Tíminn - 21.06.1975, Qupperneq 7

Laugardagur 21. júni 1975.
TÍMINN
7
r

tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Augiýsingastjóri: Steingrlmur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, slmar
18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðsluslmi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I lausa-
sölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 600.0Ó á mánuði.
. ' Blaðaprenth.f.

J
Veiðarnar innan
50 míinanna
Þess er skammt að biða, að tekin verði um það
ákvörðun, hvenær útfærsla islenzku fiskveiðilög-
sögunnar úr 50 milum i 200 milur skuli koma til
framkvæmda.
Með útfærslu fiskveiðilögsögunnar i 200 milur
verður stigið stórt skref i landhelgismálum íslend-
inga, þótt það hafi ekki að sinni eins mikla efna-
hagslega þýðingu og hinar fyrri útfærslur á sinum
tima. Eins og er, eru ekki stundaðar miklar veiðar
á svæðinu milli 50 og 200 milna, og er þvi aðalþýð-
ing þessarar útfærslu fólgin i þvi, að við tryggjum
okkur yfirráðin á þessu svæði til frambúðar og
getum stjórnað veiðunum þar. Það getur átt eftir
að reynast þýðingarmikið.
Mjög stórt skref var stigið með fyrstu útfærslu
fiskveiðilögsögunnar 1952, þegar ákveðið var að
allir firðir og flóar skyldu vera innan hennar. Enn
stærra skref var svo stigið með útfærslunni i 12
milur árið 1958, en þá náðust yfirráð yfir öllum
helztu hrygningarsvæðunum við landið. Lang-
stærsta skrefið var þó stigið 1972, þegar fiskveiði-
lögsagan var færð út i 50 milur. Gleggst dæmi um
það eru þær tölur frá Hafrannsóknastofnuninni, að
á árunum 1965-1971 voru99% alls þorskaflans, sem
íslendingar fengu á íslandsmiðum, veidd innan 50
milna markanna, 99.7% ýsuaflans, 91.7% karfaafl-
ans og 61.5% ufsaaflans. Á sama tima var álika
stór hluti af þeim afla, sem brezk skip veiddu á ís-
landsmiðum, veiddur innan 50 milna markanna.
Ástandið á Islandsmiðum er nú þannig, að ekki
er mótmælt, að bæði þorskur og ýsa eru ofveidd.
Heildaraflinn á íslandsmiðum á þessum aðal fisk-
tegundum þarf þvi að minnka ef eðlileg friðun á að
geta átt sér stað. Það er jafn augljóst, að vegna
efnahagslegra ástæðna þarf afli íslendinga sjálfra
frekar að aukast en hið gagnstæða. Það er orðin
viðurkennd regla, hvað sem öllum deilum um
mörkin liður, að strandrikið eigi að hafa algeran
forgangsrétt, þegar draga þarf úr veiðum af
friðunarástæðum. Þá eru það útlendingarnir, sem
verða að vikja.
Af þvi, sem hér er rakið, er það ljóst, að þótt út-
færsla fiskveiðilandhelginnar i 200 milur sé stór
áfangi, þá er það stærsta skrefið, sem stiga þarf i
landhelgisbaráttunni á þessu ári, að tryggja ís-
lendingum einum sem mest og fyrst veiðarnar
innan 50 milna markanna. Á þvi byggist það, að
hægt verði að koma á nauðsynlegri friðun, án þess
að skerða þurfi að ráði afkomu þjóðarinnar.
Af hálfu Breta og Vestur-Þjóðverja er nú mjög
rætt um, að þeir þurfi að fá veiðileyfi innan 50
milna markanna. Vestur-Þjóðverjar beita okkur
meira að segja viðskiptalegu ofbeldi til þess að
knýja þetta fram. Þessar þjóðir verða að gera sér
ljósar þær staðreyndir, sem raktar eru hér á und-
an. Hér er ekki um neina frekju að ræða hjá Is-
lendingum, heldur þann blákalda veruleika, að
heildarveiðarnar innan 50 milna markanna þurfa
að minnka af friðunarástæðum. Afkoma íslend-
inga byggist fyrst og fremst á sjávarútveginum,
og þess vegna verða þeir að notfæra sér forgangs-
rétt sinn.
En það eru ekki Bretar og Vestur-Þjóðverjar
einir, sem bera hér fram óeðlilegar kröfur.
íslenzkir útvegsmenn og sjómenn heimta viða tog-
veiðar, þar sem þær eiga ekki að verða leyfðar.
Smáfiskadráp Islendinga sjálfra er þeim ekki að-
eins til skammar, heldur stórhættulegt afkomu
þjóðarinnar. í þessu máli þarf að sýna festu, bæði
útá við og inn á við.—Þ.Þ.
Forustugrein úr The Times:
Hvað táknar við-
vörun Brézjneffs?
Stefnan breytist ekki þótt hann hætti
Brézjneff var ánægður, þegar áheyrendur klöppuöu honum
lof I lófa.
Hinn 13. þ.m. flutti Brézj-
neff flokksleiðtogi ræðu á
kosningafundi I Moskvu og
hafði hann þá ekki komið
fram opinberlega siðustu
fimm vikurnar. i ræðunni
varaöi hann við þvl, að hægt
væri að framleiða enn stór-
kostlegri gereyðingarvopn
en þau, sem nú þekkjast, og
ættu stórveldin að koma sér
saman um það I tima að
banna framleiðslu þeirra. i
ræðunni lét hann I ljós þá
von, að brátt yrði stigiö
stórt skref til að tryggja frið
og öryggi I Evrópu. Mun
hann þar hafa átt við, að
þeim hluta öryggisráöstefn-
unnar, sem haldin hefur
verið i Genf slðustu misser-
in, myndi ljúka svo fljótlega,
aö hægt væri að halda ioka-
fundinn, þar sem þjóðarleið-
togarnir eiga að mæta, I
Helsinki fyrir lok júll. Mjög
hefur þokazt I samkomu-
lagsátt I Genf slðustu vikurn-
ar, og er timi til kominn að
Ijúka þófinu þar. Eftirfar-
andi forustugrein birtist I
The Times 14. þ.m., daginn
eftir að Brézjneff flutti áður-
nefnda ræðu sina.
9,5 cic..
ÞAÐ ÞYKIR alltaf tiðindum
sæta, þegar Brézjneff formað-
ur Kommúnistaflokks Sovét-
rikjanna, kemur fram opin-
berlega. Astæðan er áleitinn,
almennur orðrómur um, að
heilsu hans sé mjög tekið að
hnigna og hann muni þvi ekki
fara meö völd lengi úr þessu.
Ræðan, sem hann flutti i gær
þótti þvl merkilegri af þessum
sökum en hinu, hvaða boðskap
hún flutti. Brézjneff talaði um
nýjar gerðir vopna, en i fljótu
bragði virðist það fremur vera
óbein yfirlýsing um öruggan
stjórnmálastyrk en áskorun
um afvopnunarsamninga.
Ekki er auövelt að vita vissu
sina um, hve örugg stjórn-
málastaðan er I raun og veru.
Aðkomumönnum hefur oft
þótt Brézjneff þreytulegur, og
stundum hefur liðið langur
timi án þess að hann kæmi
opinberlega fram. Við og við
er sem hinir sovézku valdhaf-
ar geti ekki tekið stefnumark-
andi ákvarðanir um sinn. Það
ýtir undir þann grun, að hönd
Brézjneffs á stjórnvelinum sé
ekki jafn hraust og örugg og
hún áður var.
EKKERT virðist þó gefa til
kynna að breytt verði um
stefnu i bráð, eða að bylting sé
i vændum I hinni æðstu stjórn.
Oll framkoma Brézjneffs virð-
ist gefa til kynna, að hann geri
ráð fyrir að gegna leiðtoga-
hlutverkinu á flokksþingi
kommúnistaflokksins I febrú-
ar á næsta ári, svo fremi að
heilsan bili ekki.
Nánustu samstarfsmenn
Brézjneffs gera sér þetta
sennilega að góðu, meðal
annars vegna þess, að ekki
liggur i augum uppi, hver eigi
að taka við. Þeir gera sér
einnig mæta vel ljóst, hve
mjög það hlýtur að auka
traust bæði innlendra og er-
lendra manna á Sovétrikjun-
um, ef unnt reynist loks að
skipta um leiðtoga á þann veg,
að fráfarandi leiðtogi veröi
kvaddur með heiðri en ekki
óviröingu.
Sennilega kemur ekki til al-
varlegra erfiðleika nema þvi
aðeins að Brézjneff neiti að
láta af völdum, þegar sam-
starfsmenn hans telja það
tlmabært, eða ef heilsa hans
bilar alveg áður en ákvörðun
hefur verið tekin um eftir-
manninn eða gengið frá vali
hans. Þess sjást engin merki,
að búið sé að ganga frá þvi
vali.
ÞETTA þarf engum að koma á
óvart. Val flokksleiðtoga er
jafnvel enn erfiðara I fram-
kvæmd i Sovétríkjunum en á
Vesturlöndum, og hafi Brézj-
neff sýnt verulega snilli i
nokkru, þá er það einmitt I
stjórn sinni á flokknum.
Liklega hefur hann aldrei
haft öruggan meirihluta eða
notið ótriræðs stuðnings mið-
stjórnarmanna. Hann hefur
þvi þurft að sannfæra, rök-
ræða og smjaðra, og taka and-
stæðinga slna fyrir einn og
einn I senn. Af þessum ástæð-
um, og raunar fleiri, hefur
hann ekki getað dubbað upp
ákveðinn arftaka, sem ekki er
ágreiningur um.
Vesturlandamenn varðar
mestu, hvort likur eru á veru-
legri stefnubreytingu, ef
Brézjneff missir tökin eða læt-
ur af völdum. Yfirleitt virðist
það þó ósennilegt. Hann
hefur lært margt af mistökum
Krustjeffs. Honum hefur verið
mætavel ljóst, að flokksvélin
er og hefur verið grundvöllur
valda hans, og hún er að jafn-
aði andstæð miklum og snögg-
um breytingum. Arftakinn
yrði að sætta sig við þennan
veruleika eins og fyrirrennar-
inn.
VITANLEGA er um töluverö-
an meting að ræða, meira að
segja I forustu flokksins.
Akveðnir hópar draga taum
þungaiðnaðar og hárra fjár-
veitinga til hermála, aörir
vilja leggja áherzlu á hvers
konar neyzluvörur. Sumir eru
þeirrar skoðunar, aö bætt
sambúð við Vesturlandamenn
ógni hinu innra öryggi Sovét-
rikjanna og svipti Sovétmenn
tækifærum til að vinna á er-
lendis, einkum þó þegar
Vesturlandamenn viröast
standa höllum fæti eins og nú.
Brézjneff hefur tekizt að
sætta þessa hópa, og meðal
annars lánazt aö telja öllum
trú um, að bætt sambúð sé i
allra þágu. Harðlinumenn lita
svo á, að hún sé ein af aðferð-
unum til þess að draga úr and-
stöðu Vesturlandamanna. I
augum hinna, sem vilja koma
sem flestu I nútimahorf, tákn-
ar hún aðgang að vestrænni
tækni. Sú var tið, að hinir
frjálslyndu hefðu getað litið
svo á, að bættri sambúð fylgdi
aukið menningarlegt frjáls-
ræði, en andstaðan gegn þvi
viðhorfi reyndist þeim ofviða.
Arftaki Brézjneffs kynni að
hallast að eilitið breyttu jafn-
vægi eða setja önnur atriði á
oddinn en fyrirrennarinn
gerði. Róttækum breytingum i
innanlandsmálum væru þó
skorður settar vegna sundur-
leitra hagsmuna flokksvélar-
innar, en veruleg breyting I
utanrikisstefnu tefldi i tvisýnu
öllu þvl, sem áunnizt hefur
með gömlu stefnunni.
MEST freisting væri að þrýsta
þar fastast á, sem Vestur-
landamenn eru veikastir fyrir.
En svo að segja hvaða rúss-
neskur leiðtogi, sem er hlýtur
að vera afar liklegur til að láta
undan þeirri freistingu, ef
honum llðst það. Brézjneff
hefur ekki látiö stjórnast af
sannari velvild I garð Vestur-
landamanna, heldur varfærnu
og raunsönnu mati á hags-
munum sinnar eigin þjóðar.
Rangt væri og fávíslegt aö ætl-
ast til annars af honum eða
eftirmanni hans.
Stefna Sovétmanna I fram-
tiðinni hlýtur að mótast jöfn-
um höndum af viöbrögðum
Vesturlandamanna og valda-
jafnvæginu innan flokks-
stjórnarinnar, nema þvi að-
eins að næsti leiðtogi Sovét-
manna veröi fifl, en það er af-
ar ósennilegt. Sérhver sovézk-
ur leiðtogi sem telur sig geta
bætt aðstöðu slna án þess að
hefnast fyrir það, hlýtur að
reyna að ganga á lagið. Þrýst-
ingi er beitt til þess að reyna á
mátt andstööunnar, og það er
jöfnum höndum samgróið eðli
stjórnmála hvarvetna og rót-
grónum rússneskum hefðum.
Askoranir um aö hægja ferð-
ina eru út i loftið, ef ekki er
frýjað til eðlilegra eiginhags-
muna um leið.