Tíminn - 13.07.1975, Blaðsíða 26

26
TÍMINN
Sunnudagur 13. júli 1975.
DRAUGASKIPIN
Brezki togarinn Gaul, sem hvarf úti fy.rir Noregsströnd f fyrra. Aldrei
hefur orðið uppvist um afdrif hans, en sennilega hefur hann farizt.
H.243

Það siðasta, sem heyrðist frá
Melanie Shultze var merki
klukkustund fyrir miðnætti þrem
dögum fyrir jól. Loftskeyta-
maðurinn sendi kveðju til ein-
hvers i landi og endaði með þvi að
segja, að allt væri i góðu lagi um
borð. Þvi næst fór hann af vakt og
i rúmið. Simskeytið var sent,
þegar skipið var á leið til Mexikó-
flóa í jómfrúferð sina. 1 norð-
vestri sást móta fyrir Hjaltlands-
eyjum i tunglsskininu. Fram und-
an var voldugt Atlantshafið, sem
varð gröf þessa 6.000 lesta skips
og áhafnar þess, 35 manna.
Melanie Shultze hvarf af yfir-
borði sjávar, eins og svo mörg
önnur skip,og:sástaldrei meir. Nú
liggurhún einhvers staðar á hafs-
botni og er aðeins númer á skýrsl-
um um öll þau mörgu skip, sem
árlega hverfa ummerkjalaust.
Þótt ótrúlegt kunni að virðast,
hverfur að jafnaði eitt sjófært
skip á hverjum einasta degi árs-
ins.
Árekstrar á hættulegum
siglingaleiðum eru aðalorsök
flestra þessara skiptapa, en ótrú-
legur fjöldi skipa eru skráð sokk-
in, án þess að vitaö sé um orsök-
ina.
A siðustu árum hefur Lloyds
skráð nöfn 75 skipa, sem hafa
horfið, án þess að menn hafi
minnstu hugmynd um orsökina.
Um borð i þessum skipum voru
yfir þúsund karlar, konur og
börn. Þau hlutu sömu örlög og
skipin.
Flest þessara skipa gátu ekki
sent út neina aðvörun, og enginn
lifði af,sem gatsagt frá óveðrinu,
brunanum eða árekstrinum, sem
var orsök skiptapans. Og enginn
var heldur til frásagnar um. hvar
harmleikurinn átti sér stað.
Sprengjur eru
mjög hættulegar
Hvernig geta slik slys orðið á
skipum, sem eru búin beztu
hjálpartækjum, jafnt siglinga —
sem fjarskiptatækjum? Ein
ástæðan fyrir þessum fjölmörgu
sorglegu atburðum eru trúlega
sprengjudufl siðan i siðari heims-
styrjöld, sem enn eru á reki. Það
þýðir litið að útvega kort yfir
sprengjusvæðin. Kaplarnir, sem
áttu að halda duflunum á sinum
stað, eru ónýtir eftir 30 ára hreyf-
ingu, og sprengjuduflin berast
með hinum sterku hafstraum-
um. Þau skjóta upp kollinum, þar
sem sizt er búizt við þeim. Það er
staðreynd, að þótt oft sé slætt
eftir duflum, eru enn þúsundir
þessara banvænu hluta undir
yfirborði sjávar, og mörg fljóta
einmitt á fjölförnustu siglinga-
leiðunum.
Einn þeirra, sem vita hvað mest
um þau hræðilegu áhrif, sem
sprengja getur haft á skips-
skrokk, er Colin Churcher liðsfor-
ingi. Hann er forstöðumaður
einnar af þrem sprengju-
slæðingarstöðvum á strönd Eng-
lands. 1 fyrra gerðu menn hans 20
sprengjudufl óvirk, þar af 5 þýzk
og 15 brezk. Sjö brezku sprengj-
anna voru segulmagnaðar eða
akústiskar, og hinar voru
sprengjur, sem upprunalega
hafði verið komið fyrir við
strendurnar og springa við snert-
ingu.
Svo er ekki að sjá sem Chur-
cher verði verkefnalaus.
— Það eru mörg ár, þangað til
við erum laus við sprengjuhætt-
una sagði hann. — Eftirlit er eina
vörnin. Margar sprengjanna eru
eins hættulegar nú og þegar þeim
var komið fyrir.
Sprengingar i
eldfimum lofttegundum
Churcher bendir á annað, sem
skiptir máli, þegar um er að ræða
tankskip, sem hverfa:
Sprengingar i eldfimum loft-
tegundum. Bandariska skipið
V.A. Fogg 21.000 lestir var sér-
staklega byggt til að flytja hvers
kyns hrá efni. 1 febrúar i fyrra
hvarf skipið skyndilega á leið til
Mexikóflóa. i þetta sinn var vitað
um afdrif skipsins vegna braks,
sem fannst úr þvi. Ummerki á
brakinu bentu til, að mikil
sprenging hefði rifið skipið i tætl-
ur.
En þar sem enginn lifði slysið
af, er þetta aðeins fullyrðing, en
byggð á sterkum likum. Árið 1969
sprungu þrjú tankskip i loft upp,
öll yfir 20.000 lestir. Nær hálfum
milljarði króna var varið til að
rannsaka þessi slys. Niðurstaðan
varð sú, að statiskt rafmagn hefði
valdið sprengingunum. i ölium
þessum þrem tilfellum kom i ljós,
að tankar skipanna höfðu verið
hreinsaðir eftir affermingu með
háþrýstislöngum og titringurinn
sem myndaðist við það, orsakaði,
að statiskt rafmagn myndaðist.
Rafrhagnsneisti komst siðan i
snertingu við gas með þessum
hræðilegu afleiðingum.
Svipaður harmleikur átti sér
stað að kvöldi 3. febrúar 1963,
þegar ameriska skipið Sulphur
Queen var 200 sjómflur út af Key
West i Florida. Loftskeytamaður-
inn sendi simskeyti án þess að
vita, að það yrði i siðasta sinn,
sem hann hefði samband við um-
heiminn. Sá, sem tók við skeyt-
inu, var siðasti maðurinn, sem
heyrði frá Sulphur Queen. Þetta
skip.sem eitt sinn hafði verið her-
skip, hvarf af yfirborði sjávar
ásamt hættulegum brennisteins-
farmi.
Hvarf griska tankskipsins
Milton Iatrides var ekki siður
leyndardómsfullt. Það var á leið
frá New Orleans og Cape Town
með mataroliu og sóda. Þegar
skipið lá úti fyrir New Orleans
fékk skipstjórinn fyrirmæli um að
láta vita af sér fjórða hvern dag.
En það heyrðist aldrei neitt frá
honum. Lloyds i London bað skip
um að skyggnast eftir þessum
skinandi hvitmálaða farkosti.
Árangur varð enginn. Loks i april
1970 var Milton Iatrides skráð i
hóp skipa sem var saknað og
fram að þeim tima hafði aldrei
áður svo stórt skip horfið án um-
merkja.
Það er ekki aðeins, þegar verið
er að ferma hráefni, að hættuleg-
ar lofttegundir geta myndazt.
Banvænar lofttegundir geta
einnig komið fram, þegar verið er
að ferma miklar vinbirgðir.
Mörg draugaskip
Þegar skiptapi verður, er
„skipsklukkunni” hjá Lloyds i
London venjulega hringt. Viðeig-
andi eftirmæli eftir þá, sem láta
lif sitt á hafinu, segja margir.
Enn hefur skipsklukkunni ekki
verið hringt vegna draugaskip-
anna, þvi enginn veit með vissu
hver örlög þeirra urðu.
Það var heldur ekki hringt,
þegar Itacha Islands hvarf ásamt
kornfarmi á milli Norfolk i
Virginiu og Manchester. Engin
neyðarköll heyrðust frá skipinu,
enginn björgunarbátur fannst —
yfirleitt ekkert, sem skýrt gæti,
hvað hefði átt sér stað. Lloyds
vissi aðeins, að 7426 lesta skip var
horfið.
Ekki alls fyrir löngu hvarf Kiki,
3750 lestir, á leið frá Þýzkalandi
til Júgóslaviu. Einnþokugráan
morgun heyrðust i Hollandi
neyðarmerki frá Kiki, en staða
skipsins skildist ekki. Enn einu
sinni lifði enginn af, og ekkert
brak fannst — ekkert. Kiki var
skráð saknað.
Og hvað kom eiginlega fyrir
Illegan Bay á leið til Manila? 1
nágrenni Sorynne barst orð frá
Lystisnekkjan Joyita fannst á reki 36 dögum eftir að hún lét úr höfn áleiðis til Fijieyja, en ferðin átti að
taka tvo sólarhringa. öll áhöfnin og alit verðmætt um borð var á bak og burt þegar snekkjan fannst.