Tíminn - 27.06.1975, Blaðsíða 7

Föstudagur 27. júni 1975.
TÍMINN
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. -Verð I
lausasölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
Blaðaprenth.f.
Hæpin kurteisi
hjá Wilson
Þau tiðindi gerðust um seinustu helgi, að
Geir Hallgrimsson forsætisráðherra var
staddur i London i einkaerindum á heimleið frá
Stokkhólmi, þar sem hann sat fund norrænna
ráðherra, er fjallaði um stofnun norræns fjár-
festingarbanka. Meðan forsætisráðherra
dvaldist i London, bárust honum óvænt þau
tiðindi, að Harold Wilson forsætisráðherra
Bretlands óskaði að sýna honum þá kurteisi að
bjóða honum til viðræðna við sig i Downing
StreetlO áður en hann héldi heimleiðis. Islenzki
forsætisráðherrann brást að sjálfsögðu vel við
þessu kurteisisboði, sem virtist bera merki
þess, að brezki forsætisráðherrann vildi sýna
honum og Islandi sérstakan sóma. Enn frekari
ástæða var til að meta þessa kurteisi Wilsons
að verðleikum, þar sem hann á mjög annrikt
um þessar mundir og valda þvi ekki aðeins
miklar kaupkröfur sumra flokksbræðra hans,
heldur Amin forseti Uganda, sem gerir nú
furðulegar tilraunir til að niðurlægja hið
gamla brezka heimsveldi.
Af kurteisisfundi þeirra Harold Wilsons og
Geirs Hallgrimssonar segir ekki mikið, enda
ekki venja að tiunda allt opinberlega, sem fer
fram á slikum fundum, þótt kurteisisfundir
séu. íslenzki forsætisráðherrann taldi rétt að
árétta fyrirætlun íslendinga um útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar i 200 milur, og kom hinum
brezka forsætisráðherra þetta ekki á óvart, þvi
að Einar Ágústsson hafði skýrt starfsbróður
sinum, Callaghan utanrikisráðherra, frá þessu
i Bríissel i siðastl. mánuði og auk þess mun
Wilson hafa verið búinn að frá fréttir af þessu
eftir öðrum diplomatiskum leiðum. En þetta
tilefni mun Wilson hafa notað til að koma aðal-
erindi kurteisisboðsins á framfæri, en það var
á þá leið, að Bretar vildu frá framlengdar
undanþágur til togveiða við ísland innan fisk-
veiðimarkanna og óskaði hann eftir, að islenzki
forsætisráðherrann kæmi þeirri ósk á framfæri
við islenzku rikisstjórnina, að Bretar óskuðu
eftir viðræðum um þetta við íslendinga. ís-
lenzki forsætisráðherrann lýsti sig að sjálf-
sögðu óviðbúinn að ræða málið, þvi að til
þess hefði hannekkertumboð, en hann myndi
að sjálfsögðu koma óskum Breta á framfæri
við rétta aðila.
Eftirað’þetta hefur verið upplýst,mun vafa-
litið mörgum íslendingi þykja að mesti
glansinn fari af kurteisisboði Wilsons, þar sem
aðaltilgangur þess virðist hafa verið sá, að
láta islenzka forsætisráðherrann fly tja þau boð
milli London og Reykjavikur, að Bretar óskuðu
eftir viðræðum um áframhaldandi undanþágur
innan 50 milna markanna. Vafalitið hefði
brezka stjórnin getað komið þessum boðum til
Islands á smekklegri hátt en þann: að gera is-
lenzka forsætisráðherrann að eins konar
bréfbera sinum.
Um skilaboðin frá Wilson er svo það að
segja, að þegar á sér stað’ofveiði innan 50 milna
markanna og er þvi nauðsynlegt að draga úr
veiðum þar. Islendingar eru orðnir einfærir um
að annast allar veiðarnar þar og þegar draga
þarf úr veiðum, hefur strandrikið algeran for-
gangsrétt. Það er hægt að skilja óskir Breta, en
þeir verða lika að skilja aðstöðu Islendinga.
ERLENT YFIRLIT
Fylgistap norskra
jafnaðarmanna
Þó reynist ríkisstjórn þeirra vel
Reiulf Steen
SÉ LITIÐ á stjórn efnahags-
mála i Vestur-Evrópu, viröist
hún óviða hafa hepppnazt bet-
ur en i Noregi. Verðbólga hef-
ur verið þar minni en viðast
annars staðar, rauntekjur al-
mennings hafa heldur aukizt
og atvinnuleysi ekki verið telj-
andi. Þetta er vissulega góður
árangur hjá rikisstjórn, sem
ekki hefur þingmeirihluta að
baki sér, og hefur i vissum
stórmálum orðið að semja við
ólika flokka á vixl. Það hefur
að visu mikið að segja og
sennilega hefur það gert gæfu-
muninn, að stjórnin hefur
stuðzt við ábyrga og samstæða
verkalýðshreyfingu, sem hef-
ur gert sér ljóst, að kauphækk-
un i krónutölu er ekkert höfuð-
atriði, heldur skiptir það
mestu, að vixlhækkanir verð-
lags og kaupgjalds eyði ekki
þeim árangri, sem næst i
kjarabaráttunni.
Samkvæmt þessu ætti að
mega vænta þess, að Verka-
mannaflokkurinn, sem fer
með rikisstjórnina undir for-
ustu Trygve Brattelis, nyti
vaxandi fylgis. Þessu er hins
vegar ekki að heilsa. Skoðana-
kannanir á fylgi flokkanna
fara fram mánaðarlega i
Noregi og benda siðustu
skoðanakannanir til þess, að
fylgi flokksins sé heldur að
hnigna. Einkum var siðasta
skoðanakönnunin, sem var
birt i byrjun þessa mánaðar,
flokknum óhagstæð. Margir
biðu með forvitni eftir niður-
stöðum hennar, þvi að hún átti
að gefa til kynna, hvernig
kjósendur tækju formanna-
skiptunum i flokknum, en
þetta var fyrsta skoðanakönn-
unin eftir að Reiulf Steen tók
við formennsku flokksins af
Trygve Bratteli. Það kann að
ráða nokkru um þetta, að mik-
ill ágreiningur var um það
hver eftirmaður Brattelis
skyldi vera, en hann var búinn
að tilkynna með allmiklum
fyrirvara, að hann myndi
hætta flokksformennsku á
flokksþinginu, sem haldið var
i aprilmánuði siðastl. Vinstri
armur flokksins studdi Reiulf
Steen, sem var varaformaður
flokksins, en hægri armurinn
Oddvar Nordli, sem var for-
maður þingflokksins. Eftir
mikið þóf á flokksþinginu náð-
ist samkomulag um það bak
við tjöldin, að verkum skyldi
skipt þannig milli þeirra, að
Steen yrði formaður flokksins,
en Nordli forsætisráðherra,
þegar Bratteli léti af þvi
starfi. Sennilega hafa kjós-
endur talið þetta frekar veik-
leikamerki en hið gagnstæða,
og getur það hafa valdið þvi að
fylgi flokksins virðist hafa
minnkað fyrst eftir flokks-
þingið, en flokksmenn gera
sér von um, að þeir Steen og
Nordli eigi eftir að vinna þetta
upp. Þó er þvi almennt spáð,
að úrslit næstu skoðanakönn-
unar eigi eftir að verða Verka-
mannaflokknum enn óhag-
stæðari og stafar það af þvi, að
ný lög, sem þingið samþykkti
um fóstureyðingar og gera
þær auðveldari en áður, hafa
sætt mikilli mótspyrnuEinn af
biskupum landr.ins hefur sagt
af sér i mótmælaskyni og hef-
ur risið sérstök deila rnilli
hans og stjórnarinnar i tilefni
af þvi.
ÞOTT Verkamannaflokkur-
inn hafi tapað, hefur það ekki
orðið vatn á myllu Sósialiska
kosningabandalagsins, sem er
nú orðinn flokkur og kallar sig
Sósialiska vinstri flokkinn.
Þetta bandalag var stofnað
fyrir siðustu kosningar og
stóðu að þvi Sósialiski þjóð-
flokkurinn, Kommúnista-
flokkurinn og klofningsdeild
úr Verkamannaflokknum.
Það fékk þá 16 þingmenn
kosna og rúm 11% atkvæð-
anna. Siðan hefur verið unnið
að þvi að búa til flokka úr
bandalaginu og var fyrir
nokkrum mánuðum gengið frá
flokksstofnun til bráðabirgða,
en endanlega er eftir að ganga
frá ýmsum atriðum i sam-
bandi við flokksstofnunina.
Það veldur ekki sizt ágreiningi
og deilum, að stór hluti
Kommúnistaflokksins er ófús
til þess að leggja flokk sinn
alveg niður. Enn er ekki ljóst,
hvernig þessum deilum muni
lykta, en vafalitið standa þær
flokknum fyrir þrifum og
virðast liklegar til að gera það
áfram, ef ekki tekst að jafna
þær.
FYLGISTAP Verkamanna-
flokksins að undanförnu hefur
fyrst og fremst orðið vatn á
myllu Hægri flokksins og mið-
flokkanna, Miðflokksins og
Kristilega flokksins. Vinstri
flokkurinn klofnaði i tvennt
fyrir siöustu þingkosningar og
eiga bæði flokksbrotin mjög
örðugt uppdráttar. Fram að
þessu hefur fylgisaukningin
verið mest hjá Kristilega
flokknum og Hægri flokknum,
Miðflokkurinn hefur staðið i
stað þangað til i siðustu
skoðanakönnun, en þá bætti
hann verulega við sig. Talið
er, að það reki að einhverju
leyti rætur til þess, að for-
maður flokksins, Dagfinn
Várvik, tók af skarið um það,
að flokkurinn myndi vinna
með hægri flokknum og
Kristilega flokknum, ef þessir
þrir flokkar fengu meirihluta i
næstu kosningum. Hingað til
hefur flokkurinn virzt á báð-
um áttum, enda löngum verið
grunnt á þvi góða milli hans og
Hægri flokksins. Það virðist
hafa hreinsað loftið að Várvik
tók ákveðna afstöðu. Fylgi
Glistrupista, sem fengu þrjá
þingmenn kjörna i siðustu
þingkosningum og 5% atkvæð-
anna, virðist fara minnkandi.
STAÐAN i þinginu, sem er
ein deild, er sú, að Verka-
mannaflokkurinn hefur 62
þingmenn og sósialiski vinstri
flokkurinn 16. Samanlagt hafa
þessir flokkar þvi eins at-
kvæðis meirihl., en þingm. eru
alls 155. Þetta réði úrslitum
um það eftir kosningarnar, að
Verkamannaflokkurinn
myndaði stjórn, en ekki Hægri
flokkurinn og miðflokkarnir.
Hinsvegar styðst Verka-
mannaflokkurinn ekki form-
lega við Sósialíska vinstri
flokkinn. Það hefur lika iðu-
lega gerzt, að Sósialiski vinstri
flokkurinn hefur snúizt gegn
stjórninni, en þá hafa annað
hvort Kristilegi flokkurinn eða
Miðflokkurinn komið henni til
bjargar. Hægri flokkurinn
hefur 29 þingmenn, Mið-
flokkurinn 21. Kristilegi
flokkurinn 20, flokksbrotin úr
Vinstri flokknum hafa 3 þing-
menn, Glistrupistar hafa 3
þingmenn og einn þingmaður
tilheyrir flokki, sem kallar sig
Reformpartiet. Samkvæmt
siðustu skoðanakönnun,
myndu Verkamannaflokkur-
inn og Sósialiski vinstri
flokkurinn verða i minnihluta i
þinginu, ef kosið væri nú.
Þ.Þ.