Tíminn - 17.06.1975, Blaðsíða 9
Þriðjudagur 17.júni 1975
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — augiýsingasimi 19523. Verð I lausa-
sölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
» " Blaðaprenth.f.
_______________________________________________y
Ræktun lands og lýðs
Rúm 30 ár eru liðin siðan islenzka lýðveldið var
endurreist og Islendingar tóku að fullu öll völd i
landinu i sinar hendur. Ótvirætt eru þessir áratug-
ir mesti framfaratiminn i sögu þjóðarinnar. Aldrei
hefur verið framkvæmt meira i landinu, aldrei
hefur þjóðin búið við eins góð og jöfn lifskjör,
aldrei hefur verið eins mikil gróska á mörgum
sviðum lista og visinda. Þess vegna hafa íslend-
ingar rika ástæðu til þess að fagna á þjóðhátiðar-
degi sinum. Þess vegna hafa þeir rika ástæðu til að
þakka þeim mönnum, sem hafa verið forustumenn
þjóðarinnar á þessum tima og átt hafa mestan þátt
i hinum margvislegu framförum. En þvi má held-
ur ekki gleyma, að þeir einir; hefðu ekki áorkað
miklu, ef liðsmennirnir hefðu ekki verið góðir.
Ótvirætt hefur þjóðin nú meiri og betri mögu-
leika til að lifa góðu og hamingjusömu lifi i landi
sinu en nokkru sinni fyrr. Þannig hefur verið búið i
haginn af þeim, sem visað hafa veginn á siðustu
áratugum. Enginn getur hinsvegar lifað á fornri
frægð eða verkum feðranna til lengdar. Hver ein-
staklingur og hver kynslóð ræður mestu um gæfu
sina og gengi. Enginn þarf að kviða þvi, að ekki sé
nóg verk að vinna, þótt vel hafi verið unnið af
fyrirrennurunum. Oft er það lika þannig, að fram-
farir, jafnt verklegar sem félagslegar, skapa ný
vandamál eða hvetja til þess, að tekizt verði á við
ný verkefni.
Þvi er heldur ekki að leyna, að margt er það i
framförum siðustu áratuga, sem þarfnast nýrra
viðbragða og úrlausna. Þar kemur ekki sizt til
greina sambúð þjóðarinnar og landsins. Sú þjóð,
sem vannýtir land sitt, er oftast illa stödd. Sú þjóð,
sem ofnýtir landið eða spillir náttúru þess og
gæðum, er að grafa sér gröf. Hér verður þvi að
gæta hófs og aðgæzlu. Hér verður jöfnum höndum
að forðast of mikla afturhaldssemi og of mikla
röskun. Hér verður að fylgja ræktunarstefnu, sem
tekur þó fullt tillit til þess að spilla ekki náttúru
landsins, gæðum hennar og fegurð. Sú ræktunar-
og náttúruverndarstefna, sem hófst með stofnun
ungmennafélaganna og Framsóknarflokksins, á
tvimælalaust meiri rétt á sér nú en nokkru sinni
fyrr.
En það er ekki nóg að hafa sambúð lands og
þjóðar i lagi. Það þarf ekki siður að hyggja að
sambúð þjóðarinnar sjálfrar, jafnt einstaklinga og
stétta. Aukinn þjóðarauður má ekki stuðla að óhóf-
legri auðsöfnun annarsvegar og sárri fátækt hins-
vegar. Hér verður að vinna að hóflegum jöfnuði
með margvislegum þjóðfélagsaðgerðum, en án
þess þó að lama framtak einstaklinganna. Það
þarf að skapa ungu fólki sem bezta og jafnasta að-
stöðu til menntunar, án þess þó að draga úr sjálfs-
bjargarþrá þess. Það þarf að stuðla að þvi að ein-
staklingarnir leysi sem flest verkefni með sam-
vinnu og samhjálp. Þvi meiri og betri sem sam-
vinnuandinn verður, þvi betra og farsælla verður
þjóðfélagið.
Þótt mikið hafi áunnizt á liðnum áratugum, og
þjóðin geti þvi fagnað á þjóðhátiðardegi sinum og
þakkað hinum mörgu, sem hafa stuðlað að gæfu
hennar og framförum, biða enn sem áður stór
verkefni eftir þeim, sem vilja koma fram umbót-
umog endurbótum. Vel og farsællega verða þessi
verkefni þó ekki leyst af hendi, nema menn hafi
jafnan i huga, að leiðarljósið á að vera ræktun
lands og lýðs, eins og einn af stofnendum Fram-
sóknarflokksins komst að orði. — Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Indira ætlar sér
ekki að gefast upp
Segir að valið sé milli sín og stjórnleysis
Indira á kosningafundi 1971
ÞAÐ sýnir glöggt, að Ind-
land er enn eitt af fáum rikj-
um þriðja heimsins, þar sem
lýðræði og réttur rikir, að sið-
ast liðinn fimmtudag var
kveðinn upp yfirréttardómur
yfir Indiru Gandhi forsætis-
ráðherra þess efnis, að hún
hefði misnotað aðstöðu sina
fyrir þingkosningarnar 1971,
og bæri henni þvi að láta af
þingmennsku innan 20 daga,
nema hæstiréttur hefði áður
úrskurðað annað. Jafnframt
var úrskurðað, að hún væri
svipt kjörgengi sex næstu ár-
in, og gæti þvi ekki boðið sig
fram aftur fyrr en 1981, en þá
verður hún orðin 63 ára. Svo
getur farið ef hæstiréttur stað-
festir yfirréttardóminn, að
pílitiskum ferli Indiru Gandhi
sé lokið, en varlegt er þó að
spá þvi. Indira hefur áður átt
við ofurefli að etja, en gengið
með sigur af hólmi.
Tildrög umrædds dóms voru
þau, að eftir kosningarnar
1971 höfðaði aðalkeppinautur
hennar i kjördæminu, þar
sem hún var kjörin, mál gegn
henni fyrir fylkisréttinum i
Uttar Pradesh, og krafðist
þess, að kosningin yrði ógilt,
þar sem Indira hefði misnotað
aöstöðu sina sem forsætisráð-
herra I kosningabaráttunni.
Fyrsti dómarinn sem fékk
þetta mál til rannsóknar, lét af
störfum fyrir aldurs sakir, áð-
ur en hann hafði lokið
rannsókninni, og söm varð
einnig raunin um þann, sem
tók við rannsókninni af hon-
um. Þriðji dómarinn, Lal
Sinha, tók við rannsókninni
fyrir réttu ári, og þykir hann
hafa rannsakað ákæruatriðin
mjög rækilega. Sjálf mætti
Indira fyrir rétti hjá honum
mörgum sinnum á siðast liðn-
um vetri. Hann kvað svo upp
framangreindan úrskurð
siöast liðinn fimmtudag.
SAMKVÆMT úrskurðinum
er Indira sýknuð af öllum
ákæruatriðunum, sem voru
mörg, nema tveimur. Annað
atriðið er það, að einkaritari
hennar, Jashapal Kapoor, hafi
verið áfram i þjónustu rikis-
ins, eftir að hann hóf
kosningavinnu fyrir hana i
kjördæmi hennar. Upplýst er,
aö Kapoor hafði hafið
takmarkaða kosningavinnu 7.
janúar, en hins vegar ekki
hætt að gegna þvi til fulls fyrr
en 27. janúar. Kosningin fór
svo ekki fram fyrr en i marz.
Hitt atriðið er það, að vissir
embættismenn og lögreglu-
þjónar hafi aðstoðað við tvo
kosningafundi Indiru i
kjördæmi hennar, eða 1.
febrúar og 25. febrúar.
Upplýst er, að slík aðstoð hefði
verið talin sjálfsögð við for-
sætisráðherra, ef fundirnir
hefðu verið haldnir annars
staðar en i kjördæmi hans, þar
sem eðlilegt væri að veita hon-
um vissa vernd og þjónustu.
Enska stórblaðið The Times
segir um bæði þessi sakarat-
riði, að þau hefðu ekki veriö
látin varða missi þingsetu i
Bretlandi, heldur hefði áminn-
ing verið látin nægja.
EINS OG áður segir, hefur
Indira frest til 2. júli, eða 20
daga frá dómsúrskurðinum,
til þess að skjóta málinu til
hæstaréttar, og þarf hún ekki
að láta af þingmennskunni
fyrir þann tima. Ef hæstirétt-
ur hefur ekki veitt henni nýjan
frest, eða fellt endanlega
úrskurðinn fyrir þann tima,
veröur hún að láta af þing-
mennsku, og yrði erfitt fyrir
hana að vera forsætisráð-
herra eftir það.
Sagt er, að fyrstu viðbrögð
Indiru hafi verið þau, að henni
bæri strax að segja af sér, og
blða eftir úrskurði hæstarétt-
ar. Arið 1968 var svipaður
dómur felldur yfir einum af
ráðherrum hennar, og beitti
hún sér þá fyrir þvi, að hann
segði af sér. Flokksstjórn
Kongressflokksins beitti sér
hins vegar gegn þvi, að hún
færi þessa leið. í samráði við
hana, og aðra leiðtoga flokks-
ins, ákvað Indira að nota sér
fréstinn og freista þess að fá
nýjan frest hjá hæstarétti,
sem gilti þangað til hann felldi
endanlegan úrskurð. Hæsti-
réttur er um þessar mundir I
sumarleyfi, og kemur ekki
aftur saman fyrr en 14. júli.
Aðeins einn hæstaréttar-
dómaranna gegnir nú störfum
og fellir bráðabirgðadóma i
umboði réttarins. Það verður
þvi hlutverk þessa dómara,
Krishna Jyer, að dæma um
það, hvort Indiru skuli veittur
lengri frestur. Jyer þykir hafa
veriö sjálfstæður i dómum sin-
um. Veiti hann Indiru ekki
lengri frest, verðurhúnað láta
af þingmennsku 2. júli, og
sennilega einnig af forsætis-
ráðherraembættinu, þvi að
erfitt er, og sennilega útilok-
að, fyrir forsætisráðherrann
að eiga ekki sæti á þingi.
STJÓRNARANDSTAÐAN ■
hefur að sjálfsögðu krafizt
þess, að Indira segi af sér. Þó
er kommúnistaflokkurinn,
sem hallast að Rússum, ekki i
þeim hópi. Það hefur gefið
stjórnarandstöðunni byr i
seglin, að sama daginn og
dómurinn var kveðinn upp, fór
fram kosning til fylkisþingsins
i Gujarat. Þar höfðu fimm
flokkar, flokkar ihaldsmanna
og sósialdemókratar, samein-
azt i bandalag gegn Kongress-
flokknum. Þeir fengu 87 full-
trúa kjörna, en Kongress-
flokkurinn 75.Tuttugu fulltrú-
ar tilheyra öðrum flokkum eða
eru óháðir. Sex hinna óháðu
fulltrúa hafa lýst yfir þvi, að
þeir muni styðja bandalag
ihaldsmanna og sósialdemó-
krata til valda, og hefur það
þá orðið veikan meirihluta á
fylkisþinginu. 1 siðustu
kosningum fékk Kongress-
flokkurinn meira en tvo þriðju
hluta þingsætanna. Hann beið
þvi stórfelldan ósigur.Þess ber
þó að gæta, að kosið er i ein-
menningskjördæmum i Ind-
landi, og hefur Kongressflokk-
urinn hingað til hlotið mörg
þingsæti, þótt hann væri i
minnihluta meðal kjós-
endanna i viðkomandi
kjördæmum, sökum klofnings
andstæðinga hans.Atkvæðatap
hans i Gujarat varð þvi mun
minna en framangreindar töl-
ur gefa til kynna.
Eigi að siður eru þessi úrslit
mikill ósigur fyrir hann, og
spá ekki góðu um kosningarn-
ar tíl sambandsþingsins, sem
eiga að fara fram i seinasta
lagi i marz næsta ár.
ÞAÐ VAR ekki fyrirætlun
Indiru að vera i fylkingar-
brjósti i stjórnmálabarátt-
unni, en atvikin neyddu hana
til þess. Þegar faðir hennar,
sem hafði verið fyrsti
forsætisráðherra Indlands,
féll frá 1964, þótti það styrkur
fyrir stjórnina, að hún tæki
sæti I henni. Arið 1966 dó
forsætisráðherrann, sem hafði
tekið við af föður hennar, og
komu hægri menn og vinstri
menn i Kongressflokknum sér
ekki saman um eftirmann
hans, þvi að báðir vildu fá
hann úr sinum hópi. Valið féll
á Indiru nauðuga, þvi að báðir
treystu sér til aö geta náð
henni á sittband. Hún reyndist
hins vegar miklu sjálfstæðari
og óháðari en spáð hafði verið.
Svo fór, að til fullkomins
klofnings kom milli hennar og
hægri manna i flokknum, sem
höföu meirihluta i flokks-
stjórninni. Hún stofnaði þá I
nýjan Kongressflokk, sem
vann mikinn sigur i þing-
kosningum i marz 1971. Fáum
mánuðum siðar vann Indland
sigur I stríðinu við Pakistan,
sem leiddi til stofnunar
Bangladesh. Indverjar töldu
sig vera komna i röð stórveld-
anna, og Indira áréttaði það,
þegar Indland komst, fyrir
hennar atbeina, i röð þeirra
rikja, sem ráða yfir kjarn-
orkuvopnum, en þar var þó
ekki eingöngu um stórveldis-
drauma að ræða heldur ekki
siöur óttann við Kinverja.
Kreppuástandið, sem rikt
hefur i heiminum siðustu
misseri og þó einkum hækkun
oliuverðsins, hefur leikið Ind-
verja grátt. Þá hafa miklir
þurrkar valdið uppskeru-
bresti. Þetta hefur dregið úr
vinsældum Indiru, en vist er
þó, að siðustu niu árin hefur
hún öðrum fremur verið það
sameiningartákn, sem hefur
bjargað indverska.stjórnkerf-
inu frá hruni. Andstæðingar
hennar eru sundraðir i marga
flokka og eiga fátt annað
sameiginlegt en að vera á
móti henni. Hún hefur heldur
ekki sparað það á mörgum
fundum sem hún hefur haldið
siðan dómurinn gegn henni
var felldur, að benda á, að
andstæðingarnir eigi ekkert
sameiginlegt nema óskina um
að fella hana, og þvi eigi Ind-
verjar ekki annað val en
stjórn hennar eða upplausn.
Þetta hefur reynzt henni
sigurvænlegt til þessa, og get-
ur átt eftir að reynazt það enn.
Þ.Þ.