Tíminn - 11.07.1975, Qupperneq 7
Föstudagur IX. júli 1975.
TÍMINN
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ititstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, sfmi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð f
lausasölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 700.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Hollur er heimafenginn baggi
Islenzkri bændastétt er stundum legið á hálsi
fyrir að framleiða dýrar matvörur, og þvi er
haldið fram af sumum, að bezt sé að hætta allri bú-
vöruframleiðslu á íslandi, þvi að landið sé ekkert
landbúnaðarland vegna sinnar norðlægu legu.
Auðvelt sé að fá búvörur keyptar frá öðrum lönd-
um, og þá gjarnan vitnað til þess, að hagkvæmt
væri að láta danska bændur um að framleiða
mjólk, kjöt og garðávexti handa íslendingum.
En svo bregðast krosstré sem önnur tré. Um
þessar mundir verða Danir að sækja sínar neyzlu-
kartöflur suður fyrir Alpafjöll, og hið sama gildir
um önnur lönd á norðlægum slóðum. Ástæðan er
sú, að frostkuldar i maibyrjun um alla Norður- og
Mið-Evrópu ollu þvi, að nýjar kartöflur verða
þremur vikum seinna á boðstólum að þessu sinni
en venjulegt er.
í mjög fróðlegu erindi, sem Árni Jónasson,
erindreki Stéttarsambands bænda, flutti i útvarpi
nýlega, sagði hann m.a.: ,,Kartöfluuppskera hér á
landi varð óvenju góð sumarið 1974, svo uggur var
i framleiðendum um að ekki mundi takast að selja
alla uppskeruna: Þetta fór þó á annan veg, þvi að i
júnilok voru allar birgðir frá fyrra ári seldar. Má
þvi telja, að kartöfluuppskeran 1974 hafi verið við
hæfi og fullnægt þörfum þjóðarinnar i 10-11 mán-
uði, og er þá gert ráð fyrir að ný uppskera komi á
markað i ágústmánuði. Lengra verður ekki kom-
izt, þvi að ekki virðist mögulegt að geyma
uppskeru fyrra árs lengra fram á sumar.
Smásöluverð á þessum isl. kartöflum var i júni
kr. 45.60 á kg.pakkað i 5 kg poka. Ef við þetta er
svo bætt niðurgreiðslu rikissjóðs, sem var kr. 18.82
á kg og geymslugjaldi, sem var kr. 2.10, þá hefði
smásöluverð á óniðurgreiddum innlendum kart-
öflum verið kr. 66.52 i júni.
Nú hafa verið fluttar inn nýjar erlendar kartöfl-
ur, og er smásöluverð þeirra hvert kg i 5 kg pokum
kr. 74.60. Hefði nú kartöfluuppskeran frá árinu
1974 enzt 2 til 4 vikum skemur hefði orðið að kaupa
til landsins kartöflur, sem voru um það bil helm-
ingi dýrari en þær,sem nú eru á boðstólum. Nægir i
þvi sambandi að minna á, að fyrir hálfum mánuði
var smásöluverð á pökkuðum kartöflum i Dan-
mörku rúmar 5 kr. danskar, eða um 150 kr. Isl.
hvert kg.
Þessum kjörum hefðu neytendur orðið að sæta
að þessu sinni, ef innlendar kartöflur hefðu ekki
enzt eins og raun varð á, ef þá hefði tekizt að fá
nokkrar kartöflur keyptar inn i landið i júnimán-
uði, vegna mikillar eftirspurnar i norðanverðri
Evrópu.
Sagan ætti að kenna okkur, að uppskerubrestur
getur orðið næstum hvar sem er á jörðinni og stór-
felld hungursneyð verður oftar á suðlægum slóð-
um en norðlægum. Þurrkar, fellibyljir og ofsalegt
regn veldur meiri skaða á uppskeru jarðargróða
en kuldar norðursins.
Spyrja mætti, hvar hefur sú þjóð dafnað, sem
ekki hefur verið nokkurn veginn sjálfbjarga með
matvælaframleiðslu til eigin þarfa, og hvar er þá
þjóð að finna nú i dag, sem vill eiga það fjöregg
sitt, sem er framleiðsla á mat til daglegs viður-
væris,I höndum annarra þjóða?
Sú litla kartöflusaga, sem hér hefur verið sögð,
ætti að geta orðið umhugsunarefni þvi fólki, sem
enn heldur óbrjálaðri skynsemi sinni og hugsun i
landbúnaðarmálum. Við hina þýðir ekkert að tala.
Miinnumst þvi enn hins fornkveðna, að hollur er
heimafenginn baggi.” —a.þ.
Alan Riding, The Financial Times:
Forsetaefni í Mexikó
verður valið í haust
Enn er á huldu, hver verður þar næsti
„einræðisherra í sex ár"
MÁTTUR rikisstjórnar Luis
Echeverria forseta Mexikó
dvinar nú óöum, enda aðeins
tæpir þrir mánuðir þar til eftir-
maður forsetans verður til-
nefndur. Stjórnmálamenn,
skrifstofumenn og viðskipta-
jöfrar keppast við að sýna
hylli þeim 6 ráðherrum, sem
keppa um kosningu sem næsti
„einræðisherra i sex ár”.
Echeverria forseti einbeitir
sér að þvi að ganga frá þvi,
sem hann hefir tekið sér fyrir
hendur, og leiða i höfn at-
hafnasemi sina i utanrikis-
málum með þvi aö bjóða heim
og taka á móti mörgum valda-
miklum gestum. Athygli ráð-
herranna i rikisstjórninni
beinist hins vegar öll að fram-
tiðinni. Og þegar á allt er litið
er forsetinn eini maðurinn i
opinberri þjónustu, sem ekki
getur bætt aðstöðu sina við til-
komu næstu rikisstjórnar.
ALLT er þetta hefðbundið og
sjálfsagt. í landinu er eins-
flokks-kerfi, sem nú hefir við-
gengizt i nálega hálfa öld,
einkum vegna þess, að
stjórnarskráin leggur blátt
bann við endurkjöri forseta.
Ástandið er hins vegar ákaf-
lega spennandi og afar mikið i
húfi, þar sem þúsundir opin-
berra starfsmanna geta átt á
hættu versnandi aðstöðu og
jafnvel brottvikningu ef þeim
tekst ekki að fylkja sér um
þann, sem ofaná verður. Bylt-
ingarflokkurinn blifur með
öðrum orðum en þegnarnir
steypa stömpum. Sérhver ráð-
herranna sex, sem um for-
setatignina keppa, veit, að
hann og fylgismenn hans geta
hæglega lent úti i kuldanum
næstu sex ár ef illa tekst til.
Baráttan um forsetatignina
er nú með nokkuð öðrum hætti
en oft áður. Echeverria forseti
hefir aukið frelsi blaðanna
mikið siðan hann tók við emb-
ætti árið 1970. Hann hefir
reynt að nema burt nokkuð af
hinni hefðbundnu leynd, sem
hvilt hefir yfir vali forseta til
þessa. Hann hefir leyft opin-
bera kynningu helztu keppi-
nautanna og brýnt þá til að
lýsa afstöðu sinni til mikil-
vægustu mála. Hann hefir
einnig skipað forustu Bylt-
ingarflokksins að undirbúa
stjórnaráætlun næsta kjör-
timabil og á hún að verða
stefnuskrá hins valda fram-
bjóðanda i kosningunum i júli
1976.
Raunar virðast þessar
breytingar litið annað en þunn
lýðræðisgylling, þar sem
meginspurningunni, hver velji
frambjóðanda Byltingar-
flokksins og hvernig hann sé
valinn, er enn ósvarað. Satt er
að visu, að bent hefir verið á
sex ráðherra sem „liklega”
frambjóðendur. Aður heföu
nöfn þeirra einnig verið kunn,
en ekki birt opinberlega. Hin-
um „liklegu” frambjóðendum
hefur einnig verið sagt að lýsa
skoðunum sinum á hinum
mikilvægustu málum, en þeir
hafa keppzt um að taka undir
skoðanir forsetans af ótta við
að spilla möguleikum sinum
að öðrum kosti. Að lokum ber
aö taka fram, að hinn valdi
frambjóðandi mun ekki telja
sig skuldbundinn til að fylgja
fram hinni undirbúnu stefnu-
skrá flokksins þegar til kast-
anna kemur, fremur en
Echeverria núverandi forseti,
sem hefir i mörgu látið kenn-
ingar flokksins lönd og leið.
ENN er þvi allt i óvissu. Val
frambjóðanda er þó nálega
eina umræðuefni átjórnmála-
áhugamanna, hvar sem þeir
hittast. og hver og einn hefir
sinar eigin skoðanir og getur
haft eftir „beztu heimildum”,
hvert valið verði og hvernig
það fari fram. Einn segir jafn-
vægisleitina knýja kerfið til
þess að velja ihaldssaman
forseta á eftir Echverria.
Annar segir eftirmanninn val-
inn af „byltingarfjölskyld-
unni”, þ.e. fyrrverandi forset-
um, fjölskyldum þeirra og
samherjum i efnahagsmálum.
Bandarikjamenn eru sagðir
knúnir til að taka vel hvaða
frambjóðanda sem er. Sumir
segja fráfarandi foresta geta
valið hvern sem hann vilji,
o.s.frv.
Vissulega hefir Echeverria
siðasta orðið um valið. Erfitt
er þó að meta áhrif sterkustu
hópanna i stjórnmálum og
efnahagsmálum landsins, eða
að gera sér þess ljósa grein, að
hve miklu leyti hin liflega inn-
byrðis barátta er skollaleikur
einn til lýðræðisskreytingar.
Philipp Agee fyrrverandi
starfsm. CIA gaf á sinni tið
út bók, sem heitir Innan
félagsins. Þar fullyrðir hann,
að Echeverria, sem þá var
innanrikisráðherra i stjórn
Gustavo Diaz Ordaz, hafi sagt
yfirmanni CIA á staðnum, að
hann yrði næsti forseti, tveim-
ur árum áður en valið var til-
kynnt. Eðlilegt er þvi að spurt
sé, hvort búið sé að velja for-
setaefnið, og stjórnmálabar-
áttan, sem nú geysar, sé til
þess eins háð að vinna bug á
öðrum, sem telji sig koma til
greina?
SENNILEGA gæti enginn
svarað þessu nema forsetinn
einn. En hann ýtirýmist undir
liklega frambjóðendur eða let-
ur þá.
Efalitið er tilgangur hans
sá einr. að valda ruglingi og
óvissu til hess að halda óskert-
um völdum eins lengi og fram-
ast er kostur. Af sjálfu leiðir,
að Echeverria yrði aðeins for-
seti að nafninu til, ef vissa
væri fyrir þvi, hvert næsta for-
setaefni yrði.
Þrir menn virðast einna
helzt koma til álita. Mario
Moya Palencia' var álitinn
langliklegastur fyrir tveimur
árum, fyrst og fremst af þvi að
hann var innanrikisráðherra,
en fjórir af fimm siöustu for-
setum i Mexikó gegndu þvi
embætti áður en þeir urðu for-
setar. Echeverria forseti hefir
svo að undanförnu ýtt undir
aðra hugsanlega frambjóð-
endur og Moya er nú aðeins
talinn einn af nokkrum likleg-
um. Moya er 43 ára, talinn
mikill ihaldsmaður og i
uppáhaldi hjá einkarekstrar-
mönnum, sem setja traust sitt
á tengsl hans viö hinn volduga
og auðuga stuðningsmanna-
hóp Miguels Alemán fyrrver-
andi forseta.
ANNAR liklegur
frambjóðandi er einnig vel
bekktur meðal almennings i
landinu oj> þykir að honum
sópa. Það er Porfirio Munoz
Ledo verkamálaráðherra,
sem einnig er 43 ára gamall.
Hann er i allmiklu áliti sem
vinstrisinnaður menntamaður
og talinn gáfaðasti ráðherrann
i núverandi rikisstjórn.
Munóz Ledo er höfundur
„skrár um efnahagsréttindi
og skyldur rikja”, en hún hefir
verið undirstaða þeirrar utan-
rikisstefnu, sem Echecerria
hefir fylgt, og einkum var
beint að þriðja heiminum.
Horfur á vali Munoz þykja
hafa aukizt nokkuð við þá yfir-
lýsingu Echeverria, að eftir-
maður sinn eigi að vera „jafn-
vel enn meiri byltingar-
maður”. Kaupmenn og iðju-
höldar eru eindregið andsnún-
ir vali Munoz Ledo, og hann
hefir ekki hlotið stuðning
verkalýðsleiðtoga landsins, en
þeir eru yfirleitt mjög ihalds-
samir.
Ef svo færi, að Moya og
Munoz yrðu að þoka, þar sem
annar væri talinn of hægri-
sinnaður en hinn of vinstri-
sinnaður, kynni Byltingar-
flokkurinn að velja Hugo
Cervantes del Rio. Hann er
fyrst og fremst skrifstofu-
valdsmaður, 47 ára gamall, og
hefir reynzt afar snjall i að
enduróma skoðanir
Echeverria forseta I öllum
meiriháttar málum. Megin-
styrkur hans sem frambjóð-
anda felst i þvi, að enginn hef-
ir ákveðna afstöðu með honum
eða móti, þar sem stjórnmála-
hneigð hans sjálfs er gersam-
lega óþekkt.
BARATTA stuðningsmanna
þessara ráðherra gengur sinn
gang, en viða vakir óttabland-
inn grunur um, að Echeverria
forseti kunni að hafa allar
venjulegar leikreglur að engu
oe tilnefna frambjóðanda.
sem engum hafi komið I hug.
Þessi grunur hefir valdið þvi.
að margir hafa velt vöngum
um liklega eftirmenn utan
þess hóps, sem helzt hefur þótt
koma til greina.
Ekki ber þó svo að skilja, að
öll óvissa sé úr sögunni þegar
búið er að tilnefna frambjóð-
andann, sem verður gert
skömmu eftir að Echverrio
flytur fimmtu stefnuræðu sina
1. september i haust. Bylt-
ingarflokkurinn hefir að visu
haldið áfram og mun halda
áfram, en um hitt er gersam-
lega ómögulegt að spá, hver
stjórnmálahegðun
frambjóðanda - flokksins
verður, þegar hann er búinn
að taka við embætti forseta 1.
desember 1976.
Echeverria var til dæmis
ihaldssamur ráðherra en
frjálslyndur forseti. Yrði hið
sama uppi á teningnum með
Moya, eða gerðist Munoz
ihaldssamari til þess að
treysta kerfið? Mexikómenn
hafa þann sið að fela sitt rétta
andlit með þvi að nota grimur.
Forsetinn einn hefir efni á þvi
að taka grimuna frá andlitinu.