Tíminn - 29.06.1975, Blaðsíða 19

Sunnudagur 29. júni 1975.
TÍMINN
1?
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskriístofur i Edduhúsinu við Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, slmi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö I
lausasöiu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Sambýlið á Keflavíkur-
flugvelli
Eins og kunnugt er, náðist samkomulag á
siðasta ári milli islenzkra stjórnvalda og
bandariskra um vissar fyrirkomulagsbreyt-
ingar i sambandi við dvöl varnarliðsins á
Keflavikurflugvelli. Samkomulag þetta var
gert á grundvelli varnarsamningsins frá 1951,
og var þvi ekki talin þörf á að leggja það fyrir
Alþingi, þar sem ekki felast I þvi neinar skuld-
bindingar og það getur verið uppsegjanlegt
hvenær sem er og hægt er að óska breytinga á
þvi hvenær sem er.
Veigamesta fyrirkomulagsbreytingin, sem
samkomulag náðist um á siðastliðnu ári, var
tvimælalaust sú, að varnarliðið takmarkaði
sjónvarpssendingar sinar fyrst og fremst við
vallarsvæðið. Frá sjónarmiði þeirra, sem
ýmist óttuðust áhrif sjónvarpsins, eða voru
mótfallnir þvi af sjálfstæðisástæðum, var þetta
ótviræður ávinningur. Þetta er nú þegar komið
til framkvæmda. Annað ákvæði, sem náðist
samkomulag um, var fækkun varnarliðsins á
þann hátt, að íslendingar tækju að sér ýmis
störf, sem ekki væru hernaðarlegs eðlis, en
varnarliðsmenn eða erlendir starfsmenn höfðu
gegnt áður. Þetta er undirbúningur þess, að ís-
lendingar geti sjálfir annazt sem mest gæzlu-
starfið á Keflavikurflugvelli, eins og stefnt var
að með tillögum vinstri stjórnarinnar. Þriðja
atriðið var, að draga sem mest úr sambýli
landsmanna og varnarliðsins, m.a. á þann
hátt, að varnarliðsmenn búi eingöngu innan
vallarsvæðisins. Þá yrði hætt sameiginlegum
afnotum á flugstöðinni, og yrði það framkvæmt
með byggingu nýrrar flugstöðvar. Fyrirkomu-
lag það, sem Framsóknarmenn komu á i utan-
rikisráðherratið Kristins Guðmundssonar, og
fólst i sem mestum aðskilnaði landsmanna og
vamarliðsins, hefur tvimælalaust reynzt vel.
Með framangreindum fyrirætlunum er stefnt
að þvi, að auka aðskilnaðinn enn meira.
Siðan umrætt samkomulag var gert á siðast-
liðnu ári, hefur verið unnið að þvi að koma þvi i
framkvæmd, en af ýmsum ástæðum er
nauðsynlegt að gera það i áföngum. T.d. mun
Framsóknarflokkurinn leggja áherzlu á, að
framkvæmdum á Keflavikurflugvelli verði
haldið innan þeirra marka, að þær dragi ekki
til sin óeðlilega mikið vinnuafl.
Það skiptir miklu máli af sambúðarástæð-
um, að framkvæmd umrædds samkomulags
takist vel. Annað gæti leitt til árekstra og
ágreinings, og er erfitt að spá um, hvaða af-
leiðingar það gæti haft. Þess vegna er illt til
þess að vita, að þær fregnir berast nú af Kefla-
vikurflugvelli, að vissir yfirmenn hjá varnar-
liðinu láti hermenn vinna ýmis störf, sem áður
voru unnin af íslendingum eða eðlilegt er talið
að falli undir verksvið þeirra. Þetta mun valda
nokkurri óánægju á Suðurnesjum, þar sem
m.a. er hér um störf að ræða, sem gætu verið
sumarvinna hjá unglingum, en nokkur skortur
er nú á slikri vinnu.
Réttir aðilar þurfa að vinna að þvi, að slik
mál léysist, án þess að til árekstra komi. Eigi
sæmileg sambúð að haldast, verður að vinna
undanbragðalaust að framkvæmd áðurnefnds
samkomulags og i samræmi við það. Annað
gæti haft, eins og áður segir, ófyrirsjáanlegar
afleiðingar. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Tekur Carvalho
völdin í Portúgal?
Hann hefur metnað og vilja til þess
Carvalho
HIN MIKLU fundarhöld
portUgölsku herforingjanna I
fyrri viku virðast ekki hafa
skýrt neitt að ráði, hvert
stjórnmálaþróunin i PortUgal
stefnir. Fljótt á litið, virtist
eins og lýðræðislegri öflin
hefðu unniðsigur, þarsem þvi
var lýst yfir eftir fundar-
höldin, að stefnt yrði að þvi, að
margir flokkar gætu starfað i
landinu. Þetta töldu margir
sérstakan sigur fyrir
jafnaðarmannaflokkinn og
Soares leiðtoga hans, enda
hélt flokkurinn rétt á eftir
fjöldafund i Lissabon til að
fagna þessum Urslitum. Jafn-
framt var þetta talinn ósigur
fyrir kommúnista og
Carvalho, yfirmann öryggis-
sveitanna, en hann er
grunaður um að stefna að
hernaðarlegu einræði. En
ósigur Carvalho var þó
ekkimeirien það, að hann var
hækkaðuu i tign eftir fundar-
höldin. Áður var hann stjórn-
andi öryggissveitanna I Lissa-
bon og yfirmaður hersins þar.
Honum var nú falin stjórn
öryggissveitanna um land allt.
Þá fékk stjórnlagaþingið, sem
nýlega hefur tekið til starfa,
viðvörun um að ætla sér ekki
of mikil áhrif á stjðrnarfarið i
landinu. Helzt virðist þvi
mega draga þá ályktun af
fundarhöldum her-
foringjanna, að engin endan-
leg niðurstaða hafi náðst, og
þvi hafi verið sameinazt um
ályktun, sem fól í sér eitthvað
handa öllum, en skar ekki Ur
um neitt. Stjórnmálaástandið
iPortúgal heldur þvi áfram að
vera óljóst og óráðið.
FLESTUM erlendum blaða-
mönnum kemur samanum, að
það stjórnmálaástand sem nú
rikir i PortUgal, geti vart
haldizt nema skamma stund.
Landiö sé i reynd meira og
minna stjórnlaust. Embættis-
mannakerfið sé i lamasessi,
þar sem fylgismenn fyrri
stjórnar hafi flestir verið
látnir hætta störfum, en illa
gengið að fá hæfa menn i stað
þeirra. Svipað gildi um efna-
hagsmálin og atvinnurekstur-
inn. Þar hafi margir verið
látnir hætta, án þess að fyllt
hafi verið i skörðin. Her-
stjórnin fari þvi ekki með
völdin, nema að nafni til á
mörgum sviðum, og þar rikir
þvl ýmist óstjórn eða
vanstjðrn, eða alger upplausn.
Þá láti ýmis öfgasamtök
meira og meira til sin taka og
spilli vinnufriði, Efnahags-
ástandið fari stöðugt
versnandi og geti slikt ekki
haldizt til lengdar. Hér verði
þvi fastari og öruggari stjórn
að koma til sögu, ef ekki eigi
þvi verr aö fara. Akvörðun um
þetta dragist hins vegar vegna
þess, að herforingjarnir séu
sjálfir ósammála. Þá greini á
um, hvort heldur eigi að stefna
i áttina til meira lýðræðis eða
einræðis. Meðan ekki sé
höggvið á hnútinn hjá þeim,
haldist sennilega þessi óstjórn
áfram.
Flestum fregnum frá
PortUgal virðist bera saman
um, að hjá almenningi fari
fylgi jafnaðarmanna og þó
sérstaklega persónufylgi
Soares stöðugt vaxandi. Ýms-
ar skoðanakannanir, sem hafa
verið gerðar að undanförnu,
benda til þess, að jafnaðar-
menn fengu um eða yfir
helming greiddra atkvæða, ef
kosið væri nú. Þá er talið, að
meðal óbreyttra hermanna
aukist fylgi jafnaðarmanna.
Ýmsir spá þvl, að það geti
breyzt verulega, þegar her-
mennirnir, sem dvalið hafa i
Mosambik, koma heim. Þeir
eru um tólf þúsund, en gizkað
er á, að um helmingur þeirra
hafi kosið jafnaðarmenn i
kosningunum i vor. Þá er
yfirmaöur þeirra, Vitor
Crespo, talinn liklegur til að
fylla flokk þeirra herforingja,
sem vilja koma; á lýðræðis-
legum stjórnarháttum.
VEGNA þess hve óráðið er,
hver Urslitin geta orðið hjá
herforingjunum, hafa þeir
spádómar fengið byr I seglin,
að endalokin verði þau að ein-
hver einn þeirra brjótist til
valda og takisér einræðisvald.
Oft hafa byltingar, sem her-
foringjar hafa gert, endað á
þann hátt. t þessu sambandi
hefur athyglin einkum beinzt
aö einum hershöfðingjanum,
er þykir bæði hafa metnað og
áræöi, sem þykja nauðsynleg-
ir eiginleikar verðandi
einræðisherra. Hann hefur
lika látið þær skoðanir óspart i
ljós, aö svo geti farið að herinn
verði að þoka flokkunum
alveg til hliðar og taka öll völd
i sinar hendur. Fyrr verði ekki
komið á röð né reglu, eða hafið
óhjákvæmilegt viðreisnar-
starf.
Sá hershöfðingi, sem hér um
ræðir, er Otelo Saraiva de
Carvalho. Hann er 39 ára og
hefur dvalist sem hermaður i
nýlendum Portúgala mestalla
hermennskutið sina, eða i 13
ár. Sagt er, að Carvalho hafi
upphaflega viljað verða
leikari og komast til Banda-
rikjanna i þvi skyni að fara
þar á leikskóla. Efni hans,
leyfðu honum það ekki, og
varð hann sökum fátæktar að
ganga I herinn. Eftir venju-
lega herþjálfum, var hann
sendur til Afriku og þar var
hann i 13 ár, eins og áður
segir, oftast undir stjórn
Spinola. Hann var mjög hand-
genginn Spinola siðustu árin,
sem þeir dvöldust i Afriku.
Þótt Carvalho þyrfti að
berjast við skæurliða frelsis-
hreyfinganna, er hann sagður
hafa orðið hrifinn af fórnar-
vilja þeirra og orðið fyrir
áhrifum af stefnu þeirra.
Hann erm.a. talinn hafa orðið
sósialisti á þessum árum, en
annars þykja hugmyndir hans
um sósialisma ekki vera fast-
mótaðar að öðru leyti en þvi
að hann vilji koma á
portúgölskum sósialisma, án
þess að skýra það nokkuð
nánar. Carvalho var nýlega
kominn heim til PortUgals,
þegar Spinola gaf út hina
frægu bók sina, sem varð
undirrót stjórnbyltinarinnar
25. april i fyrra. Stjórnin vék
Spinola Ur embætti, nokkru
eftir að bók hans kom Ut, en
herforingjarnir svöruðu þvi
með byltingunni og gerðu
Spinola að forseta. Ýmsir
telja, að það hafi verið
Carvalho, sem skipulagði
byltinguna. Hann hófst lika
fljótt til metorða eftir það.
Hann hafði aðeins liðs-
foringjatign, þegar byltingin
var gerö, en var gerður að
hershöfðingja á siöastl.
sumri. Siðar varð hann svo
yfirmaður hersins og öryggis-
sveitanna i Lissabon. Nú er
hann yfirmaður öryggis-
sveitanna i öllu landinu, en
þaö er mat margra kunnugra,
aö þær séu bæði betur skipu-
lagðar og öflugri en herinn, og
sá, sem ráöi þeim, geti ráðið
landinu.
Eftir er svo að sjá, hvernig
Carvalho beitir þessu valdi
sinu. Kunnugir segja, að hann
skorti ekki metnað, og hann
njóti þess, að láta á sér bera.
Hann sé lika órangur og
fljótur að ákveða sig. Sagt er
að kommúnistar geri sér dátt
við hann, en treysti honum þó
ekki fullkomlega.
Þ.Þ.