Tíminn - 09.07.1975, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 9. júli 1975.
TÍMINN
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 700.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Er það
glannalegt?
Eitt af þeim baráttumálum, sem minnihluta-
flokkarnir i Borgarstjórn Reykjavikur hafa beitt
sér fyrir á undanfömum árum, er bættur að-
búnaður aldraðra. Ekki er of djúpt i árinni tekið,
þótt sagt sé, að hreint neyðarástand riki i þeim
málum. Kemur það m.a. glögglega fram i þvi, að
stofnanir fyrir aldrað fólk i borginni hafa gefizt
upp á þvi að skrá fleiri á hina yfirfullu biðlista
sina.
Fyrir tveimur árum ákvað Borgarstjórn
Reykjavikur að gera myndarlegt átak i
byggingarmálum aldraðra, og var ákveðið að
verja 85 milljónum króna i þvi skyni. Það kemur
hins vegar fram i reikningum Reykjavikurborg-
ar fyrir árið 1974, að einungis 20 milljónum króna
var varið til þessara mála. Eða m.ö.o. 65 milljón-
ir króna voru klipnar af fjárveitingunni.
Hér kemur enn einu sinni til sögunnar tregðu-
lögmál borgarstjórnarmeirihluta Sjálfstæðis-
flokksins, þegar málefni gamla fólksins er
annars vegar. Á mörgum öðrum liðum fjárhags-
áætlunarinnar var hins vegar farið langt fram úr
áætlun, sérstaklega á þeim, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn notfærði sér i sambandi við
kosningarnar, og má þar nefna Grænu bylting-
una, sem svo var nefnd. Á þeim lið var ekkert til
sparað.
Það er á valdi þeirra, sem meirihluta hafa,
hvort sem það er i Borgarstjórn eða á Alþingi,
hvernig fjármunum er varið, t.d. hvórt meiri
áherzla er lögð á gatnagerð en félagslega að-
stöðu. í sliku efni er um hreina pólitiska
ákvörðunartöku að ræða. Og reynslan er ólygn-
asti dómurinn um það, að Sjálfstæðisflokkurinn,
sem haft hefur hreina meirihlutaaðstöðu i
Reykjavik i tugi ára, hefur lagt meiri áherzlu á
aðrar framkvæmdir en að tryggja öldruðum við-
unanlega aðstöðu. Um þetta þarf ekki að deila,
þvi að staðreyndirnar tala sinu máli. Það er þess
vegna engin tilviljun, að borgarstjórinn i Reykja-
vik, Birgir ísleifur Gunnarsson, viðhafði þau orð,
þegar ákveðið var fyrir skemmstu útboð á bygg-
ingu fyrir aldraða i háhýsi við Furugerði, að
glannalegt væri að ráðast i það verkefni. Þessi
orð borgarstjórans eru i fyllsta samræmi við
hugsunarhátt Sjálfstæðismanna gagnvart gamla
fólkinu. En borgarstjórinn i Reykjavik má vita
það, að það er ekki glannalegt að verja fjármun-
um til þessara mála. Hvort tveggja er, að þjóð-
félagið stendur i þakkarskuld við fólkið, sem hef-
ur borið hita og þunga dagsins við uppbyggingu
þess velferðarþjóðfélags, sem við búum i, og hitt,
að okkur ber að tryggja gamla fólkinu hjúkrunar-
aðstoð i ellinni. 1 þeim efnum hvilir of þung byrði
á mörgum heimilum, sem annast sjúkt gamalt
fólk, vegna þess að ekki er rými fyrir það á
hjúkrunarheimilum fyrir aldraða.
Vonandi eiga þau orð aldrei oftar eftir að heyr-
ast i Borgarstjórn Reykjavikur, — að það sé
glannalegt að verja fjármunum til uppbyggingar
aðstöðu fyrir gamla fólkið.
Helge Seip, Kristeligt Dagblad:
Norrænn fjárfestingar
banki tekur sennilega
til starfa að ári
Halda þarf sérstakan fund um málið
í Norðurlandaráði í haust
Helge Seip.
HUGMYNDIN um norræn-
an fjárfestingarbanka verður
senn að veruleika. Rikis-
stjórnir Norðurlandanna
sendu Norðurlandaráði tillög-
ur ráðherranefndar um málið
hinn 19. júni. Ráðherrarnir
höfðu rætt málið á grundvelli
skýrslu sérfræðingahöps, sem
hafði fengið það til meðferðar
og undirbúnings.
Tillaga ráðherranefndar-
innar er i höfuðatriðum sam-
hljöða uppástungum sér-
fræðinganna. Nokkur frávik
vekja þó athygli við fyrstu
sýn. Sú breyting er efalaust
mikilvægust, að minnsta kosti
I byrjun, að höfuðstóll bank-
ans verður minni og hann get-
ur þvi minna lánað en gert var
ráð fyrir áður.
Höfuðstólsframlagið verður
400 Evrópueiningar hinna sér-
stöku yfirdráttarréttinda við
Alþjóöagjaldeyrissjóðinn, eða
sem svarar til tveggja mill-
jarða sænskra króna. Hámark
útlána og ábyrgða verður þvi
um fimm milljarðar sænskra
króna, en gert hafði verið ráð
fyrir fjórðungi hærri fjárhæð.
Þessi lækkun er sérstaklega
eftirtektarverð i augum Norð-
manna, þar sem á var bent af
þeirra hálfu, að höfuðstóll
bankans væri of litill til þess
að geta haft verulega þýðingu
fyrir Norðmenn i sambandi
við oliuvinnslu þeirra i
Norðursjónum. Þessar
ábendingar komu m.a. fram
hjá Engell Olsen i norska
iðnaðarráðuneytinu meðan
enn var gert ráð fyrir að
höfuðstóllinn yrði fjórðungi
hærri en hann hefir nú verið
ákveðinn. Hitt er svo annað
mál, að mögulegt er að koma
sér siðar saman um aukningu
höfuðstóls bankans og rýmkun
lánsskilyrða.
FJÓRÐUNG höfuðstóls
bankans ber að greiða i reiðu-
fé i þremur áföngum eða eftir
tvo, sextán og tuttugu og sex
mánuði. Áður var gert ráð
fyrir, að fimmtungur höfuð-
stólsins yrði lagður fram sem
reiðufé i tveimur áföngum, og
skiptir þessi breyting ekki sér-
lega miklu máli.
Hlutur Noregs af framlögðu
reiðufé höfuðstólsins verður
um 100 milljónir norskra
króna, eða þrisvar sinnum um
það bil 33 milljónir. Siðan ber
að ábyrgjast að auki þá
fjárhæð þrefalda. Hlutur
Finnlands er jafn hlut Noregs.
Reiðufjárframlag Dana nem-
ur samtals um 150 milljónum
danskra króna, einnig innt af
hendi i þremur áföngum, og
ábyrgðin að auki nemur 450
milljónum danskra króna.
Framlag Svia er svo sem
næst þrefalt framlag Norð-
manna og Finna. Framlag
Islendinga er sextándi hluti af
framlagi Norðmanna og
Finna, en með þvi móti greiða
tslendingar eigi að siður
meira á hvern ibúa landsins
en Norðmenn og Finnar til
dæmis.
NORRÆNI fjárfestingar-
bankinn á bæði að vera lán-
veitandi beint og auk þess að
ganga i ábyrgð fyrir þátt-
tökurikin þegar þau taka bein
lán erlendis. Gert er ráð fyrir,
að Norðurlönd þurfi á miklu
erlendu fjármagni að halda á
næstunni, þar sem oliunámið i
Norðursjónum og margs Kon-
ar starfsemi i tengslum við
það krefst mjög mikillar
fjárfestingar.
Enn meira þarf þó til þegar
farið verður að nýta oliuna og
gasið úr Norðursjónum til
iðnaðar. Fram er tekið i tillög-
um rikisstjórna Norðurlanda,
að norrænar tekjur af oliu —
sem væntanlega á að merkja
norskar tekjur fyrst og fremst
— muni geta lagt bankanum
allmikið fé.
Nokkur takmörkun á starf-
semi norræna fjárfestingar
bankans felst i þvi ákvæði i til-
lögum rikisstjórnanna, að
framkvæmdirnar, sem lánað
er til, verði að þjóna „norræn-
um hagsmunum”. Túlkun
þess ákvæðis er þó allrúm, þar
sem nægja á, að framkvæmd-
in þjóni hagsmunum „tveggja
Norðurlandanna eða fleiri”.
Leyfilegt verður að lána þann
hluta höfuðstólsins, sem fram
er lagður i reiðufé, en þó með
þvi skilyrði, að bankinn sé
tvimælalaust tryggður gegn
gengistapi, t.d. með þvi' að
binda lánin við evrópskar
einingar hinna sérstöku yfir-
dráttarheimilda við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn, en i þeim
einingum er framlagið reikn-
að eins og áður er sagt.
UNDIRSTRIKAÐ er i fyrir-
huguðum reglum bankans, að
hann skuli reka sem arðber-
andi fyrirtæki. Þess vegna er
ekki um að ræða styrkjastofn-
un, enda kemur þetta skýrt
fram i þeim starfsreglum
stjo'rnar bankans, að henni
beri að tryggja bankann gegn
gengistapi eins og framast er
kostur. Ekki er nema eðlilegt,
að talið sé með i ákvæðum um
reglur bankans og tilgang, að
hann skuli „reka með hliðsjón
af samfélagshagsmunum”.
Ýmis önnur ákvæði i reglun-
um eru einmitt við það miðuð
að þjóna þessu sjónarmiði
sem bezt.
Hlutverk bankans verður að
útvega fjármagn, jöfnum
höndum til fjárfestingar og
„útflutnings hagsmuna
Norðurlandanna”. Þetta er
nýtt ákvæði að þvi er fjár-
festingarbankann áhrærir, en
það var ofarlega á baugi i
viðræðunum um efnahags-
samtök Norðurlanda á sinni
tið. Þetta ákvæði er áhuga-
vert, bæði frá sjónarhorni
efnahagsmála og stjórnmála.
Það gæti meðal annars gert
mögulega umfangsmikla út-
flutningsstarfsemi t.d. i sam-
vinnu við riki i Austur-
Evrópu. A þetta hefir verið
lögð mikil áherzla i umræðun-
um um fyrirhugaðar reglur
bankans.
EKKI kemur fram i frétta-
tilkynningu ráðherranefndar-
innar, hvar stjórn bankans er
ætlað að sitja. Um þetta verða
þvi efalaust skiptar skoðanir
enn um sinn. Hitt er svo annað
mál, hvort það skipti nokkru
verulegu máli, hvar stjórnin
situr. Meira eróneitanlega um
það vert, að bankinn taki til
starfa sem allra fyrst.
Ráðherrarnirlögðueinmitt i
tillögum si'num mjög mikla
áherzlu á, að bankastarfsemin
hæfist sem fyrst. Formaður
ráðherranefndarinnar, Dan-
inn Ivar Nörgaard, fékk sam-
þykki samstarfsmanna sinna i
nefndinni til þess að senda
formanni Norðurlandaráðs,
Ragnhildi Helgadóttur, sér-
staka orðsendingu undir eins
og búið var að ganga frá til-
lögum ráðherranefndarinnar
til Norðurlandaráðs. Með hlið-
sjón af þeirri orðsendingu
verður varla hjá því komizt að
kalla saman sérstakan fund
Norðurlandaráðs f haust til
þess að taka endanlega
ákvörðun um efni hennar.
Þarna er um að ræða fram-
kvæmd áforma, sem lengi
hafa verið til umræðu á
Norðurlöndunum, en hefir nú
verið gefið ákveðnara og fast-
ara form en áður. Til álita
koma atriði, sem ágreiningur
gæti orðið um milli hægri og
vinstri arma löggjafarþing-
anna. Mjög erþvi mikilvægt að
málsmerðferðin verði sem
hyggilegust og i alla staði til
hennar vandað.
Hitt er ekki framar að efa,
hverju meirihlutinn hallast i
raun og veru að.Það eitt er
enn a'lveg á huldu, hvenær
áformin koma til fram-
kvæmda. Rikisst jórnirnar
hafa i tillögum sinum nefnt 1.
júli 1976 sem opnunardag
bankans. Það ætti að vera
framkvæmanlegt.
— a.þ.