Tíminn - 13.07.1975, Blaðsíða 12
12
TÍMINN
Sunnudagur 13. júli 1975.
Sjálfseignarbóndinn Þorvaldur pg ráðsmaður hans, Gunnar Andersen.
100 tonn af svinakjöti á
ári
— Hver er kjötframleiðslan á
ári?
— Hún losar eitt hundrað lestii
á ári. Þar eru einvörðungu talin
alisvin. Ekki slátrun á undan-
eldisdýrum, en hluta þeirra er
slátrað á hverju ári. Það kjöt fer i
vinnslu.
Umfang þessa búskapar er nú
tæplega tvö þúsund svfn.
Gylturnar eru 130-140. Þær
eignast átta afkvæmi i senn, eða
það þykir gott ef 8 grisir komast
á legg. Gylturnar gjóta tvisvar á
ári. Meðgöngutiminn er þrir
mánuöir, þrjár vikur og þrir dag-
ar, og skeikar sjaldan miklu frá
þvi.
Við þetta starfa fjórir menn,
þrir karlmenn og ein stúlka.
Mikilli hagræðingu verður að
beita við þessa tegund búskapar.
Verðhækkunum á rekstrarvörum
svinabúanna verður að mæta með
aukinni hagræðingu. Ég hugleiði
nú aö bæta við stóru húsi til
viðbótar, með sjálfvirkri fóðrun,
vatnshreinsuðum flór og
brynningartækjum. Við erum
meö eitt svona hús núna, það tek-
ur 700 grisi, eða alisvin og ég get
bætt við þessu nýja húsi án þess
að auka við mannskapinn. Fóður-
kerfiö og annar búnaður er
danskur.
Bústjórinn á Minni-Vatnsleysu
heitir Gunnar Andersen. Hann er
danskur og er sérfróður á sinu
sviöi, eöa tók svinarækt á sínum
tima á landbúnaðarskóla.
Við höfum hér 200 fermetra
nýlegt ibúðarhús, þar sem
bústjórinn hefur ibúð og sömu-
leiöis starfsliðið og verið er að
reisa annað starfsmannahús. Það
er algjör forsenda þess að unnt
séaðfá gift fólk til starfa á búinu,
að geta boðið húsnæði fyrir fjöl-
skyldur, en gift fólk er góður
vinnukraftur.
Svinin eru ekki svin,
nema......
— En svinin. Hvernig eru þau
sem húsdýr?
— Þau eru viðkvæmar, indælar
skepnur. Þau eru hreinleg. Svin
eru aldrei „svin”, nema svina-
hirðirinn sjálfur sé „svin”, segir i
einu máltæki. Þau gera greinar-
mun á flórnum og básnum. Gera
sin stykki i flórinn, en ef litill
munur er á básnum og flómum
vegna slæmrar hirðu, þá gera þau
hvar sem er — sjá engan mun
hvort eð er. Þau fara sem sé ,,á
klósettið”, þegar aðstæður eru
þess virði.
Þetta eru viðkvæmar skepnur
og þurfa gott atlæti, t.d. reglu-
bundinn svefn og matmálstima til
þess að þeim liði vel.
— Nú telja sumir þig eins
konar sérfræðing I svinarækt.
Hvar iærðirðu þennan búskap?
— Ég hefi þreifað mig áfram,
staðráðinn i þvi að ná árangri, ef
það á annað borð væri hægt. Ég
sæki allar mögulegar ráðstefnur
og landbúnaðarsýningar og reyni
þannig að fylgjast með. Er
áskrifandi að ritum um svinarækt
og hefi ráöið i mina þjónustu
menn, sem hafa þekkingu á
þessu sviði.
Ég fer einkum til Danmerkur
Þýzkaiands og Bretlands til þess
að fræðast um þessi mál. Ég var
til dæmis á tveim sýningum i
siðasta mánuði, önnur var i Eng-
landi en hin i Danmörku.
— Nú,heim kemur maður með
fróöleik og oft einhverjar nýjung-
ar.Þarnahefi ég ekki aðeins afl-
að tækja, heldur fræðzt um heppi-
legasta húsakost, loftræstingu og
annað, sem máli skiptir. Þarna
hefi ég kynnzt sjálfvirkri fóðrun,
brynningartækjum og ýmsum
mælitækjum og lært heilmikið um
næringarfræði þessarar
búgreinar. Sérstaklega um húsa-
kostinn. Það er mjög nauðsyn-
iegt, þvi ssin kann til dæmis iila
við sig i rökum húsakynnum. Rök
húsakynni eru talin heilsuspill-
andi fyrir manninn, og sama er
um sviniðað segja, þauhafast illa
við i vondum, köldum húsum og
raka þola þau illa. Góð loftræst-
ing hefur mikið að segja einnig
birtan og fleira.
Náttúrufæða — „efna-
fræðigrisinn”
Nú.fóðrun dýranna er háþróuð
erlendis. Við höfum lært að fóðra
þessar skepnur rétt, allt að þvi
visindalega. Við leggjum þó
áherzluna á náttúrlega fóðrun
stofnsins, höfnum alveg t.d. alls
konar lyfjum og gerviefnum, sem
eiga að flýta vextinum — og gera
það. Þetta þekkja margir af
kjúklingum, sem þjóta upp i
Sláturhúsið á Minni-Vatnsleysu. Vélin til hægri, sem maöurinn stendur viö, er „kalúnvél”, sem tekur
hárin af dýrinu. Yfirdýralæknirinn kemur einu sinni I viku og fylgist meödýrunum og siátruninni.
30 og stundi svinaræktina sem
hliðarbúgrein.
Þessi svinarækt er dreifð um
landið. Talsvert er um svinarækt
fyrir norðan og á Héraði er stund-
uð svinarækt.
Viö erum með um 130 gyltur og
gelti og mun búið á Minni-Vatns-
leysu vera það stærsta sinnar
tegundar hér á landi.
Stórbú eru lika fyrir norðan,
upp við Úlfarsfell og hjá honum
Geir i Lundi. Nákvæma stærð
þessara búa veit ég þó ekki.
Ekki talinn „bóndi” —
heldur einhvers konar
braskari
— Hver er staða svínaræktar á
isiandi? Er þetta þróaður at-
vinnuvegur, eða vanþróaður?
— Ef á heildina er litið, þá tel
ég að við séum ekki komnir mjög
langt miðað við þær þjóðir, er
framarlega standa. Auðvitað er
þetta dálitið misjafnt. Þess er
lika að gæta, að svinarækt er i
rauninni ekki viðurkennd búgrein
á Islandi.
Mér hefur verið sagt af ákveðn-
um aðilum að ég sé ekki „bóndi”
heldur einhvers konar braskari.
Svinarækt nýtur ekki sömu að-
stööu og aðrar greinar land-
búnaðar, — það er liklega vegna
þess, að svinaræktin hefur ávallt
staðið undir sér!
Þá tvo áratugi, sem við höfum
starfað við þetta, hefur aidrei
orðið tap. Samt höfum við svina
bændur aldrei fengið neina styrki
og aldrei notið niðurgreiðslna
eins og til dæmis fjárbændur.
Við notum ýmsar landbúnaðar-
vörur og greiðum fullt verð fyrir,
til dæmis verðum við að greiða
fullt verð fyrir þurrmjólk, en fá-
um ekki sama verð á þessu og er
t.d. á niðurgreiddu skyri — verð-
um jafnvel að greiða hærra verð
en sælgætisiðnaðurinn fyrir þessa
afurð.
— En hvað með þjónustu frá
stofnun landbúnaðarins. Er hún
fuiinægjandi?
— Já, það tel ég. Yfirdýralækn-
irinn Páll Pálsson kemur viku-
lega og skoðar sláturafurðir og
fylgist með starfseminni og dýr-
unum.
Búnaðarfélag íslands hefur
ekki sérstaka deild fyrir svina-
rækt en ráðunautur er þó i
hænsna- og svinarækt, Gunnar
Bjamason, en hann hefur aðsetur
á Hvanneyri i Borgarfirði. Þó er
mér sagt af fróðum mönnum að
engin svin séu á Hvanneyri.
. Þá höfum við upp á siðkastið
getað fengið stofnlán, sem reynd-
ar er ekki óeðlilegt, þar sem ég
greiöi i Búnaðarmálasjóð af
þessari framleiðslu.
Tveir nýfæddir, ásamt bóndanum.
Fóðurblöndun er^eitt af verkunum á Minni-Vatnsleysu. Þetta tæki
blandar fóðrið, sem síðan fer I sjálfvirkt fóðurblöndunarkerfi inn til ali-
grisanna.
af stofninum, sem ég keypti á sin-
um tima af Högna Halldórssyni
en hann hafði svinabú við Lang-
holtsveginn i Reykjavik.
Þetta var mjög fallegur svi'na-
stofn. Ennfremur keypti ég svin
af tsak á Bjargi á Seltjarnarnesi,
en hann var með Hamcher-stofn.
Hann er svartur, með hvita rönd.
Sé þessu siðan blandað saman
koma út doppótt svin. Nú þetta er
ástundað hér á Minni-Vatnsleysu,
og frá þessum stofnum hefur ver-
ið ræktað I tvo áratugi.
Þessi ræktun, heldur stöðugt
áfram, þvi að leitin að hinum
fullkomnu svinum er liklega
óendanleg.
Svinaræktin á íslandi
— Er svinarækt útbreidd bú-
grein á islandi. Eru mörg svinabú
I iandinu?
— Það eru liklega ekki mörg
svinabú á Islandi. Er þá átt við
bú, sem sérhæfa sig i svinarækt
einvöröungu. Samkvæmt þvf sem
búnaðarmálastjóri dr. Halldór
Pálsson sagði i ræðu (útvarpser-
indi) taldi hann, að hér á landi
væru um 800 gyltur og geltir, eða
foreldri, en það er I rauninni
svinastofninn i' landinu. Ef það er
rétt þá er þetta talsvert útbreitt.
Mjög algengt mun að bændur hafi
3-4 og upp i 10 gyltur, sumir allt að