Tíminn - 20.06.1975, Blaðsíða 9

Föstudagur 20.júni 1975.
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargötu, simar
Í8300 — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð i lausa-
sölu kr. 40.00. Áskriftargjaid kr. 600.00 á mánuöi.
Blaðaprent h.f.
V___________________________________________J
Skattsvikin
Þekktur sænskur lögfræðingur hefur nýlega gert
könnun á skattsvikum i Sviþjóð og telur sig hafa
komizt að þeirri niðurstöðu, að rikið myndi árlega
fá tólf milljörðum sænskra króna meira i skatt-
tekjur, ef öll kurl kæmu til grafar. Þetta nemur um
47 milljörðum islenzkra króna.
En það er viðar pottur brotinn i þessum efnum
en i Sviþjóð. Nýlega hafa norsk skattayfirvöld gert
athuganir á allmörgum framtölum með aðstoð
bankanna, og i framhaldi af þvi hækkað skatta á
nokkrum þúsundum framteljenda um upphæð,
sem nemur samtals 410 milljónum norskra króna i
eignaskatt og 68 milljónum norskra króna i tekju-
skatt. Þessari könnun i Noregi er enn hvergi nærri
lokið, og eiga þvi framangreindar upphæðir eftir
að hækka mikið.
Það hefur lengi verið opinbert leyndarmál hér á
landi, að íslendingar eru ekki syndlausir i sam-
bandi við skattframtöl, fremur en frændur þeirra
á Norðurlöndum eða aðrar þjóðir, þar sem
persónuskattar eru innheimtir. Það þarf ekki ann-
að en að lesa skattskrána til að sannfærast um
þetta. Stóreignamenn og stórgróðamenn greiða
margir hverjir sáralitla skatta. Sama máli gegnir
um ýmsa þá, sem lifa hinu mesta óhófslifi. Að öllu
leyti er hér ekki um syndir framteljendanna að
ræða, heldur koma til viðbótar ýmsar undanþágur
i skattalögunum, sem ivilna stórum hluta skatt-
greiðenda á kostnað annarra.
Þá er innheimta söluskattsins kapituli út af fyrir
sig. Þar eru margvislegir möguleikar til að kom-
ast undan skatti, nema eftirlitið sé þvi traustara.
Alkunna er, að kaupfélög greiða á ýmsum stöðum
ótrúlega mikið i söluskatt i samanburði við ýmsa
keppinauta þeirra, sem virðast hafa sizt minni
veltu.
Afkoma rikissjóðs er allt annað en góð um þess-
ar mundir, og horfur eru á stórfelldum halla. Rætt
er um að mæta þessu að einhverju leyti með niður-
skurði á framkvæmdum, en hæpið er, að mikið fé
geti sparazt á þann hátt. Erfitt verður einnig að
koma saman tekjuhallalausum f járlögum á næsta
ári, enda þótt gætt verði itrasta sparnaðar.
Þrautalendingin til að mæta þessu getur orðið sú,
að hækka ýmsar álögur, eins og nýlega hefur verið
gert i sambandi við áfengi og tóbak. En skatta-
álögur er ekki hægt að auka endalaust, og sizt þó á
þeim tima, þegar afkoma einstaklinga og atvinnu-
vega þrengist vegna versnandi viðskiptakjara.
Undir þessum kringumstæðum væri það vissu-
lega ekki óeðlilegt, þótt ný gangskör yrði gerð að
þvi að reyna að uppræta skattsvikin og afla riki og
sveitarfélögum aukinna tekna á þann hátt. Jafn-
framt þarf að afnema margvislegar óeðlilegar
undanþágur, sem leyfðar eru nú og valda þvi m.a.,
að ýmisskonar óhófseyðsla og skuldasöfnun nýtur
furðulegra forréttinda. Þvi aðeins að þetta sé gert
koma nýjar álögur til greina, og þvi aðeins geta
þeir, sem sýna heiðarleika i þessum efnum, sætt
sig við þær. Fátt myndi auka veg núverandi rikis-
stjórnar meira en að hún gerði nýtt átak i þessum
efnum.
Skattskráin, sem senn er væntanleg, mun
áreiðanlega sýna, að meira en litið fer aflaga i
þessum efnum. — Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Ferðalög Kims
vekja eftirtekt
Hörð dtök um Kóreumdlið d næsta þingi S.Þ.
Kim II Sung
FLESTAR likur benda nú til
þess, að Kóreumálið verði eitt
helzta deiluefni á næsta alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna. Til þess benda m.a.
ferðalög Kim II Sung, einvalds
Norður-Kóreu, til margra
landa að undanförnu. Kim
hefur bersýnilega talið ósigur
Bandarikjanna fVietnam vis-
bendingu um, að kominn væri
timi til þess að nýju að hefjast
handa um sameiningu Kóreu.
Kim, sem ekkert hefur farið
úr landi siðustu árin, fór fyrst i
heimsókn til Peking i siðari
hluta aprilmánaðar. bar mun
hann hafa fengið þær ráðlegg-
ingar, að hann skyldi ekki
reyna neitt til þess að sinni að
gripa til valdbeitingar, hvort
heldur væri um að ræða
skæruhernað eða beina árás,
þar sem Bandarikin hefðu um
40 þúsund manna herlið i
Suður-Kóreu undir fána Sam-
einuðu þjóðanna, og þau
myndu snúast öfluglega til
mótspyrnu. þar sem þau vildu
ekki biða nýjan ósigur. Auk
þess vilja Kinverjar svo ekki
stvggja Bandarikjamenn
óþarflega um þessar mur.dir,
sökum ótta þeirra við Rússa.
Ráð Kinverja var það, að Kina
skvldi leggja aðaláherzlu á
það að sinni, að fá Sameinuðu
þjóðirnar til að kveðja heim
allt herlið. sem væri undir
íána þeirra i Suður-Kóreu.
l>egar þvi marki væri náð,
hefði myndazt nýtt ástand,
sem væri hagstæðara norður-
Kóreu
Það var i framhaldi af
heimsókninni til Peking, að
Kim hóf leiðangur til margra
landa. flann er nú nýlega
kominn heim aftur, eftir að
hafa heimsótt Rúmeniu, Alsir,
Máritaniu, Búlgariu og Júgó-
slaviu. Kim lýsti yfir þvi, að
aðalerindi hans hefði verið að
afla Norður-Kóreu stuðnings á
vettvangi Sameinuðu þjóð-
anna.
KÓREUMALIÐ hefur verið
fastur liður á dagskrá alls-
herjarþings Sameinuðu þjóð-
anna siðan á dögum Kóreu-
styrjaldarinnar. Það hefur
verið rætt meira og minna á
öllum þingunum þangað til á
þinginu 1972. Þá varð almennt
samkomulag um að taka mál-
ið ekki til umræðu, og var það
byggt á þvi, að viðræður höfðu
þá byrjað milli kóreönsku
rikjanna um samvinnu þeirra
á milli. Á allsherjarþinginu
1973 náðist hins vegar ekki
samkomulag um að fresta
umræðum, enda héldu fulltrú-
ar Norður-Kóreu þvi fram, að
viðræðurnar hefðu verið
árangurslausar til þessa, enda
legið niðri siöustu mánuðina.
Tvær tillögur komu fram, og
túlkaði önnur sjónarmið
stjórnar Norður-Kóreu, en hin
sjónarmið stjórnar Suður-
Kóreu. Eftir málamiðlun að
tjaldabaki, varð samkomulag
um, að báðar tillögurnar yrðu
dregnar til baka, en formaður
nefndarinnar, sem fjallaði um
málið, birti yfirlýsingu þess
efnis, að lýst var ánægju yfir
þvi, að bæði rikin hefðu lýst
yfir 4. júli 1972, vilja til við-
ræðna, sem hefðu að visu lagzt
niður siðar, en vonazt væri til.
að þær hæfust að nýju.
Á allsherjarþinginu 1974
harðnaði deilan að nýju. Eng-
ar viðræður höfðu farið fram
milli rikjanna, en sambúðin
versnað á margan hátt. Málið
var mikið rætt i fyrstu nefnd
þingsins, og komu þar fram
tvær tillögur. önnur var frá
Bandarikjunum, Bretlandi,
Japan, Kanada og fleiri rikj-
um, og var þar skorað á
Kóreu-rikin að hefja viðræður
að nýju i þeim tilgangi að
sameina rikin með friðsam-
legum hætti. Þes?i tillaga var
samþykkt með 61 atkvæði
gegn 42, en 33 riki sátu hjá. öll
Norðurlöndin, nema Finnland,
greiddu atkvæði með tillög-
unni. Finnland sat hjá. At-
kvæðagreiðsla um tillöguna á
sjálfu allsherjarþinginu fór á
svipaða ieið, og var hún þvi
endanlega samþykkt. Hin til-
lagan, sem kom fram i fyrstu
nefndinni, var flutt af Alsir,
Kina, Sovétrikjunum og ýms-
um Afrikurikjum. Hún var á
þá leið, að nauðsynlegt væri að
draga til baka allt erlent her-
lið, sem væri i Suður-Kóreu
undir fána Sameinuðu þjóð-
anna. Þessi tillaga féll með
jöfnum atkvæðum, 48 gegn 48,
en 39 riki sátu hjá. ísland og
Danmörk greiddu atkvæði
gegn tillögunni, en hin
Norðurlöndin sátu hjá. Tillaga
þessi kom ekki til atkvæða á
sjálfu allsherjarþinginu.
Atkvæðagreiðslan um siðari
tillöguna bendir til þess, að
úrslit geti orðið mjög tvisýn á
allsherjarþinginu i haust.
Alveg eins liklegt er að spá
þvi, að ferðalög Kim beri þann
árangur, að tillagan verði
samþykkt i nefnd, og einnig á
fundi allsherjarþingsins
sjálfs, nema það fáist sam-
þykkt, að hún sé talin svo
mikilvæg, að hún þurfi tvo
þriðju hluta atkvæða til þess
að teljast samþykkt.
EN ÞÓTT þetta verði sam-
þykkt á allsherjarþinginu,
þurfa viðkomandi aðilar ekki
að telja sig bundna af þvi,
Ályktanir allsherjarþingsins
eru ráðgefandi, en ekki skuld-
bindandi. Samkvæmt lögum
Sameinuðu þjóðanna heyra
mál eins og Kóreumálið aðal-
lega undir Oryggisráðið. Það
var lika Oryggisráðið, sem
samþykkti sumarið 1950 að
senda herlið til Suður-Kóreu
til að hrinda innrás, sem hafði
verið gerð frá Norður-Kóreu.
Rússar mættu bá ekki á fundi
ráðsins i mótmælaskyni við
aðra tillögu, sem það hafði þá
nýlega samþykkt. Hefðu
Rússar verið viðstaddir, hefðu
þeir beitt neitunarvaldi, og þá
ekkert orðið af ihlutun Sam-
einuðu þjóðanna. Eftir það
hafa Bandarikin og fylgiriki
þeirra forðazt að taka Kóreu-
málið upp i öryggisráðinu, þar
sem Rússar hefðu beitt neit-
unarvaldinu, ef þeir hefðu tal-
ið þess þurfa. Þess i stað færðu
Bandarikin málið yfir á vett-
vang allsherjarþingsins, þar
sem þau hafa getað treyst á
öruggan meirihluta þangað til
nú. N'ú virðast horfur á
breyttri niðurstöðu þar, og er
þá hætt við, að annað hljóð
komi i strokkinn.
Aðallega voru það Banda-
rikin, sem urðu við þeirri
áskorun öryggisráðsins 1950
að senda herlið til Suður-
Kóreu. en nokkur önnur riki
sendu einnig nokkurn herafla.
Þau kölluðu hann fljótlega
heim eftir að samkomulag
náðist um vopnahlé 1953, og er
nú eingöngu bandariskur her
undir fána S.Þ. i Suður-Kóreu,
og stjórn hans er öll i höndum
Bandarikjamanna.
Þótt ályktun allsherj-
arþingsins um að ljúka her-
setu S.Þ. i Suður-Kóreu yrði
ekki skuldbindandi, nema
öryggisráðið samþykkti það
einnig, hefði hún eigi að siður
mikla siðferðilega þýðingu.
Eftir það væri eðlilegast, ef
bandarisk herseta héldist þar
áfram, að hún byggðist á bein-
um samningum milli Banda-
rikjanna og Suður-Kóreu, en
ekki á ályktun Oryggisráðsins
frá 1950.
Fyrir Kim væri slik ályktun
allsherjarþingsins ótviræður
styrkur, en hætt er við að hún I
styrki hann einnig i þeim i
ásetningi að reyna fleiri leiðir |
til að sameina landið. Það ]
mun og styrkja hann i þessurn f
ásetningi, að stjórn Parks ; jj
Suður-Kóreu býr við vaxamn
óvinsældir, og gripur þvi -i!
stöðugt meira harðræðis j;
ólýðræðislega stjórnarhá f
Þetta er vaxandi áhyggjueí . J
margra bandariskra stjóru- f
málamanna. Kóreumálið
getur að nýju orðið mikið m
vandamál, og þar skiptir g
miklu fyrir Bandarikin aö i
geta treyst á liðveizlu Kin- f
verja, ef málið á að leysast án
nýrra styrjaldarátaka. Þ.Þ. 1