Tíminn - 11.07.1975, Síða 6

6
TÍMINN
Föstudagur 11. júli 1975.
með -
ungu
fólki
í GÖMLU grænmáluðu
timburhúsi vestur á
Grandavegi búa
leikarahjónin Kjartan
Ragnarsson og Guðrún
Ásmundsdóttir, sem
bæði eru öllum
íslendingum að góðu
kunn fyrir margra ára
leikstarf. Kjartan
Ragnarsson er viðmæl-
andi þáttarins i dag, en
hann er einn af at-
hyglisverðari ungu
leikurunum á Islandi
og hefur leikið i mörg
ár við góðan orðstír hjá
Leikfélagi Reykjavik-
ur.
Einbeiting og agi
Kjartan Ragnarsson er 29 ára
gamall, en þegar hann var
sautján ára hóf hann nám i leik-
list hjá leiklistarskóla Leik-
félags Reykjavikur. ,,Já, allt
frá þvi ég var smákrakki
dreymdi mig um að gerast leik-
ari”, sagði Kjartan og brosti.
,,Ég man, að ég sagði eitt sinn
við mömmu, að það yrði voða-
legtþegarégyrði stór, þviaðég
ætlaði annað hvort að verða
leikari eða hljóðfæraleikari, —
og það væru margir ofdrykkju-
menn i báðum stéttum”.
Kjartan brosti aftur.
— Reyndin var þó önnur,
hvað siðustu setninguna áhrær-
ir, hélt hann áfram, — þvi það er
mikill agi i leikhúsinu. í islenzk-
um jeikhúsum er agi og einbeit-
ing mjög mikilsvirt atriði, enda
er mikilvægt að þau atriði séu
virt, þvi að það gefur auga leið,
að það þarf geysilegan aga til að
skapa gott leikverk. Einbeiting-
in er ekki siður veigamikið at-
riði, — við köllum það lika
innlifun, — og einbeitingin er
kannski hvað mest „sjarmer-
andi” við leikhúslifið, leikarinn
verður að vera heill i þvi, sem
hann er að fást við, til aö ná góð-
um árangri.
Nakin geta og vangeta
— Þú lærðir lika eitthvað úti,
ekki satt?
— Jú, ég var i eitt ár i Pól-
landi hjá mikilsvirtum pólskum
leikhúsmanni, sem hefur sett
fram margar og merkilegar
kenningar um leikhúsið, — þótt
þær séu ekki einhlitar. Hans
hugmyndir snerust mikið um
notkun likamans og eins þróun
tæknileikarans, — og þessar
hugmyndir hans hafa sett mik-
inn svip á leikhúsin, þótt þaö sé
ekki hægt að segja að þær séu
ráðandi. Þessi pólski leikhús-
maður, Jerzy Grototzki, sagði
eitthvað á þá leið, að leikhúsið
hefði það fram yfir kvikmynd-
irnar, að leikarinn væri sjálfur á
sviðinu fyrir framan áhorfend-
urna, og þvi væri vangeta hans
eða geta nakin fyrir framan þá.
Áhorfendurnir
upplifðu allt með leikaranum á
staðnum. Áhorfendur og leikar-
ar liföu allt saman. Kvikmynd-
irnar hefðu það hins vegar fram
yfir leikhúsin að geta notfært
sér betur tæknibrellur.
— Nútima leikhús hefur ekki
not af tæknibrellum lengur,
sagði Kjartan, þvi fólk fær nóg
af þeim i kvikmyndunum. Hér
fyrr á árum sóttu leikhúsin mik-
ið i alls konar tæknibrellur og
sköpuðu oft veröld, sem
áhorfendur áttu erfitt með aö
skilja, hvernig væri búin til. Þaö
eru nánast engin tök á þvi i
Hljóðfæri leikarans er ekki eins auðvelt
viðfangs, eins og t.d. götin á flautunni
ellegar nótnaborðið ó píanóinu
Hljóðfæri leikarans er
nefnilega hann sjólfur
nútímaleikhúsi að fást við slika
hluti i dag, — þar sem tækni-
brellur eru það þekkt fyrirbæri
i kvikmyndaheiminum.
KR-framleiðsla
Kjartan Ragnarsson hefur
allt frá þvi hann byrjaði fyrst að
leika, unnið hjá Leikfélagi
Reykjavikur, utan hvað hann
hefur nokkrum sinnum leikið
með Grimu. Ég minnist á það,
hvað leikarar virðast laðast að
gömlum timburhúsum, meira
en aðrar stéttir, og við rifjum
upp okkur til gamans allan þann
fjölda islenzkra leikara sem
hefur valið sér gömul timburhús
sem heimili. „Þessi gömlu hús
hafa eitthvað að gefa,” sagði
Kjartan. „Og þetta hús t.d. á
sina sögu. Hér bjó lengi, allt frá
árinu 1916 gamall maður faðir
Óla B. og Guðbjörns i KR.
Þetta hús er þvi KR-fram-
leiösla”, sagði Kjartan og hló.
Góður kvöldskóli
— Já, við vorum að tala um
leikskóla L.R. áðan. Það var að
mörgu leyti ófullkominn skóli,
þar sem hann var einvörðungu
kvöldskóli. En eftir á að hyggja,
þá var hann að mörgu leyti
mjög merkilegur og það var
gaman að stunda nám i' þeim
skóla. Og þegar ég lit til baka,
þá get ég ekki hjá þvi komizt að
telja þennan kvöldskóla góðan
skóla, þvi það eru nánast vand-
ræði hjá leikhúsunum, hvað
margir leikarar eru jafnir að
getu og þeir eru velflestir af
þessari kynslóð sem lærðu i
leikskólanum. Það er næstum
þvi vandamál hjá leikfélaginu
að veita öllum þessum góðu
leikurum nægilegan leikþroska
og skapa þeim lifsskilyrði.
Kjartan sagði, að það hefði
veriö eftirsjá að skólanum, en
hann hafði verið lagður niður,
bæði vegna offjölgunar i leik-
arastétt, og eins til að ýta á eftir
stofnun rikisleiklistarskóla.
Hljóðfæri leikarans
— Það er mikið nám sem
leikari þarf að stunda, til undir-
búnings starfi sinu. Hins vegar
eru dálitið mismunandi skoðan-
ir uppi meðal leikhúsfólks,
hvernig eigi að standa að
leikaranámi, — og er það von-
um skiljanlegt, þar sem hljóð-
færi leikarans er ekki eins auð-
velt viðfangs, eins og t.d. götin á
flautunni eilegar nótnaborðið á
með
ungu
fólki
neyddir til að vera samvinnu-
fúsir og samhuga i verki, — þótt
i þeim efnum megi margt betur
fara, eins og i svo mörgu öðru.
Og ég tel, að allir leikarar hafi
hugmynd um það, hvernig sam-
vinnan gæti verið betri.
— Annars finnst mér það
dálitið skritið, sagði Kjartan að
segja hvað mér finnst um leik-
list. Leikarar verða sifellt að
vera leitandi og það er þvi nán-
ast ógjömingur fyrir þá að
segja til um, hvernig hlutirnir
eiga að vera. Efi og endurmat
er alltaf nauðsynlegt hverjum
leikara.
Varnarkækir
— Þegar þú leikur hlutverk,
sem þér er mjög að skapi og
fellur kannski dálitið vel við
þina eigin.persónu, — áttu þá
ekki stundum erfitt með að vera
bara Kjartan Ragnarsson, þeg-
ar þú gengur út úr leikhúsinu að
aflokinni sýningu?
— Nei, ég rugla aldrei hlut-
verkum minum og sjálfum mér
saman. Nei! Hins vegar er þessi
hætta miklu frekar fyrir hendi
ef leikarinn gerir einhverjar
vitleysur — er til dæmis með
kæki, sem ekki eiga við. Það
getur verið erfitt að losna við
þá. En, — þegar leikaranum
tekst að skila hlutverki sinu
heilsteyptu er þessi hætta ekki
fyrir hendi. Þegar ég er óörugg-
ur hættir mér til að sleikja var-
irnar og jafnvel að strjúka
höndunum niður með siðunum,
— þetta eru varnarkækir og það
getur verið erfitt að losna við
þá. öðra máli gegnir um kæki,
sem maður býr til handa
persónunni i samráði við leik-
stjórann, — þeir bjóða ekki
þessari hættu heim, þvi að þeir
eru þá hluti af samræmdri upp-
byggðri heild og falla inn i
myndina.
Að lifa i nú-inu
Að lokum spyrjum við
Kjartan Ragnarsson þeirrar
sigildu spurningar, hvort það sé
nokkurt eitt hlutverk sem hon-
um er minnisstæðast:
— Það var spurning i ein-
hverju blaði sem var beint til
listafólks um það, hvað þeim
væri eftirminnilegast. Atli
Heimir Sveinsson, tónskáld
svaraði þeirri spurningu eitt-
hvaö á þá leið, að honum væri
ekkert minnisstæðast sem hann
hefði gert og ekkert það, sem
hann ætlaði að gera. Það sem
væri honum minnisstæðast væri
það, sem hann væri að gera.
Ég svara þessari spurningu
þinni á sama veg, þvi það er að
minum dómi um að gera að lifa i
nú-inu, vera leitandi og með efa,
— þó má leikari aldrei fara með
efann inn á sviðið. Hann verður
að hafa komizt að niðurstöðu
áður.
— Gsal.
RÆTT VIÐ KJARTAN RAGNARSSON,
LEIKARA HJÁ L.R.
pianóinu. Hljóðfæri leikarans er
nefnilega hann sjálfur. Það hafa
þvi verið uppi mismunandi
kenningar meðal leikhúsfólks á
öllum timum, um það, hvernig
bezteigi að aga hljóðfæri leikar-
ans.
Kjartan sagði, að það væri
ekki mjög auðvelt að byggja
upp kerfi i leikhúsnámi, eins og
t.d. væri hægt að gera i
tónlistarnámi. Það mætti lita á
það sem vandamál að erfitt
væri að byggja upp kerfi i leik-
húsnámi en það má lika lita á
það sem kost. „Það er aðeins i
einni grein tónlistar, sem þetta
„vandamál” kemur fyrir, og
þar á ég við sönginn”, sagði
Kjartan. „Hjá söngvurum er
oftast viðkvæm leit að réttu
leiöinni”.
— Þú fæst sjálfur eitthvað við
hljóðfæraleik og söng....
— Ég gutla aðeins, sagði
Kjartan og kimdi. — Það getur
verið mjög gagnlegt fyrir
leikara að hafa einhverja
innsýn i slikt.
Leiklistin er að meira og
minna leyti sambland af mörg-
um listgreinum, s.s. tónlist,
myndlist, dans o.fl. Það getur
þvi verið notadrjúgt að hafa
nasasjón af fleiri listgreinum en
leiklistinni einni.
Reglulegur i sinni ó-
reglu
— Svo við snúum okkur að
öðru. Nú er vinnutimi leikara
ákaflega óreglulegur, — er þvi
ekki erfitt fyrir leikara að finna
sér tómstundir sem falla að
hans vinnutíma?
— Jú, það er rétt, að vinnu-
timi leikara er óreglulegur, en
hann er samt mjög reglulegur i
sinni óreglu. Leikstarfið er
mjög krefjandi og tekur mann
alla þá 10 mánuði ársins, sem
leikhúsineru starfandi, —og þvi
er ágætt að hverfa alveg frá
þeim þessa tvo mánuði ársins.
Ég hef leitað eftir þvi að finna
tómstundir sem eru andstæður
við leiklistina. Á veturna fer ég
t.d. oft á skiði og ég virkilega
nýt þess að vera uppi á fjöllum
og anda að mér fersku lofti. Þá
höfum við hjónin einnig reynt að
ferðast, eftir þvi sem við höfum
haft tök á. 1 sumar ætlum við þó
ekki að ferðast heldur vera
heima hjá okkur og virkilega að
lifa 1 „rólegheitum”. Leikarar
mega nefnilega gæta sin á þvi
að verða ekki stressinu að bráð.
Félagslynd list
— Það er eitt, sem mér þykir
vert að komi fram i sambandi
við leiklistina. Hún er i eðli sinu
félagslynd. Leikara tekst vel
upp, þegar hann vinnur vel með
hinum leikurunum á leiksvið-
inu. Útkoman er þvi alltaf sam-
vinna. Já, þetta er eins og i
knattspyrnunni. Leikarinn má
„sóla” svolitið, en samleikurinn
er þó alltaf aðalatriðið. Þá er
leikstarfið gefandi, — og vinnan
krefst þess að fólkið nálgist
hvort annaði' vinnunni. Af kynn-
um minum við aðrar vinnandi
stéttir, þykja mérleikarar vera
samhent fólk. Leikarar eru