Tíminn - 13.07.1975, Blaðsíða 28

28
TÍMINN
Sunnudagur 13. júli 1975.
TÍMINN HEIMSÆKIR ÞINGEYRI
Páll Andreasson, kaupfélagsstjóri.
Ein af áströlsku blómarósunum i
frystihúsinu.
Samvinnufélögin gegna
forystuhlutverki
í byggðaþróuninni
— því þarf að skapa þeim betri starfsskilyrði, segir Páll
Andreasson kaupfélagsstjóri á Þingeyri
1 bók sinni tslenzkir samvinnu-
menn eftir Jónas Jónsson frá
Hriflu, sem út kom 1939, kemst
höfundur svo að orði:
„Við Dýrafjörð var Kristinn
bóndi Guðlaugsson á Núpi, lands-
kunnur samvinnumaður. Hann er
ættaður úr Eyjafirði og Þingeyj-
arsýslu og hafði kynnzt sam-
vinnumálum þar, meðan hann
var á unga aldri. Kristinn á Núpi
var ekki einungis mikill áhrifa-
maður við stofnun kaupfélagsins
á Þingeyri, heldur hefur hann
jafnan verið i stjórn þess. Eftir
nokkra byrjunarörðugleika, tók
ungur Austfirðingur, Eirikur
Þorsteinsson, við forystu félags-
ins, og hefur hann stýrt þvi um
allmörg ár og bætt hag þess stór-
lega. Er kaupfélagið nú lang-
blómlegasta verzlun á Þingeyri.
Hefur þar myndazt útgerðarsam-
vinna i allstórum stil, undir eftir-
liti og með ráði Eiriks Þorsteins-
sonar....”
Eirikur Þorsteinsson tók við
starfi kaupfélagsstjóra við Kaup-
félag Dýrfirðinga á Þingeyri árið
1932 og stýrði þvi félagi um
margra áratuga skeið af miklum
dugnaði og framsýni. Atti hann,
að öðrum mönnum ólöstuðum,
mestan þátt i hinni öru og jöfnu
uppbyggingu kaupfélagsins, sem
jafnan hefur verið i röð bezt
reknu og traustustu samvinnufé-
laga hér á landi.
Núverandi kaupfélagsstjóri er
Páll Andreasson úr Reykjavik, en
stjórnarformaður kaupfélagsins
er Valdimar Kristinsson. Aðrir i
stjórn eru: Þórður Jónsson i
Múla, Knútur Bjarnason, Valdi-
mar Gislason Mýrum, og Guð-
mundur Ragnarsson úr Lokin-
hamradal.
Kaupfélagið er nú langstærsti
atvinnuveitandinn á Þingeyri og
hefur verið það um margra ára-
tuga skeið. Starfsmenn þess eru
rúmlega 150, en i Þingeyrar-
hreppi búa um 450 manns. Má þvi
segja, að kaupfélagið veiti svo til
öllu vinnandi fólki i byggðarlag-
inu atvinnu.
Heilda rveltan 423
milljónir
Páll Andreasson kvað afkomu
kaupfélagsins á siðasta ári hafa
verið sæmilega, miðað við hið
slæma ástand efnahagsmála i
landinu. Kvað hann fiskfram-
leiðslu frystihúss kaupfélagsins
hafa aukizt gifurlega vegna til-
komu skuttogarans, og það sama
væri að segja um framleiðslu
landbúnaðarafurða, þvi að á síð-
asta ári hefði verið slátrað hjá
kaupfélaginu um 8.000 fjár.
Velta kaupfélagsins var um 423
milljónir króna, og er þá átt við
samanlagða veltu kaupfélagsins
sjálfs, hraðfrystihúss kaupfélags-
ins og dótturfyrirtækisins Fáfnis,
sem gerir út skuttogarann og er
það fyrirtæki algjörlega i eigu
Kaupfélagsins.
Höfuðþættina i starfsemi fé-
lagsins kvað Páll vera útgerð og
fiskvinnslu, bæði hraðfrystingu,
saltfiskverkun og mjölbræðslu.
Auk þess rekur kaupfélagið um-
fangsmikla verzlunarstarfsemi á
Þingeyri, sláturhús.og hefur um-
boð fyrir Samvinnutryggingar,
Esso og Rikisskip.
Skuttogarinn skapar
atvinnuöryggi
— Rekstur skuttogarans hefur
gengið mjög vel, sagði Páll
Andreasson. Þetta er skuttogari
af minni gerðinni, og hefur hann
reynzt vel i alla staði, eins og
norsku skuttogararnir yfirleitt.
Afli hans var á siðasta ári um 3000
tonn.
Togarinn breytti hér ástandi at-
vinnumála mjög mikið. Að visu
vorum við með tvö skip áður,
Sléttanes, 260 tonn, og svo 135
tonna linubát, Framnes. Linubát-
inn eigum við áfram og gerum
hann út á vetrum, en leggjum
honum yfir sumartimann, þvi að
á þeim árstima fást engir menn á
bátinn. Þvi má segja, að hann sé
til þess að bæta aflann yfir vetr-
armánuðina.
—Gæði togaraaflans eru minni
heldur en afli linubátanna, sagði
Páll Andreasson, og fáum við nú
ekki eins gott hráefni til vinnslu
og áður. Vegna markaðs okkar i
Bandarikjunum þurfum við að
gefa þessu atriði sérstakan gaum
og reyna eftir fremsta megni að
vinna aflann nýjan, þvi að mark-
aöir okkar þar hafa bókstaflega
lifað á þvi, að við höfum alltaf
getað sagt, að islenzki fiskurinn
væri betri. Á þvi höfum við flotið i
gegnum það slæma ástand, sem
rikt hefur i verðlagsmálum á
Bandarikjamarkaði.
Bónuskerfið
Páll Andreasson taldi ekki, að
bónuskerfið gæti átt þátt i minnk-
andi gæðum fiskafurða okkar, og
Þórður Jónsson í Múla, oddviti Þingeyrarhrepps:
AUKA ÞARF FJÖLBREYTNI
ATVINNULÍFSINS ~m.’XZ:""1
sagði hann, að eftirlit með bónus-
kerfinu væri mjög strangt hjá
frystihúsi kaupfélagsins. — Bón-
uskerfið hefur reynzt mjög vel
hérna, eins og reyndar alls staðar
annars staðar. Okkur reyndist
erfitt að koma þvi á i byrjun, þvi
að fólkið vildi það ekki,.en i dag
fengistekki nokkurmaður til þess
að vinna i frystihúsinu, ef bónus-
kerfið væri ekki.
Ekki áleit Páll, að bónuskerfið
virkaði þrúgandi á gamla fólkið.
— Það hefði alltaf sitt ti'makaup,
og þar með fasta tekjutryggingu,
og ef það vill ekki vinna eftir
bónuskerfinu, látum við það
vinna á sérborðum. Ég held, að
þetta fyrirkomulag sé til þess
fallið að koma i veg fyrir, að
leiðinlegur samkeppnisandi
skapist á meðal starfsmanna á
vinnustaðnum. Um daginn héld-
um við fund með starfsmönnum
frystihússins og á þessum fundi
kom starfsfólkið fram með ýmsar
hugmyndir og beiðni um lagfær-
ingar á ýmiss konar fram-
kvæmdaatriðum. Höfum við
hugsað okkur að halda fleiri
svona fundi með starfsmönnum
okkar og virkja þá til frekari
þátttöku varðandi stjórnun og
skipulag ýmissa framkvæmda-
atriða. Á þennan hátt mætast at-
vinnurekandinn og launþegarnir
á miðri leið og geta komið sér
saman um úrbætur varðandi
rekstur fyrirtækisins, sem komið
geta báðum aðilum til góða.
— Nú hefur Þingeyri væntan-
lega breytt niikið um svið hin
siðari ár?
— Jú, þvi er ekki að neita. Með
tilkomu skuttogarans og hinnar
miklu vinnu, sem hann hefur
skapað, jókst hagsæld fólks mjög,
en þessi aukna hagsæld varð svo
til þess, að öll uppbygging i
sveitarfélaginu varð mun meiri
og örari, heldur en áður var.
Hafnaraðstaðan slæm.
— Þú niinntist á skuttogara.
Hvernig er hafnaraðstaða Þing-
eyringa?
Hafnaraðstaða hér er ekki nógu
góö. A siðasta ári var unnið að
dýpkun hafnarinnar, og var þá
unnið fyrir um 8 til 9 milljónir
króna. Fyrirhuguð er lenging nú-
verandi hafnargarðs um 30 til 40
metra, og fá þar fyrir innan við-
legupláss fyrir togarann, en rifa
gömlu bryggjuna. Þessar
framkvæmdir áttu að hefjast nú i
sumar, en framkvæmdafé hefur
verið skorið svo niður, að við
verðum að láta okkur nægja, að
Framhald á bls. 39.
ákaflega dýrt að halda uppi svona
góðri verzlunarþjónustu vegna
þess hve verzlunarsvæðið er litið.
Með þeirri aðstöðu, sem við nú
höfum, gætum við annað miklu
stærra svæði.
Framtiðaráform
Um framtiðaráform kaupfé-
lagsins hafði Páll þetta að segja :
— Okkar helztu framtiðará-
form eru fyrst og fremst þau að
byggja frystihúsið betur upp, en i
þeim efnum er enn töluvert óunn-
ið. Nú sem stendur er i smiðum
annar áfangi þessara byggingar-
framkvæmda. Við þurfum að
koma upp aðstöðu til þess að þvo
fiskkassana og bæta aðstöðu okk-
ar til saltfiskverkunar, sem hefur
verið mjög mikil á undanfömum
árum.
Við erum einnig að vélvæða
betur öll okkar vinnsluhús og
miðar vel i þeim efnum. 1 sumar
verður hafin framkvæmd við
endurbætur á sláturhúsinu, en i
þeirri byggingu, sem verður um
400 fermetrar, á einnig að vera
aöstaða fyrir útgerðina og hrað-
frystihúsið.
Forystuhlutverk
samvinnufélaganna
Samvinnufélögin hafa viða úti á
landi gegnt forystuhlutverki i
hinni svokölluðu byggðaþróun.
Hafa þau tekið að sér fram-
kvæmdahliðina i þeim efnum,
bæði með umfangsmikilli útgerð
og fiskvinnslu og viða verið helzti
atvinnuveitandinn. Þvi þarf að
skapa kaupfélögunum i landinu
betri starfsskilyrði og veita þeim
greiðari aðgang að fjármagni úr
bankakerfinu, til þess að þau geti
enn betur gegnt þessu forystu-
hlutverki sinu, sagði Páll
Andreasson kaupfélagsstjóri að
lokum.
Kaupfélagsstjórinn og verzlunarstjórinn staddir I matvörudeildinni.
baróttumól
Þingeyri heitir kauptúnið við
sunnanverðan Dýrafjörð, og eru
ibúar þar nú um 450, en voru
nokkuð fleiri árið 1925. Aðalat-
vinnuvegur Þingeyringa er
sjávarútvegur og vinnsla sjávar-
afurða, en auk þess er þar stund-
uð verzlun og litils' háttar vinnsla
landbúnaðarafurða úr nærliggj-
andi sveitum. Þingeyri er, að þvi
er talið er, elzti verzlunarstaður i
Vestur-lsafjarðarsýslu.
Þórður Jónsson i Múla er odd-
viti Þingeyrarhrepps. Hann ætlar
að skýra frá þvihelzta, sem á döf-
inni er hjá Þingeyringum um
þessar mundir.
— O —
Vinnuaflsskortur
Páll kvað vinnuaflsskort alltaf
vera yfir vetrartimann, en úr þvi
hefði að nokkru verið bætt með
þvi að ráða til starfa við frystihús
kaupfélagsins lOástralskar stúlk-
ur, sem hefðu reynzt mjög vel i
starfi, bæði samvizkusamar og
harðduglegar.
Páll kvað mjög erfitt að stunda
verzlunarrekstur utan höfuðborg-
arsvæðisins, m.a. vegna þess, hve
verzlunarsvæðið væri litið og allir
aðflutningar mjög erfiðir og
kostnaðarsamir.
— Við höfum hér mjög góða að-
stöðu til þess að stunda verzlun-
arrekstur og höfum gert ýmiss
konac breytingar i þvi skyni að
færa þennan þátt starfseminnar
til nýtizkulegra horfs. En það er

Eirikur Þorsteinsson.