Fréttablaðið - 17.05.2005, Blaðsíða 16

Þá er komið að því, síðasta sam-
ræmda prófið er á morgun. Marg-
ir eru reyndar þegar búnir með
sín próf, kláruðu fyrir helgi. Það
á við um þá sem hvorki taka próf
í samfélagsfræði né náttúru-
fræði. Síðustu tvær vikur hafa
nemendur keppst við, rifjað upp
og reynt að muna, lesið yfir og
lagt á minnið, jafnvel námsefni
nokkurra ára. Vafalaust hafa fjöl-
margir foreldrar lagt sitt af
mörkum með ýmsum hætti; lagt
sérstaka áherslu á hollt matar-
æði, aðstoðað við lestur og hlýtt
yfir. Sitt sýnist hverjum um
ágæti þessara prófa, tilgang
þeirra og framkvæmd og það er
eðlilegt að menn setji spurningar-
merki við slík próf, svo áhrifa-
mikill þáttur sem þau eru í lífi og
starfi grunnskólanema og þar
með heimila þeirra.
Að venju hafa verið settar
fram ýmsar athugasemdir við
prófin sjálf, slíkt er árlegur við-
burður. Mistök voru gerð við
stærðfræðiprófið, ritgerðarefnið
í íslensku var í besta falli sér-
kennilega valið auk þess sem mis-
tök voru gerð í prófinu sjálfu og
hlustunin í dönsku var „svínslega
þung“, svo dæmi séu tekin. Það er
auðvitað sérlega hvimleitt að mis-
tök skuli gerð við samningu og
frágang prófanna. Auk stærð-
fræðiprófsins gerðist það í hlust-
un í íslensku að það gleymdist að
endurtaka eina spurningu af tíu.
Þetta hljómar kannski ekki mjög
alvarlega en slík mistök rugla
nemendur í ríminu, einkum þá
sem eiga erfitt með bóklegt nám.
Eftir 7 vikna verkfall í vetur
var tilkynnt sérstaklega að við
samningu samræmdra prófa yrði
ekki tekið tillit til þess að skólaár-
ið yrði styttra en venjulega. Próf-
in yrðu álíka þung og önnur ár og
þar sem allir nemendur sætu þar
við sama borð skipti í raun ekki
máli hvort prófin væru létt eða
þung. Þetta er auðvitað ekki rétt.
Það má öllum ljóst vera að þeir
sem eiga auðvelt með bóklegt
nám finna minna fyrir slíkri
skerðingu og eru duglegri að
vinna sjálfir með námsefnið en
hinir sem eiga erfiðara með bók-
lega námið.
Margt við samræmdu prófin
er umhugsunar virði. Þar á með-
al hversu mikil áhersla á bóklegt
nám felst í lokaprófum eftir 10
ára nám í grunnskóla. Ekki er
hugað að því hversu vel nemend-
ur standa t.d. í handmennt, hvort
þeir búa yfir félagsfærni eins og
það heitir, hvort þeir hafa lært að
vinna saman í hóp eða koma fram
opinberlega svo aðeins séu nefnd
örfá dæmi. Og þrátt fyrir ára-
tuga umræðu um aukna áherslu á
verklegar greinar virðist í raun
hafa heldur hallað undan fæti.
Annað umhugsunarefni við
samræmdu prófin er sú mikla
streita sem þau valda hjá mörg-
um nemendum. Kennarar og ekki
síður foreldrar hljóta að velta
fyrir sér réttmæti þess að láta
15-16 ára börn ganga í gegnum
slíkt álag. Á hverju ári er um það
rætt að ekki eigi að undirbúa
nemendur sérstaklega fyrir sam-
ræmd próf, ekki eigi að láta þau
hafa áhrif á skólastarfið og sér-
staklega þurfi að huga að því að
draga úr kvíða nemenda. En
þetta eru orðin tóm á meðan nið-
urstöður þessara prófa eru einn
helsti mælikvarði á hæfileika
nemenda til inngöngu í marga
framhaldsskóla. Í raun eru sam-
ræmdu prófin inntökupróf. Það
þýðir m.a. að nemendur, sem
hafa verið bestu vinir í 10-15 ár
standa e.t.v. frammi fyrir því að
komast ekki í sama framhalds-
skólann. Vissulega er einnig
horft á skólaeinkunnir við mat á
umsóknum nemenda í framhalds-
skóla en margir þeirra leggja þó
mesta áherslu á útkomu úr sam-
ræmdum prófum.
Þá hefur meðferð á niðurstöð-
um samræmdra prófa valdið því
að þau eru stór þáttur í mati á
gæðum skóla. Frammistaða ein-
stakra skóla og þar með kennara
er beinlínis metin út frá árangri
nemenda í 4-6 bóklegum greinum
og hlýtur að teljast heldur tak-
markað sjónarhorn. Það er líka
takmarkað sjónarhorn á getu
nemenda. Þess eru dæmi að
prýðilegir nemendur til munns
og handa bresta í grát af ein-
skærum létti yfir þokkalegum ár-
angri í samræmdum prófum. Það
er undarleg stemning í grunn-
skólum landsins daginn sem nið-
urstöðurnar berast og margir
hljóta að spyrja sig hvort það sé
rétt að láta 16 ára unglinga ganga
í gegnum þá streitu sem er fylgi-
fiskur þessara prófa, a.m.k. enn
sem komið er. Núverandi fyrir-
komulag þýðir að margir nem-
endur njóta í raun hvorki sann-
mælis né jafnréttis. Hæfileikum
þeirra er mishátt gert undir höfði
og getan til að læra á bók er
hærra metin en getan til að vinna
með höndunum eða hæfileikar til
mannlegra samskipta. Erum við
sátt við það? ■
S extán manns eru látnir og á annað hundrað slasaðir eftiróeirðir sem brutust út í Afganistan þegar fréttist að banda-rískir hermenn hefðu vanvirt Kóraninn, trúarrit múslima.
Bandaríska vikuritið Newsweek flutti frétt þess efnis í vikunni að
helgiritinu hefði verið sturtað niður í salernisskál í fangabúðunum
í Guantanamo í því skyni að þvinga íslamska fanga til að veita upp-
lýsingar.
Víðar í löndum múslima hefur komið til óeirða út af þessari frétt
og athæfið sætt fordæmingu.
Í Newsweek í gærmorgun kom hins vegar fram að fréttin gæti
verið röng og var beðist velvirðingar á villum í henni. Reyndist hún
aðeins hafa verið byggð á frásögn eins heimildarmanns sem taldi
sig hafa lesið um atvikið í leynilegum stjórnarskjölum. Heimildar-
maðurinn er ekki lengur viss um hvar atvikið gerðist. Dregið hefur
verið í efa að það hafi yfirhöfuð átt sér stað.
Það verður að teljast næsta ótrúlegt dómgreindarleysi hjá út-
breiddu og virtu fréttariti eins og Newsweek að treysta á einn
heimildarmann þegar settar eru fram jafn alvarlegar ásakanir og
hér var um að ræða. Hætt er við að trúverðugleiki blaðsins hafi
beðið mikinn skaða. Er ekki á bætandi eftir þau hneyksli sem skek-
ið hafa bandaríska fjölmiðla á undanförnum mánuðum. Hefur hver
fjölmiðillinn á fætur öðrum orðið uppvís að hroðvirknislegum
vinnubrögðum sem leiddu til uppsláttarfrétta sem ekki reyndust á
rökum reistar.
Trúverðugleiki Newsweek og annarra fjölmiðla er þó léttvægur
miðað við hinar hörmulegu afleiðingar fréttarinnar. Enn kann hún
að eiga eftir að draga á eftir sér langan slóða. Víst er að fréttin
skaðar ekki aðeins Bandaríkjastjórn heldur Vesturlönd öll og vest-
ræn samfélög.
Skiljanlegt er að vanvirðing við helgirit og helgigripi skapi
hugaræsing og óróa meðal trúaðra. Þar eru múslimar ekki einir á
báti. Fjölmiðlar þurfa þess vegna að sýna sérstaka aðgát og vand-
virkni þegar þeir flytja fréttir á þessu sviði.
En stundum er vissulega erfitt að átta sig á siðferðishugmynd-
um manna og hvar þeir draga mörkin milli þess sem hægt er að
sætta sig við og hins sem er óviðunandi. Ekki eru margir dagar síð-
an fréttist að ung kona í Afganistan hefði verið grýtt til bana fyrir
að vera eiginmanni sínum ótrú. Ekki hefur spurst að þessi villi-
mannslega aftaka á grundvelli gamalla laga hafi vakið hugaræsing
og óróa meðal múslima eða kallað þúsundir manna út á götur til að
mótmæla. Hver getur verið skýringin á því?
Múslimar eiga rétt á því að Vesturlandabúar virði trúarbrögð
þeirra og trúartilfinningar. En það er kominn tími til þess að þeir
líti einnig í eigin barm og uppræti forneskjuna sem komið hefur
óorði á íslam og íslamska menningu í okkar heimshluta.
17. maí 2005 ÞRIÐJUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Vond fréttamennska getur haft skelfilegar afleiðingar.
Fréttir, trú
og si›fer›i
FRÁ DEGI TIL DAGS
Samræmdu prófin í 10. bekk
Gunnar Örn Örlygsson
kom á óvart
Fyrrverandi félagar Gunnars Arnar Ör-
lygssonar skilja ekki hvers vegna Gunn-
ar Örn yfirgaf Frjálslynda flokkinn og
alls ekki hvers vegna hann kaus að
ganga til liðs við Sjálfstæðisflokkinn.
Svo eru aðrir sem skilja bara alls ekkert
í hvers vegna sjálfstæðismenn tóku við
honum og þaðan af síður að hafa
fagnað honum með lófaklappi.
Til að átta sig betur á undrun
þeirra sem horfa á er gaman
að rifja upp nokkur orð Gunn-
ars Arnar um sinn nýja flokk
og flokksbræður.
„Nýfrjálshyggja Sjálf-
stæðisflokksins með
Hannes Hólmstein
Gissurarson sem hugmyndafræðing og
siðapostula þeirrar hreyfingar í farar-
broddi er ógnvænleg. Í nýfrjálshyggj-
unni er félagshyggjan blótsyrði. Sú
stefna stjórnvalda sem er við lýði í dag
er ekki heilbrigð frjálshyggjustefna.
Heldur er hún blanda af slæmum
kommúnisma og lénsfyrirkomulagi
gamla Englands.“
Ráðherrum sagt til syndanna
Um Davíð Oddsson hefur Gunnar Örn
látið eftirfarandi orð falla: „Ég skal ekki
segja hvort kæruleysisleg áhrifin af dýr-
indis síld og ljúfum mjöð eða skipu-
lagður heilaþvottaáróður frjálshyggju-
aflanna í þessu landi fái forsætisráð-
herra (þ.e. Davíð Oddsson) til að segja
aðra eins vitleysu og raunin er ár hvert
í áramótaræðum sínum.“
Um Árna Mathiesen hefur hann sagt:
„Það verður að viðurkenna þá hörm-
ung sem fylgt hefur aðferðarfræði
HAFRÓ og Árna Mathiesen ráðherra.
Stöðnun eða miklu frekar afturför er
raunin að óbreyttu. Tekjurnar eru ríg-
bundnar í úrelt vísindi sem eiga ekkert
erindi við umhverfið okkar og þær sí-
breytilegu aðstæður sem koma upp
hverju sinni í umhverfinu. Íslensk þjóð
getur stóraukið tekjur sínar af sjávar-
útvegi með því einu að gefa hafrann-
sóknir frjálsar. Þessu verðum við að
breyta. Þó það verði mitt síðasta verk
mun ég berjast af alefli fyrir breyttum
áherslum á þessu sviði. Hér er um eitt
stærsta og veigamesta mál sem kemur
að efnahagsmálum þjóðarinnar.“
trausti@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
LESTU GREININA Á VISIR.IS
OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA
Í DAG
SAMRÆMD PRÓF
INGA RÓSA
ÞÓRÐARDÓTTIR
Núverandi fyrirkomulag fl‡›ir
a› nemendur njóta hvorki
sannmælis né jafnréttis.
Hæfileikum fleirra er gert
mishátt undir höf›i og getan
til a› læra á bók er hærra
metin en getan til a› vinna
me› höndunum e›a hæfileik-
ar til mannlegra samskipta.
Múslimar eiga rétt á flví a› Vesturlandabúar vir›i
trúarbrög› fleirra og trúartilfinningar. En fla› er
kominn tími til fless a› fleir líti einnig í eigin barm og
uppræti forneskjuna sem komi› hefur óor›i á íslam
og íslamska menningu í okkar heimshluta.