Tíminn - 21.06.1975, Page 8

8 TÍMINN
Jónas Guðmundsson:
Hong Kong. útsýni yfir Kowloon höfnina. Hiisin hinum megin vift sund-
i&eru á „klnversku” landi, sem leigter til 99ára.
Laugardagur 21. júni 1975.
Laugardagur 21. júni 1975.
TÍMJNN
9
Skemmtibátar auðstéttarinnar stiga I4úf viö junkur kfnverjanna, þar sem 100.000 manns hafast viö alla ævi á prömmum
og junkum. Fæöast þary lifa og deyja.

Meö ógnarhraöa þjóta húsin upp. Þessi sambýlishús eru á „klnversku” leigulandi
var á sinum tima hertekinn af
Kina, til þess aö hafa þar aðsetur
fyrir ópiumverzlunina, en fyrir
tveim öldum komust Portúgalir
og siöan Bretar upp á lagið meö
aö selja Kinverjum ópium, sem
ræktaö var á Indlandi. Opium var
ræktað i Kina og þess var neytt i
rikum mæli, en Kinverjum þótti
ópium frá Indlandi betra, og vildu
það fremur en innlenda fram-
leiðslu.
Þessi viöskipti voru óhagstæð
fyrir Kina, silfriö streymdi úr
landi og keisararnir reyndu að
koma i veg fyrir opiumsöluna, en
án árangurs. Þegar þeir gripu til
þess ráös að loka Kanton fyrir
ópiumkaupmönnunum, þá varð
Hong Kong til, — borgriki á
klettaeyjum skammt undan Kow-
loon skaganum.
Það mun hafa verið fremur
örðugt að halda uppi sérstöku riki
á Klettaeyjunum, þar sem Hong
Kong reis af grunni. Viðskiptin
blómguðust að visu, en það þurfti
fleira að koma til en það. ört vax-
andi byggö þarfnaðist ekki aðeins
munaöar, heldur lika almennra
nauðsynja. Þvi var það eftir
margslungnar styrjaldir og
stjórnmálaflækjur, að gert var
sérstakt samkomulag við Kina,
þar sem borgrikið fékk nær fjög-
urra fermilna skika á sjálfum
Kowloon-skaganum, og árið 1898
fengu Bretar enn meira svigrúm,
þegar þeir fengu á leigu nær fjög-
ur hundruð fermilna svæði á
þessum sama skaga, ásamt fjöl-
mörgum smáeyjum út af strönd-
inni. Þetta land fengu þeir með
samningi til 99 ára og samningur-
inn rennur út 1. júli árið 1997. Þá
verða Bretar að hypja sig, þaö er
að segja, ef samningurinn fæst
ekki framlengdur.
Taka Kínverjar Hong
Kong?
— Þeir taka þetta allt, sagði
bilstjórinn, og hann var að
Við ókum eftir þröngum götun-
um, og af ótrúlegri lipurö tókst
kinverska bilstjóranum aö sneiöa
framhjá gangandi vegfarendum,
bifreiö, reiöhjólum og kerrum,
og beggja vegna viö þröng strætin
risu húsin hátt tii himins. Þetta
var dýrt land og þess vegna
verða þeir að byggja til himins.
Þeir taka þetta allt, Kinverj-
arnir, sagði bilstjórinn og brosti.
— Heldurðu það?
— Já. Ekki minnsti vafi. Einn
góðan veðurdag koma þeir og
segja, samningurinn er úti og nú
verðið þið að pakka saman.
Já, liklega verður það einhvern
veginn svona, en við höfðum veriö
að tala um þetta einkennilega
þjóðfélagsform, Hong Kong.
Rikið á klettaborginni
Hong Kong er i raun og veru
fremur borg en land. Minnir
einna helzt á Gibraltar. Höfðinn
Kinverski „drekinn” i Peking hefur lif nýiendunnar I hendi sér. Hvaö
gera Klnverjar áriö 1977? Þaö er hin brennandi spurning i Hong Kong.
HONG KONG
Heimsókn á
„Þjófamarkað-
inn"
í Hong Kong
Borgríki í lausu lofti
;,Fósturjörðin" tekin
á leigu til 99 ára
minnsta kosti sannfæröur um
það, og bíllinn hélt áfram að
mjakast gegnum þröngar göturn-
ar.
En það eru ekki allir jafn sann-
færðir og bilstjórinn okkar.
Stjórnmálaskýrendur telja til
dæmis, að Hong Kong hafi miklu
hlutverki að gegna i þeirri mynd
sem hún er nú.
Allar götur frá árinu 1840 hefur
þessi borg veriö miðstöð fyrir
verzlun og viðskipti við Kina.
Gegnum þessa borg fara vörur
frá Kina til Evrópu og Ameríku
og hingað kemur varningur, sem
seldur er til Kina. Lengi vel var
Hong Kong eina „glufan” i
bambustjaldið, eða hinn kin-
verska múr. Borgrlkið er þvi ekki
siður dýrmætt fyrir Kinverja en
Breta og Bandarlkjamenn
Hong Kong var á sinum tima
stofnuö til þess að selja ópium. Nú
er ópiumverzlun aflögð fyrir
löngu. tbúarnir hafa tekið upp
geöfelldari iöju, og þjóðartekj-
urnar koma frá fjölbreytilegum,
léttum iðnaði, verzlun og við-
skiptum.
Þúsundir skipa koma við i Hong
Kong á ári hverju og hundruð
flugvéla dag hvern. Eitt mesta
vandamáliö er fólksfjölgunin sem
orðið hefur gifurleg á siðasta ára-
tug.
Arið 1950 var talið að um 600.000
manns byggju i nýlendunni, en nú
er talið aö ibúar séu um 4 milljón-
ir.
Samt veit i raun og veru enginn
hversu margir búa I Hong Kong,
þvi að manntali hefur ekki verið
komið viö i mjög mörg ár. 98%
ibúanna eru Kinverjar, afgangur-
inn skiptist á fjölmargar aðrar
þjóöir. Taliö er að um 60% Ibú-
anna séu fæddir i Hong Kong, en
meginástæðan fyrir hinni öru
fólksfjölgun er þó stöðugur flótta-
mannastraumur frá Kina og
nálægum löndum. Stór hluti þessa
fólks hefur komið ólöglega til
nýlendunnar, sezt þar að og fer
siðan hvergi.
Viöskiptin við rauða Kína
Þótt nýlendan hafi fyrir löngu
hlotið mikilsverðan sess i við-
skiptum Kina við umheiminn, þá
hefur ástandið verið ótryggt.
japanir hertóku nýlenduna i sið-
ari heimsstyrjöldinni og i lokin
gerðu margir ráð fyrir þvi, að
Hong Kong myndi sameinast
Kina á ný, enda hefði það i raun-
inni verið eðlilegast. Af þvi varð
þó ekki. Kinverska alþýöulýð-
veldið hefur heldur ekki beinlinis
gert tilkall til Hong Kong, þvi
auðvitað telja þeir sér hag i þvi
að borgrikið gegni áfram þessu
þýðingarmikla hlutverki sinu, —
sem sé annast viðskiptin við
Vesturlönd.
Það gefur auga leið, að ekki er
unnt að brauðfæða Hong Kong af
þessu takmarkaða landsvæði,
sem borgin ræður yfir. Nokkur
landbúnaður er eigi að siður
stundaður þarna, en i smáum stil.
Þeir rækta aðallega grænmeti, og
svo er róið til fiskjar. önnur mat-
væli eru ekki framleidd i nýlend-
unni. Kjöt og smjör kemur frá
Nýja Sjálandi, Astraliu og frá
Bandarikjunum. Mestur hluti
matvælanna er þó keyptur frá
Kina. Þá kaupa Hong Kong-búar
oliu, vatn, kol og hráefni frá Kina
og eru þessi viðskipti vel séð i Pek
ing, enda goldin i reiðufé. Er sagt
að Hong Kong stjórnin reyni að
efla viðskiptatengslin við Kina
sem mest, til þess að viöhalda
áhuga Kinverja á þvi aö viðhalda
núverandi stöðu nýlendunnar.
Hong Kong „blettur" á
kommúnlsmanum?
Ekki er almennum ferðlangi
það ljóst, hvernig tengslin við
Kina eru formuð frá stjórnmála-
legu sjónarmiði. Allmörg riki
hafa ræðismannsskrifstofur i
Hong Kong og fjöldi erlendra
diplomata hafa þar fast aösetur.
Kina hefur ekki sendiráð i Hong
Kong. Einfaldlega vegna þess aö
Ef einhverju
er stolið fró
þér, þó
kaupirðu það
bara um
kvöldið ó
vægu verði
Kinverjar telja Hong Kong vera
Kina. Hins vegar er kinversk
„ferðaskrifstofa” i Hong Kong,
en hvort hún sinnir öðru en feröa-
málum veit maður ekki. Likleg-
asta skýringin er sú, að málefni
Hong Kong séu rædd af brezka
sendiráðinu i Peking og þvi kin-
verska I London.
Það fer naumast framhjá nein-
um, sem lesa skrif um alþjóða-
mál, að margir kommúnistar
telja tilvist Hong Kong vera blett
á hinu kinverska samfélagi og á
fyrirmyndarriki Mao formanns.
Talsmenn Sovétrikjanna hafa
orðað þetta á þá leið, að Hong
Kong sé „daunillur sýkill á hinum
kinverska þjóðarlikama, þar
sem milljónir kinverskra borgara
búi við nýlendukúgun og undir
hælum heimsvaldasinna.”
t þessu er fólginn nokkur sann-
leikur. Nýlendan var ekki á sin-
um tima stofnuð til þess að
grundvalla iðnaðarriki með
milljónum manna. Þetta átti að-
eins að vera viðskiptamiðstöð.
Hin gifurlega fólksfjöigun hefur
breyttöllum aðstæöum og stofnun
lýöveldis kemur naumast til
greina af augljósum ástæðum.
Bretum er þvi nauðugur einn
kostur að reyna að stjórna meðan
þess er kostur.
A hitt er einnig aö lita, að hvað
sem pólitiskum réttindum borg-
aranna liöur, þá er það staðreynd
að lifskjör eru liklega hvergi
betri, né meðaltekjur hærri i aliri
Asiu, en i Hong Kong, og á vest-
rænan mælikvarða eru lifsskil-
yröi fólksins betri þar en i nokkru
öðru landi i þessum fjarlæga
heimshluta.
Lifskjör í nýlendunni
Aðkomumanni kemur þessi
„kinverska” borg ekki svo annar-
lega fyrir sjónir. Hún minnir um
margt á stórborgir Evrópu og
Hong Kong,
hæstu
meðaltekjur
í Asíu?
Ameriku. Fimmtiu hæöa skýja-
kljúfar úr áli og stáli risa nokkur
hundruð fet upp frá lágri strönd-
inni og glæsimennskan i
verzlunargötunum i miðborginni
gefur I engu eftir stórborgum
Evrópu. Hroðaleg fátækrahverfi
eru þarna lika og um 100.000
manns hafast við i junkum og á
prömmum á höfninni. Þar fæðast
menn, lifa og deyja i bátum, sem
vagga bliðlega á myrkum legin-
um. Fólk þetta gengur undir
nafninu „tanka”, sem þýðir nán-
ast „kampari” eins og það heitir
á nútima islenzku.
Þetta fólk og margt annað
verður að hafa i huga, þegar rætt
er um „meðaltekjur” manna i
Hong Kong. Launamismunur
hlýtur að vera gifurlegur hér.
Hong Kong er milljónaborg.
Þrátt fyrir glæsileika sinn og
skýjakljúfa verður hún að teljast
menningarsnauð. Menningar-
snauðasta stórborg veraldarinn-
ar. Hér eru engin söfn, hvorki
þjóðminjasöfn, forngripasöfn, né
heldur listasöfn. Ekkert leikhús,
heldur, en „kinversk” ópera
sýnir þó hér annað veifið, en
óperan er á stöðugum þeytingi
um alla Asiu.
Borgin hefur þvi i rauninni ekk-
ert upp á að bjóða i menningar-
legu tilliti, hvað áhrærir fagrar
listir. Eina menningarstofnunin
sem ég kom auga á, var bóka-
safn.
Agætir skólar munu vera i
borginni og þar er starfandi
háskóli.
//Þjófamarkaðurinn"
Glæpir eru tiðir og morgunblöð-
in fluttu hvern dag langar frá-
sagnir um morð og gripdeildir.
Ferðamönnum er eindregið ráðið
frá þvi að fara út að „skemmta”
sér, eftir að myrkur er dottið á.
Ferðamenn er rændir og mega oft
þakka fyrir að halda lifi. Þó eru
viss svæöi talin nokkuð örugg,
eins og til að mynda „þjófa-
markaðurinn”, eða „The open air
market” eins og hann heitir á
finna máli, en þangaö drifur að
urmul ferðamanna hvert kvöld,
þvi að þjófamarkaðurinn á sér fá-
ar hliðstæður, og ef til vill engan
sinn lika.
í Hong Kong segja þeir, að sé
einhverju stolið frá þér i dag, þá
getirðu keypt þaö aftur á þjófa-
markaðnum um kvöldiö fyrir litið
verð. Má það rétt vera. A langri
Frh. á bls. 15
Þúsundir skipa koma til Hong Kong á ári hverju, og mikiö magn af vörum fer um borgina, sem er miöstöö viöskipta vesturlanda viö Klna. A myndinni
sést fjöldi stórskipa, sem eru afgreidd á höfninni, án þess aö leggjast viö bryggju. Allur farmur kemur og fer þá I prömmum og junkum.