Tíminn - 09.07.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Miðvikudagur 9. júli 1975.
KÖLLUN VÍSISRITSTJÓRANS
Ritstjóri Visis hefur unnið það
afrek að marka blaði sinu
ákveðna og afmarkaða stefnu.
Hún er sú, að færa landbúnaðar-
framleiðsluna að nokkrum hluta
út úr landinu.
Ritstjórinn er búinn að skrifa
marga leiðara um þetta. Nú er
hann að visu kominn aö þeirri
niöurstöðu, að islenzkur land-
búnaður afli gjaldeyris til jafns
við það sem hann eyðir. Þar
með viðurkennir hann nú i
seinni tið, að landbúnaðurinn sé
ekki gjaldeyrislegur baggi á
þjóðinni.
Nýjustu fræöi ritstjórans I
landbúnaöarmálum eru þau, að
bændur séu þjakaðir og pindir
til þess að vinnslustöðvar af-
urða þeirra græði. Þetta eru
ómenguð Visisfræði. Vinnslu-
stöðvar landbúnaðarafurða eru
mjólkurbú og sláturhús. Þau
eru svo til öll samvinnufyrirtæki
bænda. Hvert einasta mjólkur-
bú á landinu er það og allur
þeirra hagur er sá, að geta
borgað bændum hærra verð fyr-
ir framleiðslu þeirra. Það þarf
alveg sérstaka tegund af
mannsheilum til að skilja það að
mjólkurbUin græði á kostnað
bænda. Slik afbrigði getum við
kallað Visisheila.
Kannske hefur ritstjórann
rámað i það, að sumir telja að
ýmsir starfsmenn við vinnslu
afurðanna séu tekjuhærri en
bændur almennt. Þó að svo væri
væri það allt annað en að
vinnslustöðvarnar græði. Þó að
t.d. ritstjóri og prentari séu
tekjuhærri en áskrifendur blaðs
er ekki alveg vist að blaðið
græði. Þarf að Utlista það
nánar?
Ritstjóri Visis telur að það sé
fjarstæða að landbúnaðurinn
stuðli að matvælaöryggi þjóðar-
innar. „Landbúnaðartækin
mundu fljótlega stöövast, þegar
flutningar til landsins hafa
stöðvazt”, segir hann. Og svo
bætir hann við:
„Matarforðabúr þjóðarinnar
eru hinar vatnsaflsknúðu frystí^
geymslur frskverkunar-
stöövanna”.
Sjálfsagt myndu flest tæki
stöðvast fljótlega þegar flutn-
ingar til landsins hefðu
stöðvazt. Það er hætt við að
Jónasi þætti togararnir þungir
undir árum. Hvaða atvinnuveg-
ur þyldi það, að flutningakerfið
yrði óvirkt? Svo held ég að þurfi
Vísisheila til að skilja það að
fiskur geymist betur i frysti-
geymslum en kjöt. En trúlega
kynni nú einhver mjólk að fást
úr kúnum, þó að þrengdi að um
aðdrætti.
Ristjórinn segir, að „fækkun
starfskrafta i landbúnaði hlyti
að hafa i för með sér aukningu
starfskrafta i öðrum greinum,
sem annað hvort spara gjald-
eyri eða afla hans beinlinis.”
Hvaða starfsgreinar á hann
við?
Trúir hann eins og flokks-
bróðir hans og starfsbróðir
forðum að fleiri álbræðslur leysi
allan vanda? Geta ekki lika
orðið þrengingar á þvi sviði?
Hefur hann útflutningsiðnað
við þvl búinn að taka við sveita-
fólkinu? Hvaða iðngreinar eru
það þá?
Veit Jónas ritstjóri hversu
margt fólk hefur framfæri af
þjónustu við landbúnðinn og
vinnslu afurða hans?
Eitt af uppáhaldsorðatiltækj-
um ritstjórans er að við borgum
útlendingum fyrir að éta afurðir
okkar þegar um er að ræða upp-
bætur á útflutning. Þetta er
öfugmæli, þó að ritstjórinn hafi
það frá dr. Gylfa. Við borgum
útlendingum ekki neitt I þvi
sambandi. Hins vegar borgum
viö framleiðendum útflutnings-
ins uppbót. En það er naumast
von að Visisheili átti sig betur
en dr. I hagfræði á þvi hverjum
er verið að borga.
Hvað höfum við lagt i sölurn-
ar fyrir útlendinga svo að þeir
ætu fiskinn okkar? Það er meira
en litið. Auk beinna framlaga
fyrir útgerðina sem auðvitað er
þá borgun til útlendinga fyrir að
éta fiskinn, höfum við minnkað
krónuna okkar aftur og aftur til
þess að útlendingar ætu fiskinn.
Þvf getur Visisritstjórinn
kjökrað og volað með dr. Gylfa
yfir þvi, hvernig „neytendur”
og „launþegar” séu pindir og
féflettir fyrir framleiðsluna og
útflutninginn.
Svona getur farið þegar menn
vita ekki hvað er upp og hvað er
niður, þegar menn halda að
undirstaðan, sem allt ber uppi,
sé átumeinið. Svo er hægt að
blása þvi i brjóst þeim sem hafa
nógu einfalda og hrekklausa sál,
að þeir sem séu bara saklausir
neytendur séu kvaldir og kúg-
aöir fyrir framleiðendurna.
Þeir geta lengi blásið, sem
nógan hafa vindinn. En þó vind-
urinn sé kröftugur verður hann
aldrei undirstöðumatur.
Hugsum okkur nú samt að
Jónasi Visisritstjóra auðnaðist
að fækka bændum um helming.
Hvernig ætti að grisja?
Það vita kunnugir að i sumum
sveitum er hætta yfirvofandi ef
býlum fækkar frá því sem nú er.
Menn þurfa nágranna til að geta
búið i sveit. Þvi fylgir lika sú
blessun að menn læra að meta
granna sina. Það kynni að verða
meira að gert en ætlazt væri til I
eyöingu byggðar ef ógætilega
væri farið I niðurskurðinn.
Auðvitað segir ritstjórinn að
erfiðustu jarðirnar eigi að fara
fyrst úr byggð. Þýðir það að
flestar eða allar jarðir i harð-
býlustu héruðunum eigi að fara
i eyði? Er það ráð til að hressa
þorpin við að hætta að stunda
landbúnað I héraðinu?
Jónas Kristjánsson, dr. Gylfi
og slikir hugsjónamenn hafa
trúlega aldrei hugsað um þessa
smámuni. Þeim mun ekki hafa
verið eiginlegt að hugsa um
hugsjónirsinari framkvæmd og
verki — a.m.k. ekki þær, sem
varða islenzkan landbúnað. En
þaö er góður siður að reyna að
hugsa hverja hugsun til enda.
Og þú þarft stundum að vekja
athygli á þvi, sem ósvarað er.
Það eru ýmsir sjálfstæðis-
menn orðnir langeygir eftir þvi
að flokksbræður þeirra taki rit-
stjóra Visis til bæna. Það er ekki
mitt mál þó að þeir verði látnir
horfa úr sér augun áður en
vamarsveitirnar innan flokks
þeirra leggja til atlögu. Það
mun fara sem forlög kljást.
H.KR
Margir langferðabilar runnu I
hlað háskólans árdegis 2. júli.
Norrænir búvisindamenn lögðu
leið sina út á land til að kynnast
islenzkum búskap og skoða land
elds og Isa. Sumir héldu til
Borgarfjarðar, en aðrir austur
fyrir heiði, — og slóst ég i för
með þeim hópi, þ.e. deildinni,
sem aðallega fæst við garðyrkju
og jurtasjúkdóma.
Gestunum þótti Hellisheiði
„stórkostlega fallega ljót”, en
vildu þó vita skil á hraununum
og mosaþembunni gráu — og
dáðust að strjálum blómunum,
einkum holtasóley og lamba-
grasi. „Og sitthvað kraumar
hér undir”, sögðu þeir og bentu
á gufustrókana hér og þar.
A Kambabrún horfðu menn
hugfangnir yfir landið baðað I
sól, hvilik viðátta — og allir
festu sjónir á Vestmannaeyjum
I fjarska.
Brátt var ekið að borholunni,
þar sem nota á afl úr iðrum
jaröar til að framleiða þungt
vatn, eða til að hita upp heilt
þorp gróðurhúsa. Þegar skrúfað
var frá krananum og gufan
streymdi út með fítonskrafti og
drunum, rak gestina I roga-
stanz. Þeir horfðu og hlustuðu
hugfangnir á þennan náttúru-
kraft úr neðra — og liktu helzt
við tunglflaugarafl. Engum
duldist reginmáttur gufunnar.
„Jaröhitinn er ykkar dýrmæta
olia”, sögðu þeir, „en hvernig
farið þið að þvi aö beizla þessa
orku og koma pípunum fyrir i
fyrstu?”
I Hveragerði voru fyrst
skoðaðar garðyrkjustöövar
Gunnars Björnssonar og Ingi-
mars I Fagrahvammi, en siðar
haldið til húsakynna garðyrkju-
skólans, þar sem Grétar skóla-
stjóri fræddi okkur um skólann
og Islenzka ylrækt.
„Hvað! bananar, paprika og
kaffitré lika,” sögðu gestirnir,
„hér er auðsjáanlega hægt að
rækta meira og fleira en okkur
grunaði. Þið eigið geysilega
auðlegð I jarðhitanum.”
Ingólfur Davíðsson:
Ferðadagur
með búvísinda-
mönnum
Eftir ræðu og gróðurhúsa-
göngu biðu hlaðin matborð i
skólanum og var snætt af beztu
lyst. Allir vildu bragða flat-
brauð, harðfisk og hangikjöt,
auk hinna samnorrænu rétta.
„Þið eruð búnir að framkvæma
ótrúlega mikið, svona litil
þjóð,” sögðu gestirnir ,,en
ýmislegt getið þið sjálfsagt fært
ykkur i nyt af okkar reynslu, þó
að skilyrði séu næsta ólik.”
Afram var ekið austur á bóg-
inn, og stanzað i Garði i Hruna-
mannahreppi, og gengið um
garða Einars. Sannfærðust
gestirnir þar enn um hina miklu
möguleika á sviði ræktunar —
úti og inni. „Okkur var fæstum
ljóst,” sögðu þeir, „hve geysi-
viðlend sunnlenzka sléttan ykk-
ar er, hér er sannarlega oln-
bogarými og ótakmarkað land
til ræktunar handa fjölda
manns. Við höfðum heyrt meira
um mjóa strandlengju, fjöll og
dali. En skjólbelti verðið þið að
rækta, skjólbelti og aftur skjól-
belti! „Vitanlega þarf að girða
og það er dýrt” sagði einn 77 ára
öldungur, og benti á sauðféð,
sem hvarvetna dreifði sér um
græna haga. „Hjá okkur er þvi
haldið innan girðinga”, sagði
hann. Menn dáðust að hinum
fjölbreyttuislenzku fjárlitum og
töluðu um fallegar gærur og loð-
feldi.
Lengra skyldi ekið, enginn
Séð yfir gróðurhiís
í Hveragerði.
vildi fara heim án þess að sjá
Geysi og Gullfoss. Geysir lét lit-
ið yfir sér, en Strokkur gaus og
gaus — og i mörgum pytti sauð
og vall eins og kunnugt er
Gestimir vildu lika sjá hvaða
jurtategundir héldu sig aðallega
við jarðhitann, og sýndu hver
öðrum vatnsnafla o.fl. jarðhita-
blóm.
Gullfoss fagnaði okkur með
reglulegri skrautsýningu —
óvenjufagrir regnbogar glitruðu
I fosslöðrinu og það var sannar-
lega hreyfing á þeim. „Slikt og
þvilikt höfum við aldrei fyrr
séö,” sögðu feröalangarnir, sem
séð höfðu flesta helztu fossa i
Evrópu. „Gullfoss er miklu
fegurri en Niagarafossamir”,
bætti einn við.
t Þingvallasveit mætti okkur
hópur hestamanna. Raunar
áðu þeir utan vegar. Allir
stukku úr úr bilunum að skoða
hestana, en ekki gafst tækifæri
til að bregða sér á bak, þó að
ýmsa langaði auðsjáanlega til
þess. Stanzaðvar næst á barmi
Almannagjár: menn horfðu
hugfangnir yfir þingstaðinn
forna, hraunið, gjárnar og
vatnið — og spurðu og spurðu.
Á Keldnaholti tók Björn for-
stjóri móti gestum og lýsti fjöl-
breyttri starfsemi stofnunar-
innar.
Það voru örir og ánægðir
menn, sem óku til Reykjavikur.
Veðurguðirnir höfðu verið okk-
ur hliðhollir og á Islandi ræður
veðrið miklu um hvort slik
kynningar- og fræðsluför heppn-
ast.
Nýblómgað gullregn heilsaði
okkur á horni Miklubrautar og
Rauðarárstigs, hið fyrsta á
þessu sumri i Reykjavik. „Hvi-
lik breyting er orðinn hér á öllu
og framfarir, nú er Reykjavik
orðin borg,” sagði aldursfor-
setinn, danskur prófessor, er
margir tslendingar hafa kynnzt
á búnaðarháskólanum i Kaup-
mannahöfn. „Það er hálf öld
siðan ég kom hér siðast,” bætti
hann við brosandi. lng. Dav.