Tíminn - 15.06.1975, Blaðsíða 15
Sunnudagur 15. júni 1975
TÍMINN
15
Bygging viðlagasjóðshúsanna
hreint undur
segir byggingafræðingurinn, sem
hafði umsjón með uppsetningu
finnsku húsanna
Svo sem alþjóð er kunnugt lét
Viðlagasjóður reisa 550
timburhús i tuttugu
byggðarlögum hér á landi á árinu
1973 til 1974. Astæðan er öllum
kunn, — eftir náttúruhamfarirnar
i Vestmannaeyjum i ársbyrjun
1973, stóð fjöldi fólks uppi
húsnæðislaus, og mikil þörf var
skjótra úrbóta. A einu ári var
reistur ibúðafjöldi, sem svarar til
fjögurra eða fimm ára fram-
leiðslu Framkvæmdanefndar
byggingaáætiana. Að þessu starfi
unnu verktakar frá öllum hinum
Norðurlöndunum. Þessi fram-
kvæmd — að reisa svo mörg hús
dreift um landið vegna náttúru-
hamfara — er einstæð, og þvi
hafði Timinn hug á að forvitnast
um afstöðu og áiit þeirra erlendu
aðiia, sem að smiðinni stóðu.
Fyrir skemmstu var staddur hér
á landi finnski byggingafræðing-
urinn Kenneth Schröder — sem
hafði yfirumsjón með byggingu
finnsk-viðlagasjóðshúsanna — og
átti þá Tíminn við hann stutt
viðtal.
Kenneth Schröder er starfs-
maður stærsta útflutningsfyrir-
tækis Finna, ENSO-GUTZEIT
OSAKEYHTIÖ, sem hefur geysi-
leg umsvif í heimalandi sínu.
Starfsemi sina rekur það á tiu
stöðum viðs vegar um landið, en
aðalstöðvarnar eru i höfuð-
borginni Helsinki. Um 17.000
manns starfa hhá fyrirtækinu, og
u þ.b. 7% af ' heildarútflutningi
frá Finnlandi eru á vegum þess.
Þótt á vegum þessa stóra fyrir-
tækis séu byggðar um 1.000 ibuðir
á ári hverju, er það aðeins litill
hlekkur i allri starfseminni. í
verksmiðjum viðs vegar um
landið eru framleiddar alls kyns
vörutegundir. Þeirra mikilvæg-
astar eru trjávörur ýmiss konar
— pappir, pappi, sellulósi, o. fl.,
en hin siðari ár hefur framleiðsla
á sviði málmiðnaðar farið
hraðvaxandi. Þá má geta þess, að
fyrirtækið á stóran verzlunarflota
með yfir tuttugu skipum, og jafn-
framt er stærsta bilaferja
Finnlands i þess eigu. Fyrirtækið
er rekið sem hlutafélag, en lang-
stærstur hluti þess — eða rösk
90% — er i eigu finnska rfkisins.
Viðmælandi okkar, Kenneth
Schröder, hefur haft yfirumsjón
með mörgum þeim bygginga-
framkvæmdum fyrirtækisins,
sem unnar hafa verið á erlendri
grund. Hann er formaður i félagi
byggingafræðinga i Helsinki, en
þau félagssamtök eru hin virt-
ustu, bæði i heimalandinu og utan
þess. M.a. gefa þau út þekkta
verkfræðihandbók (Byggnads
Kalender), sem verkfræðingar
nágrannalandanna nota mikið.
Eins og fyrr segir, hafði
Kenneth á árunum 1973 til 1974
yfirumsjón með uppsetningu
finnsku viðlagasjóðshúsanna og
bar ábyrgð á verkinu, bæði hvað
snerti efnahagslegu og tæknilegu
hliðina. 35einbýlishús voru reist i
Garðahreppi og 33 fbúðir i 8
raðhúsum i Mosfellssveit. Við
skulum nú láta Kenneth lýsa
fyrir okkur nánari atvikum.
— Það var hinn 16. mai 1973, sem
samningar um kaup Viðlagasjóðs
á húsunum voru undirritaðir, og
okkur var strax ljóst, að
kappkosta þyrfti að koma húsun-
um upp hið bráðasta. Við
brugðum lika skjótt við og gerð-
um allt, sem i okkar valdi stóð, til
að hraða undirbúningi, enda
stefnt að þvi að flytja mætti i öll
húsin innan árs frá þvi að
samningar voru undirritaðir.
Hingað til lands höfðu öll húsin,
sem reist voru i Mosfellssveit,
borizt þann 26. ágúst, en siðustu
húsin I Garðahrepp komu i byrjun
október.
Þegar ég athugaði aðstæður hér
i júnimánuði, fannst mér næstum
útilokað , að takast mætti að hafa
grunnana, sem islenzkir aðilar
sáu um, tilbúna á réttum tima.
Þess ber aðgeta,að við Finnarnir
vorum siðastir i röð þeirra er-
lendu verktaka, sem hingað
komu, og okkar lóðir áttu lengst I
land. Þær voru bara móar —
engar götur — engin holræsi —
ekkert rafmagn — og við sjálft lá,
að okkur féllust heldur þegar i
upphafi. En þeir Islenzku verk-
fræðingar —og vil ég þá sérstak-
lega nefna Guðmund G.
Þórarinsson — sem sáu um skipu-
lagningu verksins, unnu sitt verk
af stakri prýði, og sjaldan hef ég
orðið vitni, að jafngóðri skipu-
lagningu.
Það gefur auga leið, að sveitar-
félög eiga ekki auðvelt með að
taka inn á framkvæmdaáætlun,
svo til undirbúningslaust, þann
fjölda ibúða, sem þarna var um
að ræða. Venjulega er allt slikt
skipulagt fram i timann, ásamt
gatna- og holræsagerð, raflögn-
um o. fl. Það var þvi fyllilega
eölilegt, að svona væri umhorfs,
þegar okkar verk hófst, en eigi að
siður fylgdu þvi mjög miklir
byrjunarörðugleikar, að allt þetta
þyrfti að vinnast á sama tima og
unnið var að byggingu húsanna
sjálfra.
En þeir voru lika margir aðrir
öröugleikarnir, sem mættu
okkur. Þó held ég, að hin gifur-
lega þensla, sem einkenndi Is-
lenzkt atvinnulif á þessum tima,
hafi orðið okkur stærstur Þrándur
I Götu. Illmögulegt var að fá
verkafólk til starfa, þvl að allir
höfðu nóg á sinni könnu, og
þyrftum við á einhverjum stór-
virkum vinnuvélum að halda
aukalega, tók ekki betra við, þvi
að yfirleitt voru allar slíkar
uppteknar. M.a.s. virtust veður-
guðirnir leggja sig alla fram um
aö tefja framgang verksins, þvi
að i septembermánuði 1973 gerði
afspyrnuveður, sem olli töluverð-
um skemmdum á mannvirkjum,
og auðvitað varð það ekki til að
flýta fyrir. Alla þessa erfiðleika
tókst þó að leysa með sameigin-
legu átaki og góðu skipulagi, og
ég tel þetta eitt hið bezta dæmi
um samvinnu Norðurlandanna i
verki.
Bygging þessara 550 viðlaga-
sjóöshúsa er sennilega stærsta
verkefnið, sem Norðurlöndin hafa
leyst af hendi i sameiningu — á
friðartimum a.m.k. Náin sam-
vinna var með öllum þjóðunum,
þ.e. Norðmönnum, Svium, Finn-
um og Dönum, en þvi er ekki að
neita, aðoft gatorðið næsta erfitt,
að svona margir aðilar þurftu
jafnhliða að vinna að ýmsum
mismunandi verkefnum á þeim
stutta tima, sem við höfðum til
umráða.
I upphafi endurspegluðust
erfiðleikarnir nokkuð meðal
finnsku verkamannanna, en þeim
gekk þó furðuvel að aðlagast
þessum erfiðu aðstæðum, og
hópurinn var afar samstilltur.
Þegar flest var við starfið, voru
hér 40 finnskir starfsmenn, auk 20
Islenzkra, en alls munu um 70
Finnar hafa komið hingað til
lands í tengslum við þetta starf.
Þrátt fyrir alla erfiðleikana,
sem við þurftum að yfirstiga,
varð reynslan hér á landi okkur
mjög dýrmæt.Við lærðum mjög
mikið á þessu, þvi að það var
einstakt, að skipuleggja þurfi
framkvæmdir i jafnmiklu snar-
hasti og þarna var. Auk þess varð
starfiö hér til að treysta bönd
Finna og Islendinga, og vist er, að
tsland er orðið okkur, sem hér
störfuðum, einkar kært og hjart-
fólgið.
Ekkert minna en undur
Það er blessunarlegt, að svo vel
skyldi takast til, að gosið i Eyjum
stöðvaðist mun fyrr en nokkur
hafði þorað að vona, og þorri
Eyjaskeggja gat flutzt til sins
heima löngu fyrr en búizt hafði
veriö við. En þótt svo atvikaðist,
að Vestmannaeyingar sjálfir
notuðu ekki nema litinn hluta
þeirra húsa, sem reist voru á
meginlandinu, tel ég tvimæla-
laust, að hyggilegt hafi verið aö
reisa hús, fyrir þá peninga, sem
til umráða voru. I þeirri
verðbólgu, sem hér rikir er skyn-
samlegra að veita peningunum til
fasteignakaupa en nokkurs
annars hlutar, og með engu öðru
móti bera þeir jafnmikinn arð.
Auk þess er mér óhætt að
fullyrða, að húsin hafi yfirleitt
reynzt einkar vel og ibúar þeirra
verið hinir ánægðustu. Húsin eru
svo vel einangruð, að hitunar-
kostnaður er meira en þriðjungi
lægri en i venjulegum steinhús-
um, og þar fyrir utan virðist sem
tslendingum falli vel að búa i
nýtízkulegum timburhúsum eins
og þessum.
Ég held, að þorri íslendinga
geri sér ekki grein fyrir, hversu
mikið afrek það var að reisa þessi
hús á svona skömmum tima, og
hve skipulagningin af hálfu is-
lenzkra aðiija var til mikillar
fyrirmyndar. Ég fullyrði, að það
sem hér var gert, væri ekki unnt
að endurtaka á neinu hinna'
Norðurlandanna. Þeir menn
heima i Finnlandi, sem ég hef
skýrt frá starfinu hér-, fást varla
til að trúa, að þetta hafi
raunverulega gerzt. Núna er ég
einmitt að undirbúa tvær blaða-
greinar um þessa reynslu mina
hér, önnur er fyrir finnskt blað en
hin er fyrir sænskt. Yfirskrift
beggja greinanna verður
„Byggingarundrið á tslandi”,.
enda tel ég að það sé alls ekki of
sterkt til orða tekið, — þvi að það
var í rauninni undur, að takast
mætti að skipuleggja og fram-
kvæma svona mikið verkefni á
Kenneth Schörder.
þetta stuttum tima og það án
þess, að nokkur timi gæfist til
undirbúnmgs. -HJ.
EIR-ROR
Nú stóraukum við úrvalið
í leðurhúsgögnum.
Þér getið valið úr a. m. k.
4 gerðum og 5 litum
af sófasettum og stakir
leðurstólar eru fyrirliggjandi
í miklu úrvali, íslenzkir,
norskir eða belgískir.
Opið til kl. 7 á föstudögum — Lokað á laugardögum
Nýja leðurdeildin er á
3ju hæð og þangað bjóðum
við öllum þeim að koma,
sem eru að leita að
vandaðri og góðri vöru.
1/8" 3 1/16"
1/4 " 5/16"
7/16" 1/2"
FITTINGS
Gott úrval
POSTSENDUAA UM ALLT LAND
Verzlið
þar sem
úrvalið er
mest og
kjörin bezt
SIMI 84450
28-600 Byggingavörukjördeild 28-602 Raftækjadeild
28-601 Húsgagnadeild 28-603 Teppadeild