Fréttablaðið - 03.05.2005, Blaðsíða 26

Markaðurinn
á mannamáli
Nýtt v
iðskip
tablað
frítt með Fr
éttablaðinu
á morgun
Í
SL
EN
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
P
RE
2
79
08
0
4/
20
05
Sögurnar • Tölurnar • Fólkið
Nú þarftu ekki lengur að vera sérfræðingur til að fá botn í markaðsmálin.
Hér eftir mun Markaðurinn fylgja Fréttablaðinu frítt alla miðvikudaga.
Í Markaðnum munum við leggja sérstaka áherslu á að fjalla á auðskilinn
hátt um íslenska og erlenda markaði og viðskiptalíf. Við munum ekki
einskorða okkur við stórviðburði heldur m.a. greina frá fólki sem vinnur
góð verk í misstórum fyrirtækjum víða í þjóðfélaginu.
Í grein í Fréttablaðinu fyrir viku
síðan undir fyrirsögninni „Hver
ber ábyrgðina?“, beindi Ragnar
Þorgeirsson, framkvæmdastjóri í
Reykjavík, fyrirspurn til mín um
ábyrgð á dagskrárefni, sem flutt
er í Ríkisútvarpinu. Tilefnið var
viðtal við athafnakonuna Jónínu
Benediktsdóttur í beinni útsend-
ingu Kastljóssþáttar Sjónvarpsins
17. apríl sl. Jafnframt var spurt
hvort ég teldi að vinnubrögðin
samræmdust almannahlutverki
Ríkisútvarpsins og kröfum um
faglega vönduð vinnubrögð.
Í fyrsta lagi skal tekið fram, að
hjá Ríkisútvarpinu hafa frétta-
menn og dagskrárgerðarmenn
nánast ótakmarkað frelsi og sjálf-
stæði við val viðfangsefna og við-
mælenda til að koma fram í frétt-
um eða dagskrárþáttum. Auðvitað
er gert ráð fyrir að farið sé eftir
settum vinnureglum og sérstökum
fréttareglum Ríkisútvarpsins, sem
einnig taka til fréttatengdra þátta.
Það er líka brýnt fyrir fréttamönn-
um og dagskrárgerðarfólki að
hafa samráð við yfirmenn um
ákvarðanatöku, ef upp koma álita-
efni. Dagskrárstjórar, fram-
kvæmdastjórar eða útvarpsstjóri
hafa því almennt ekki afskipti af
því hvort Jónína Benediktsdóttir
eða aðrir eru fengnir til að koma
fram í fréttum eða þáttum í dag-
skrá Ríkisútvarpsins.
Vegna gagnrýni, sem fram hef-
ur komið á þennan Kastljóssþátt
hafa umsjónarmenn hans gert
grein fyrir ákvörðun sinni um að
fá Jónínu í viðtal. Þeir benda á að
hún hafi verið áberandi í íslenzku
viðskiptalífi um árabil. Hún er
þekktur einstaklingur, hefur
tengzt persónulega áhrifamönnum
í viðskiptalífinu, skrifað greinar
um þjóðfélagsmál og komið fram
sem álitsgjafi í útvarpi og sjón-
varpi. Hún hefur gagnrýnt ríkis-
stjórn, stjórnarandstöðu, forseta
lýðveldisins og hinar ýmsu við-
skiptablokkir. Þá vinnur Jónína að
ritun bókar um það ógegnsæi sem
hún telur einkenna íslenzkt við-
skiptalíf. Vegna alls þessa fannst
umsjónarmönnum Kastljóss fullt
tilefni til að fá hana í viðtal.
Fátt er ömurlegra en að stilla
upp skoðanalausu fólki til við-
ræðna í sjónvarpsþætti, bæði fyrir
umsjónarmenn og áhorfendur.
Ríkisútvarpið verður að endur-
spegla þá gerjun, sem á sér stað í
þjóðfélagsumræðunni. Oft stendur
styr um menn og málefni, ekki sízt
á miklum umbrotatímum eins og
þeim sem eiga sér stað einmitt nú,
þegar þjóðin er að brjóta af sér
hlekki miðstýringar og sækja
fram á sviði hins heimsvædda
markaðs- og efnahagskerfis. Öll
fjölmiðlaumræða síðustu ára ber
líka merki þessara breytinga. Hún
er beinskeyttari og frjálslegri en
áður, t.d. ef litið er svo sem tvo
áratugi aftur í tímann. Þó að Ríkis-
útvarpið sé háð strangari vinnu-
reglum en aðrir ljósvakamiðlar
um að gera einstaklingum og ólík-
um skoðunum þeirra jafnhátt und-
ir höfði, hafa aðferðir þess til að
koma umræðunni á framfæri við
hlustendur og áhorfendur gjör-
breytzt frá því sem áður var. Mað-
ur man þá tíð þegar umræðuþætt-
ir í útvarpinu voru klipptir að lok-
inni upptöku til að milda áhrifin af
sjónarmiðum, sem töldust ekki
samrýmast hlutleysisreglum
stofnunarinnar. Það tíðkaðist líka
að „viðtöl“ í útvarpinu væru lesin
upp af fyrirframsömdu handriti.
Við þær aðstæður var flest nokkuð
fyrirsjáanlegt og umsjónarmenn
þátta gátu andað rólega.
Þetta breyttist auðvitað þegar
samtöl manna fóru í vaxandi mæli
fram í beinum útsendingum. Þar
með varð umræðustíllinn frjáls-
legri. En um leið er tekin sú
áhætta að yfirlýsingaglaðir við-
mælendur láti sér ekki segjast í
hlutsömum umsögnum um nafn-
greinda og fjarstadda aðila þrátt
fyrir ítrekaðar áminningar um-
sjónarmanns. Þetta gerðist í um-
ræddum Kastljóssþætti. Þar tók
Jónína Benediktsdóttir stórt upp í
sig en hefði betur stillt orðum sín-
um í hóf. Það var óþarfi hjá henni
að sverta nöfn valinkunnra at-
hafnamanna með dylgjum. Jónína
talaði nefnilega að öðru leyti skýrt
og skorinort fyrir munn margra
um málefni, sem öllum almenningi
eru mjög ofarlega í huga um þess-
ar mundir. Þau sjónarmið eiga full-
an rétt á að heyrast í Ríkisútvarp-
inu.
Sá sem flytur sjálfur efni í eig-
in nafni ber ábyrgð á því. Sam-
kvæmt 26. gr. útvarpslaga nr.
53/2000 gildir það bæði um efni,
sem útvarpað er samtímis því að
það er flutt og efni sem útvarpað
er samkvæmt áður gerðri upp-
töku. Ennfremur segir: „Ákvæði
þessarar málsgreinar taka einnig
til samtals í útvarpi þannig að hver
sem tekur þátt í samtali í eigin
nafni ber ábyrgð á sínu framlagi í
því.“ ■
3. maí 2005 ÞRIÐJUDAGUR18
Ábyrgð á útvarpsefni
MARKÚS ÖRN ANTONSSON
ÚTVARPSSTJÓRI
UMRÆÐAN
LESENDABRÉFI
SVARAÐ
Að undanförnu hefur Gísli Sig-
urbjörnsson, einn forsvars-
manna GT-verktaka farið mikinn
á síðum dagblaða og m.a. sakað
yfirtrúnaðarmann verkalýðsfé-
lagana um ómálefnalega um-
ræðu um starfsemi fyrirtækis-
ins hér að Kárahnjúkum. Það er
ekki vilji yfirtrúnaðarmanns að
eiga í opinberum ritdeilum við
einstaka fyrirtæki, en vegna
þess hvernig mál hafa þróast tel
ég mig engu að síður skylt að
láta eftirfarandi koma fram.
Í byrjun febrúarmánaðar sl.
barst yfirtrúnaðarmanni upp-
sagnarbéf íslensks starfsmanns
Gt-verktaka þar sem honum var
sagt upp störfum með einnar
viku fyrirvara í stað 12 daga eins
samningar þó kveða á um. Þess-
ari uppsögn mótmælti yfirtrún-
aðarmaður með bréfi þ. 16.2. sl.
(uppgjör á launum þessa manns
er komið til lögmanns og bréfum
verkalýðsfélagsins hefur ekki
verið svarað hingað til).
Jafnframt bárust yfirtrúnað-
armanni upplýsingar um komu
fjögurra lettneskra starfs-
manna. Leitaði yfirtrúnaðarmað-
ur þegar til Vinnumálastofnunar
vegna staðfestingar á atvinnu-
leyfum viðkomandi starfs-
manna, sem taldi að starfsmenn
þessir væru hér á röngum for-
sendum og að vera þeirra hér
samrýmdist ekki reglum um
þjónustuviðskipti. Kærði Vinnu-
málstofnun málið til Sýslu-
mannsembættisins á Seyðisfirði
í kjölfarið.
Þ. 16.02. sendi yfirtrúnaðar-
maður bréf til GT-verktaka þar
sem þess var varið á leit að fyr-
irtækið afhenti þegar í stað afrit
af ráðningarrsamningum við-
komandi starfmanna, svo sem
þeim er skylt skv. grein 12.1.1.1 í
virkjunarsamningi. Bréfi þessu
er enn ósvarað, en munnlegt
svar var að yfirtrúnaðrmaður
gæti leitað fyrirtækisins Vis-
landia í Lettlandi. Þessu hafnar
yfirtrúnaðarmaður. Vislandia
hefur enga starfsemi að Kára-
hnjúkum og er hvorki skráð hér
sem verktaki eða undirverktaki
og hefur enga samninga við aðal-
verktakann Impregilo. Það hafa
GT-verktakar hinsvegar og því
eðlilegt að líta á lettnesku starfs-
mennina sem starfsmenn GT-
verktaka þegar um þetta atriði
er fjallað.
GT-verktakar láta einnig í
veðri vaka að yfirtrúnaðarmaður
hafi haldið því fram að þessir
menn hefðu ekki bílpróf, það er
alrangt, hinsvegar hefur yfir-
trúnaðarmaður haft uppi
ákveðnar efasemdir um réttindi
þessara manna til fólksflutninga
hér á land, grundvallaða á yfir-
lýsingum GT-manna sjálfra sem
hafa haldið því fram ( nú síðast í
FB þ. 28.04) að þetta væru
starfsmenn Vislandia. Um leyfi
til fólksflutninga hér á landi
gilda ákveðnar reglur, bundnar
við fyrirtæki eða einstaklinga og
leyfi þetta er ekki framseljan-
legt. Þetta leyfi hefur Vislandia
ekki og engar rútur sem hér eru
skráðar á þeirra nafn. Það getur
því ekki talist óeðlilegt að við
þessa skoðun hafi komið upp efa-
semdir um réttindamál þessara
manna, þar sem handhafi rekstr-
arleyfisins kannast ekki við að
ökmenn tækja skráðra á sitt
nafn séu að störfum hjá honum.
GT-verktakar gera einnig að
umtalsefni það að yfirtrúnaðar-
maður hafi tjáð sig um umkomu-
leysi lettnesku starfsmannanna,
eftir að þeir voru komnir í far-
bann, og stæra sig af því að við-
komandi starfsmenn fái sígarett-
ur á kostnað fyrirtækisins. Það
er hlutverk yfirtrúnaðarmanns
að gæta félagslegra réttinda
starfsmanna á vinnusvæðinu og
benda á þegar á rétt manna er
hallað. Það er réttur verka-
mannsins að fá sín laun á réttum
tíma og það er einnig réttur
verkamannsins að atvinnurek-
andi borgi skv. réttum taxta. Sé
þettta gert geta menn borgað
sínar sígarettur sjálfir. Það er
ekki nóg af atvinnurekanda að
vona að rétt laun séu greitt, held-
ur ber honum að ganga úr
skugga um það, hafi hann gert
samkomulag um það. Í FB 28.04.
kemur fram að GT-verktakar
hafi skýrt kveðið á um að þess-
um lettnesku starfsmönnum
skyldi greitt skv. íslenskum
kjarasamningum. Það er því
þeirra að sýna fram á að við
þetta hafi verið staðið með fram-
lagningu viðeigandi gagna.
Einnig er látið að því liggja að
yfirtrúnaðarmaður hafi komist
upp með að ljúga hverju sem er
að fréttamönnum. Það er ekki
mitt að svara fyrir þeirra frétta-
öflun eða efnistök, en vissulega
sárnar yfirtrúnaðarmanni orð-
bragð Gísla í greininni. Þó vil ég
að það komi fram að allt frá upp-
hafi þessa verks hef ég undan-
tekningalaust svarað spurning-
um fréttamanna, hafi þær snert
mál almenns eðlis sem væru í
opinberri umræðu á hverjum
tíma. Þessu máli er þannig varið.
Hvorki GT-verktakar eða aðrir
verktakar við Kárahnjúka geta
vænst þess að yfirtrúnaðarmað-
ur tjái sig ekki opinberlega um
mál sem komast í umræðu vegna
vanefnda gangvart virkjunar-
samningi. Vörn verktakans er að
standa þannig að málum að til
þess þurfi ekki að koma að yfir-
trúnaðarmaður hafi til þess gild-
ar ástæður að að fjalla um mál-
efni verktakanum tengd á opin-
berum vettvangi. ■
ODDUR FRIÐRIKSSON
YFIRTRÚNAÐARMAÐUR
UMRÆÐAN
GT - VERKTÖKUM
SVARAÐ
Yfirtrúnaðarmaður á að gæta réttinda starfsmanna
Vislandia hefur enga
starfsemi að Kára-
hnjúkum og er hvorki skráð
hér sem verktaki eða undir-
verktaki og hefur enga
samninga við aðalverktak-
ann Impregilo. Það hafa GT-
verktakar hinsvegar og því
eðlilegt að líta á lettnesku
starfsmennina sem starfs-
menn GT-verktaka...
,,