög á landinu hafa nú hafið
greiðslur tannlækningareikninga
fyrir tiltekna hópa fólks, svo sem
ákveðið var með lögum nr. 62 árið
1974. I lögunum var um tvo
áfanga að ræða.
í fyrri áfanga var að þvi stefnt,
að þessar greiðslur tækju til allrar
tannlæknaþjónustu fyrir skóla-
börn á aldrinum 6-15 ára, og
skyldi þessi áfangi hefjast 1. sept.
1974. Frá sama tima skyldi sveit-
arfélögum skylt að greiða slikan
kostnað að hálfu á móti sjúkra-
tryggingum.
I siðari áfanga eða frá 1. jan.
s.l. skyldi hefjast greiðsla sjúkra-
trygginga að hálfu á tannlækna-
kostnaði fyrir 3-5 ára börn, 16 ára
unglinga, elii- og örorkulifeyris-
þega (75% örorkumat eða meira)
og vanfærar konur. Um þessa
flokka gilda að tvennu leyti aðrar
reglur en 6-15 ára börn, þ.e. að
hinir tryggðu skuli sjálfir bera
kostnað sinn að hálfu, og að fyrir
þá skal ekki greiða kostnað við
gullfyllingar, krónu- eða brúar-
gerð. \
Greiðsla fyrir tannlæknaþjón-
ustu samkvæmt þessu er nú haf-
in.
Eftir 1. júli þurfa tannlækna-
reikningar, sem óskast endur-
greiddir að hálfu eða öllu, að vera
á sérstökum eyðublöðum.
Það er skilyrði fyrir skyldu (og
heimild) trygginganna til um-
ræddra greiðslna, að tannlækna-
þjónustan sé samningsbundin,
annað hvort á vegum heilsu-
gæzlustöðva eða skipulagðra
skólatannlækninga, —eða þá með
samningum Tryggingastofnunar
við tannlækna á stofum þeirra. —
Með þvi að tannlæknaþjónusta er
enn ekki veitt af heilsugæzlu-
stöðvum og óviða með skipulögð-
um skólatannlækningum, var
samningsgerð við samtök tann-
lækna óhjákvæmileg forsenda
þess, að um greiðslu tannlækna-
kostnaðar yrði að ræða.
Samningar við Tannlæknafélag
Islands tóku langan tima, en voru
undirritaðir 19. april s.l. I
samningum var það skilyrði, sem
tryggingarnar urðu að sæta, að
hverjum tannlækni skyldi frjálst,
hvort hann gerðist aðili að
samningnum eða ekki.
Afleiðing af þvi, að tannlæknir
velur að standa utan við samn-
ingana er, að fyrir vinnu sliks
tannlæknis greiða tryggingarnar
ekki, þar sem þær eiga ekki kröfu
til þess, aö hann vinni fyrir um-
samið verð.
Komið er nú fram, að svo til all-
ir tannlæknar verða aðilar að
samningnum, með þeirri undan-
tekningu þó, að sérfræðingar i
tannréttingum og tannlæknar,
sem hjá þeim vinna, hafa kosið að
standa utan við samninginn.
Af þvi leiðir, þvi miður, að
tryggingarnar geta ekki tekið
þátt i kostnaði við tannréttingar,
unnar af þessum sérfræðingum.
— Ekkert er þó þvi til fyrirstöðu,
aö tannréttingavinna, sem unnin
kann að verða hjá almennum
tannlæknum, sem aðilar hafa
gerzt að samningnum, verði
greidd. Sjúkrasamlögin greiði þá
að hálfu og sveitarfélögin að
hálfu, sé um 6-15 ára börn að
ræða.
Samningurinn áskilur enn
fremur, að þeir, sem þjónustu fá,
greiði tanniæknareikninga að
fullu, og leiti siðar endurgreiðslu
á þeim. Undantekning frá þessu
gildir aðeins, þar sem sér-
samningar eru um skólatann-
lækningar, án greiðslu frá sjúkl-
ingum. f þeim tilfellum greiða
sjúkrasamlög þeim, sem skipu-
leggur og kostar skólatannlækn-
ingar.
Þar sem öll skilyrði eru nú fyrir
hendi og sjúkrasamlögum hafa
verið sendar starfsreglur og
nauðsynleg gögn, ákvað trygg-
ingaráð á fundi, 27. maí 1975, að
fela sjúkrasamlögum að hefja
greiðslur tannlæknareikninga,
bæði fyrir liðinn tima, þ.e. frá 1.
sept. eða 1. jan., eftir þvi sem við
á og áfram.
Við framvisun tannlæknareikn-
inga hjá sjúkrasamlagi, skal sýna
sjúkrasamlagsskirteini, til sönn-
unar rétti sínum til greiðslu i þvi
samlagi. örorkulifeyrisþegar
skulu, auk samlagsskirteinis,
sýna sérstakt skirteini um rétt
sinn sem örorkulifeyrisþegar.
Skirteini þetta fæst hjá Trygg-
ingastofnuninni eða umboðum
hennar og er gert til þess að varð-
veita i plastumslagi samlagsskir-
teinis, læknisvottorð um þunga
sinn og áætlaðan fæðingartima,
eða fæðingarvottorð, ef reikningi
er framvisað, eftir að konan er
orðin léttari.
Það skal að lokum tekið fram,
að á þeim stöðum, þar sem um
skipulagðar skólatannlækningar
er að ræða, er gert ráð fyrir, að
þeir árgangar skólafólks, sem
tryggð er tannlæknishjálp hjá
skólatannlækni, skuli halda sig að
skólatannlækni og ekki fá endur-
greiðslu vegna hjálpar hjá öðrum
tannlæknum, nema skólatann-
læknir votti, að hann komist ekki
að i skólanum i tæka tið.
Auglýst verður misserislega,
hvaða árgangar eiga öruggan
aðgang hjá skólatannlækni.
Verður það gert fljótt hér i
Reykjavik, en tannlæknastofur
skólanna verða opnar i sumar.
Þær eru i niu skólum (18 stólar),
og tannlæknastofa verður tilbúin i
tiunda skólanum i Reykjavik i
haust. Skólatannlækningar eru
einnig i Heilsuverndarstöðinni,
fyrst og fremst fyrir nemendur
þeirra skóla, sem ekki hafa eigin
tannlæknastofur.
Gerter ráð fyrir, að takmarkað
verði, hversu titt menn geti fengið
gervitennur með þátttöku trygg- _
inganna i kostnaði. — Þvi skal
hver, sem óskar endurnýjunar
gervitanna innan 3ja ára frá þvi
að hann fékk þær (með þátttöku
trygginganna), senda skriflega
beiðni til trúnaðarlæknis Trygg-
ingastofnunarinnar, ásamt vott-
orði tannlæknis til rökstuðnings
þörfinni. Nánari reglur um þetta
atriði verða settar siðar.
Eftirliti með tannlækna-
reikningum verður hagað þannig,
að trúnaðartannlæknir trygging-
anna, sem skipaður verður, ber
saman úrtak úr greiddum reikn-
ingum við „tannkort” (dagbók)
tannlæknis. Trúnaðarlækninum
er skylt að boða komu sina til
tannlæknisins. Tannlæknir skal
hafa gögn um sjúklinga tiltæk i
tvö ár eftir aðgerö, en honum er
hvorki skylt né heimilt að láta
þau af hendi.
Aðalfundur Bygg
ingafræðingafélags
íslands
NÝLEGA var aöalfundur Bygg-
ingafræðingafélags tslands hald-
inn. Leifur Blumenstein var end-
urkjörinn formaður. Aðrir I stjórn
félagsins eru Asmundur Olason
varaformaður. Meðstjórnendur
eru: Magnús Ingi Ingvarsson,
Lúðvik Leoson, Trausti Leoson,
Sveinn Þorvaldsson og Jón Kal-
dal.
Hópferðir á kaup
stefnur, sýningar
og ráðstefnur
FERÐAMIÐSTÖÐIN hf. hefur
tekiö upp þau nýmæli upp i dag-
skrá sina að skipuleggja hópferð-
ir, fyrirgreiðslu og aðra þjónustu
á kaupstefnur, vörusýningar,
ráðstefnur, o.s.frv.
Nú stendur yfir undirbúningur
aö bókasýningunni „Frankfurter
Buchmesse”, sem haldin verður
dagana 9.-14. október 1975, þar
sem sýndar veröa nýjustu bækur
og útgáfur á alþjóðlegum bóka-
markaði.