Tíminn - 24.07.1975, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 24. júll. 1975.
TÍMINN
9
G SKILYRÐI
BÚNAÐAR
ANDI
gera úr mýrum meö framræslu
og er um 50% af ræktuðu landi á
íslandi á þurrkuðum mýrum. Um
20.000 km af skurðum hafa verið
grafnir til þurrkunar og um 50%
vegna beitilanda. Síðan 1962 hafa
verið grafnir yfir 40.000 km af
„tunnel drains”.
Við grastækt á tslandi er yfir-
leitt notaður N, P og K áburður og
er meðalskammtur 120 kg N 60 kg
P^Oj og 40 kg K20. Húsdýraáburð-
ur er mikið notaður.
IV. Gróður.
Flóra tslands einkennist af legu
landsins og loftslagi. Hér vaxa
fjöllum.
um 450 tegundir æðri plantna. A
svæðum I 300—600 m hæð vaxa 252
tegundir, fyrir ofan 600 m 186 teg-
undir, fyrir ofan 800 m um 90 teg-
undir og fyrir ofan 1000 m 38 teg-
undir.
Mikið af villtum gróðri á þurr-
lendi eru hálfgrös, smárunnar og
mosi ásamt heilgrösum, sem
aukast mjög við áburðargjöf. Það
er litið af fóðurplöntum i blautum
jarðvegi, en ef hann er ræstur
fram breytist gróðurlagið og
verður oft góð beit.
Árleg framleiðsla fóðurs til bú-
fjárræktunar er ca. 350.000 tonn
af heyi af túnum, 125.000 tonn,
sem nýtist til beitar á ræktuðu
landi, 70.000 tonn beit á hálfrækt-
uðu landi, 240.000 tonn á óræktuðu
landiog fjöllum. Þetta er samtals
tæp 800.000 tonn af þurrheyi.
Allt ræktað land á tslandi er
rétt yfir 100.000 ha eða 1% af
þurrlendi. Árleg aukning er um
4%.
Ef þörf væri á að rækta allt sem
hægt er að rækta, gæti það orðið
af mýrum ca 500.000 ha, af þurru
graslendi ca 300.000 ha, af öðru
þurru gróðurlendi ca 250.000 ha,
af söndum ca 100.000 ha, af fjall-
lendi ca 350.000 ha eða samtals
um 1.500.000 ha. Þetta er allt land
sem hægt er tæknilega að rækta,
en ekki er þar með sagt að öll sú
ræktun sé hagkvæm.
En það er greinilegt að Island
er enn i dag — eftir 1100 ára bú-
setu nær ónumið með ca 1% af
landinu ræktað og ca 7—8% af
ræktanlegu landi ræktað.
Með ræktun hef ég verið að tala
um gras i fóður handa búfé. Aðal-
grastegundir okkar til heyskapar
eru Festuca rubra, Poa prantens-
is, Agrostis tenuis, Deschampsia
caespitosa, Phieum prantense og
Alopecurus pratensis. Þær fjórar
fyrstnefndu eru upprunalega is-
15. ráðstefna norrænna búvisindamanna.
lenzkar og þvi lika algengar beit-
arplöntur villtar, en þar að auki
nýtir búpeningur fjölda annarra
tegunda i beitilandinu. Meðalupp-
skera af túnum er tæp 5 tonn/ha
en getur farið upp i 10 tonn/ha.
Meðal næringargildi töðu er tæp
1,9 kg/F.E. (85% þurrefni) og
tæp 14% hráprótein. Þetta er mun
hærra en t.d. i Noregi. Grasköggl-
ar eru yfirleitt með 1,5 kg i F.E.
Vegna búfjárframleiðslu eru
einnig ræktaðar á Islandi ýmsar
tegundir til grænfóðurs, svo sem
hafrar, fóðurkál og Lolium, aðal-
lega til haustbeitar.
Það hefur gengið illa á Islandi
að rækta bygg. Landnemarnir
ræktuðu það, en kornrækt lagðist
niður fyrir um 300 árum. Margar
tilraunir hafa verið gerðar til
byggræktunar og bygg er ræktað
á hverju ári i mjög smáum stil.
Reynslan með nýjar byggteg-
undir frá Sviþjóð, s.s. Mari og
Mona gefur góðar vonir um að
hægt verði að rækta korn á sum-
um stöðum á landinu.
Vegna þess, að við ræktum ekki
korn þarf að flytja inn allt korn til
kjarnfóðurs. Hins végar er mikið
notað af fiskimjöli og fiskiolium
og nú er farið að nota grasköggla i
stað kjarnfóðurs, Graskögglarnir
eru framleiddir með oliu, en
brýnt er að finna hvernig nota má
gufuorku og raforku til hrað-
þurrkunar á grasi.
Skortur á innlendu korni gerir
lika framleiðslu á eggjum og kjöti
af hænsnum og svinum erfiðari,
þvi að hún byggist að verulegu
leyti á innfluttu fóðri. Hins vegar
mætti nota innlend fóður nær al-
gjörlega til framleiðslu minka og
refa.
Fyrir utan gróður handa búfé
eru á tslandi góð skilyrði til fram-
leiðslu margra tegunda af græn-
meti og skrautblómum. Hér er
hægt að fá góða uppskeru af kart-
öflum i flestum árum og sums
staðar á Islandi nær alltaf. Auk
þess vaxa hér vel gulrætur, græn-
kál, hvitkál, blómkál, salat, gul-
rófur og radisur svo að eitthvað
sé nefnt. Þetta er aðeins fyrir inn-
anlandsmarkað en tslendingar
eru ekki miklar grænmetisætur
að undanteknum kartöflum.
Framleiðsla á kartöflum er
5000—16000 tonn/ári en um 40% af
kartöfluþörf er mætt með inn-
flutningi.
Það sem oft vekur mikla at-
hygli á Islandi er ræktin i gróður-
húsum með upphitun frá heitum
hverum. Möguleikarnir á þessu
sviði eru nær ótakma/kaðir,
þvi aðorkan er svo gifurleg.Nú er
rétt um 15 ha undir gleri, en verið
er að rannsaka möguleika á að
rækta t.d. skrautblóm og græðl-
inga i stórum stil til útflutnings.
Er þá miðað við framleiðslu um
vetrartimann, en þá þarf að sjálf-
sögðu lýsingu með rafmagnsljós-
um þvi að veturinn á Islandi er
dimmur.
Garð- og ylrækt er um 5% af
landbúnaðarframleiðslu á Is-
landi. 1972 voru framleidd rúm
500 tonn af tómötum, agúrkum og
blómum.
V. Búfé.
íslenzkt búfé er nær eingöngu
afkomendur þeirra dýra, sem
landnámsmenn tóku með sér frá
Skandinaviu og liklega Bret-
landseyjum.
Það eru nú tæp 70.000 nautgrip-
ir á Islandi sem er 3 sinnum fleira
en 1920.
Meðal mjólkurframleiðsla er
rúm 3500 kg/kú,sem er 2 sinnum
meira en 1920. Arleg framleiðsla
er 125.000 tonn af mjólk og 2200
tonn af kjöti. Nú er verið að byrja
að flytja inn holdanautasæði af
Gallowaykyni til að geta nýtt bet-
ur hey og beitilönd á láglendi.
Nautgripaafurðir eru 50% af
landbúnaðarframleiðslu á
Islandi.
Það eru milli 8 og 900.000
vetrarfóðraðar ær i landinu og
framleiðsla á lömbum er um
1.000.000 á ári. Það er af Norður-
evrópska stutthalakyninu, sem
landnemarnir tóku með sér Hy.er
ær gefur af sér yfir 17 kg^ af kjoti
á ári, en var 10 kg. árið 1930.
Islenzkt lambakjöt þykir mjög
bragðgott miðað við annað
lambakjöt. Islenzkar ullar- og
skinnavörur eru mjög vinsælar
viða erlendis og virðist ullar- og
skinnaiðnaður eiga mikla framtið
fyrir sér. Hver ær gefur af sér um
1.6 kg/ári. Arleg framleiðsla er
yfir 14000 tonn af kjöti og 3800
tonn af ull, gærum og er þetta 33%
af landbúnaðarframleiðslu.
Islenzki smáhesturinn var
gegnum aldirnar aðalsamgöngu-
og vinnutæki landnemanna. Auk
þess var hann mikið notaður til
átu. Nú er hesturinn aðeins notað-
ur til sportreiðmennsku og dálítið
til átu. Hins vegar virðist islenzki
hesturinn hafa orðið mjög vinsæll
i Skandinaviu og i Evrópu og
virðist framleiðsla á hestum til
útflutnings eiga mikla framtið
fyrir sér. Nú eru i landinu um
40.000 hestar.
Svin og hænsni eru til samans
7% af landbúnaðarframleiðsl-
unni. Aðrar búfjártegundir eða
búgreinar eru fyrst og fremst
laxa- og silungarækt, sem á mikla
framtið fyrir sér, bæði i vötnum
og ám, æðarræktun vegna æðar-
dúns og gæsarækt. Ýmislegt
fleira hefur verið rætt bæði i
gamni og alvöru, t.d. kaninur,
moskuxar, lamadýr. 1 landinu
eru auk þess 2-3000 hreindýr, sem
ganga villt i fjöllum.
VI. Landbúnaðurinn.
Nú skulum við að lokum lita á
islenzkan landbúnað eins og hann
hefur þróazt.
Island var fyrst og fremst land-
búnaðarþjóð. Borgir og þéttbýli
byrjuðu ekki að myndast að ráði
fyrr en á seinni árum. Fiskveiðar
byrjuðu hjá bændum og þróuðust
seinna upp i sjálfstæða atvinnu-
grein.
A Islandi búa nú um 220.000,
árið 1920 voru 95.000 ibúar á land-
inu. Fyrr á öldum eftir eldgos og
kuldaskeið dó fólkið úr hungri og
mannfjöldinn fór niður fyrir
40.000.
Nú lifa um 11% þjóðarinnar eða
23.000 manns á landbúnaði en 1920
voru það 43%. Framleiðni hefur
þrefaldazt siðan 1920 og ,er fram-
leiðslan nú um 7000 F..E. á hvern
mann, sem lifir á landbúnaði. Nú
eru um 4500 býli og hefur hvert að
meðaltali 25 ha ræktað land eða
frá 5-100 ha. Um 12% hafa yfir 30
ha. ræktun.
Landstærð bújarða er frá 150--
1200 ha. Meðalstærð bújarða er
um 300 ha.
Býlum hefur heldur farið fækk-
andi og hefur fækkunin verið milli
30-40 á ári. 75% býla eru sjálfs-
eign en helmingur af leiguliðum
eru á rikisjörðum eða hjá stofn-
unum. Að meðaltali er 1,5 trakt-
orar á hverju býli, allar hlöður
hafa útbúnað með vélþurrkun,
10% af grasi fer i siló.
Heybinding að Þóroddsstööum f Ölfusi.