Atuagagdliutit - 23.03.1983, Síða 20

Inuit Ataqatigiit:
Ulluinnarni atukkat —
ingerlatsinerlu
Meeqqat atuarfiat —
kommunilu
Ukiut sisamat qaangiutilerput mee-
qat atuarfii kommunenit tiguneqar-
mata. Kommunet ataasiakkaat a-
tuarfinnit »tigusinerat« periarfissii-
galuarpoq angajoqqaat oqartussaa-
qataanerulemerannik sumiissuserlu
naapertorlugu atuarfimmi ilinniartit-
sissutigineqartut immersorneqarnis-
saannik.
Maannamulli kommunit periarfis-
sanik atuinerat annikiginarluinnarlu-
tik, ilaatigullu isumap akerlianik
naalagaaffiup ingerlatsisimaneranit
ajornerusumik atuartut atugassaqar-
tinneqalersimallutik, soorlu atuarfin-
ni nerisitsisarnerup unitsinneqarnera
tammaarsimaartarnerillu aningaasa-
tigut ikilileriffigineqarsimanerat eq-
qarsaatigalugu.
Allatut oqaatigalugu qanimut o-
qartussaaneq najukkami atukkanut
naieqqussaanermut atorneqarsiman-
ngilaq, akerlianilli periarfissanik an-
nikillisaanermik kinguneqarsimallu-
ni.
Inuit Ataqatigiit meeqqat atuar-
fiata avatangiisit aallaavigalugit aaq-
qissuussiffigineqamissaa qangaaniilli
anguniagaraa, pingaartillugu naju-
gaqarfitsinni tunngaviusumik inuu-
tissarsiutaasut, (aalisarneq savaate-
qarneq piniamerlu) atuarfimmi su-
kumiisumik atuartitsissutigineqarnis-
saat.
Atuarfiup pisassanik ilinniartitsi-
nerinnaq siunnertarinngilaa, aam-
mattaarli angerlarsimaffiit suleqati-
galugit atuartut namminneq eqqar-
sarsinnaanerisa ineriartortitaanis-
saat, inuttut patajaatsunik ineriar-
tortitaanissaat, imminnut inuiaqati-
minnullu akisussaaffiginninnermik
tamannalu tunngavigalugu allat isu-
maannik ataqqinninnermik ilinniar-
tinnissaat, inuutissarsiutitigut periar-
fissanik sukumiisumik ilitsersuunne-
qarnissaat, inuuttaaqataasutut silar-
suarmi allanngorartumi inooqataa-
nissaannut piareersarnissaat.
Taamaattumik Inuit Ataqatigiit
pingaartippat innarluutillit piginnaa-
nikitsullu immikkoortinnagit atuar-
fimmi peqataatinneqarnissaat, tas-
suunaakkummi aatsaat inoqatinut
ataqqinninneq paasinninnerlu ilua-
mik anguneqarsinnaammat.
Tamatuma saniatigut suleqatigiin-
neq atuartut mikinerminnit ilinniar-
tariaqarpaat, taamaanngippammi
anneruniunneq salliulaartinneqalis-
sammat.
Silarsuarmi allanngorartumi inoo-
qataanissaq ilinniameqassappat ava-
tangiisini pisut sukumiisumik malin-
naaffigineqartariaqarput nalilersor-
neqartariaqarlutillu.
Ilinniartitsinermi paasisimasallit
paasisaat kingulliit naapertorlugit
eqqarsartaatsikkut ineriartorneq
naammaginartumik pisinnaanngilaq
timip, avatit nukiillu atomissaat i-
luamik sungiumieqarsimanngippata,
taamaattumillu atuartitsineq ullu-
mikkornit pitsaanerulissappat pissar-
siffigineqamerulerlunilu assassor-
neq/suliaqarneq atuarfimmi saqqu-
minerusumik inissinneqartariaqarlu-
ni.
Ullumikkut Atuakkat ilinniartitsi-
nemi atortut allat atuarfinni atome-
qartut qimerlooraanni paasinarpoq
nunatsinni pissutsinut naleqquttut
annikitsoralaarsuusut. Sulisartuu-
neq, Aalisartuuneq piniartuunerlu
saqqumeqqalaartorujussuupput; al-
laanngilarmi meerartagut tamarmik
pisiniarfimmiussatut allaffimmiussa-
tullu ilinniartinneqartut.
Ilinniartitsinermi sumiluunniit
qaatsit inissisimanerat qitiulluinnar'
tuuvoq. Kalaallisut oqaasilinnik il13'
niartitsisussaaleqinerup kinguneranik
qallunaatuinnaq oqaasillit atuartu-
nut akunnassisunut ilinniartitsisinne'
qartarput, apeqqutaalerporlu atuar-
tut atuarfimmi ilikkagaqaqqala^'
tarnerat ilaatigut tamatuminnga PlS'
suteqannginnersoq.
Inuimmi imminnut paaseqatigus'
sinnaanngitsut siunnerfeqatigiissU]'
naanngilat itinerusumillu oqaloqatt'
giissinnaanatik. Inuit Ataqatigiit
saatiginartippaat aallanik ilinniag®'
qarsimasut atuarfimmi ilinniartitsi'
sut atomeqarnerulernissaat, qallU'
naatuinnaq oqaasillit ilitsersuisutut i'
nissillugit.
Angerlarsimaffiit peqataaneruliS"
sappata pisariaqarpoq angajoqq33'
tut akisussaasut suliffimmi nalaan1"
atuarfimmi malinnaasarnissaminnut
periarfissinneqarnissaat. Tainaturna
saniatigut atuarfeqarfik anunanerU-
sumik ingerlanneqartariaqalerpofl'
atuarfimmilu ingerlatsineq annertU'
nerusumik angajoqqaanut paasisit*1'
niutigineqartariaqarluni.
Atuarfiup ingerlanneqarneran^
sunniuteqaqataarusukkuit Inuit Aid'
qatigiit sassartitaasa ilaat qineruk!
Pisortanit ikiorsiissutit
Inuit Ataqatigiit isumaqarput i-
nuit namminneq pisuussutiginngi-
saminnik suliffissaqanngitsut pi-
sortanit naammattumik inuussuti-
gisinnaasaannik ikiorserneqartas-
sasut.
Inuit ikiortariaqartut maannamut
pineqartarnerat naammaginanngil-
luinnarpoq, kommuunillu ataasiak-
kaat suliffissaaleqiffiunerpaasut an-
nertuvallaamik aningaasatigut nam-
makkersomeqartartut — naligiisitsi-
niarneq tunngaviussappat nunatsinni
innuttaaqataasut assigiimmik atu-
gassaqartinneqartariaqarput. Taa-
maattumik inunnik isumaginninnik-
kut aningaasartuutit nuna tamak-
kerlugu oqartussaasunit aningaasa-
liisarnikkut naligiissameqartariaqa-
lerput.
Innuttaasunik nukatsitsineq Inuit
Ataqatigiit siunertarinngilaat, i-
nuiaammi peqqissut imminnullu na-
patissinnaasut Inuit Ataqatigiinnit a-
nguniagaammata. Taamaattumik
Inuit Ataqatigiit akerlerilluinnarpaat
annertussusileriikkanik ikiorsiisarne-
rup tamanut ammatinneqalernera,
naak maannamut piumasaasimaga-
luartoq sulinermik inuutissarsiute-
qartut peqatigiiffianni ilaasortaanis-
saq.
Inuup kialluunniit atukkani oqili-
samiarlugit peqatigiiffinnut ilaasor-
taasinnaanera illersugaraarput; inuu-
tissarsiuteqartut peqatigiiffii kattuf-
fiilu maannamut annertuunik sulia-
qartarsimapput ilaasortamik atuga-
risaat pitsanngorsaaviginiarlugit,
taamatullu suliniuteqartarneq tama-
nit ataqqisaavoq akuersarneqarluni-
iu.
Sooq pisortat taava inuup nam-
mineq ilaquttamilu ajornartorsiuler-
nermi ikiorsemeqarsinnaanermik su-
liniutaa sumiginnartutut issuaat?
Napparsimanermi
ikiorsiissutit
Peqqussut nutaaq malillugu nappar-
simanermi annertussusileriikkanik i-
kiorsiisoqartassaaq napparsimaler-
nermit ullul pingajuat aallarnerfga-
lugu, Inuit Ataqatigiit anguniarpaat
napparsimalernermi ulloq siulleq
aallarnerftgalugu ikiorsiisoqartassa-
soq.
Suliffissaarunnermi
ikiorsiisutit
annerlussusiat
Pisortat annertussusileriikkaminik i-
kiorsiisarnerat pillugu inatsisartut
peqqussutaanni allassimavoq inuk i-
liuisunngitsoq SIK-p Pisortallu Isu-
maqatigiinniartaituisa isumaqatigiis-
sutaat atuuttut malillugit sulianik i-
linniagaqanngitsut nallunaequtaq a-
kunnermusiaasa ilanngaatitaqanngit-
sut 50%-niinik tunineqartassasoq, i-
kiugalillu 60%-mik.
Inuit Ataqatigiit napparsimaner-
mi, eminermi, suliffissaarunnermilu
tigusartakkat annertunerunissat su-
lissutigiumavaat. Piumasaralugu pi-
lersuisut minnerpaamik akissarsiari-
sartakkamik 90%-it tigusassagaat,
pilersuisuunngitsullu akissarsiamik
SOVo-iat.
Tassuunakkut inuit pisussaaffim-
minnik arsaartorneqaratik nammin-
neq aningaasatigut isumagisassatik
ingerlassinnaalissammatigit, ullu-
mikkutut ingasaassamik inunnik »i-
sumaginniarniarnersuaq« inuit pi-
sussaaffiinik arsaartuinninnerusoq
tunullugu.
Ungasinnerusoq isigalugu Inuit
Ataqatigiit anguniarpaat inuutissar-
siortup, sulisitsisup/ suliffiutillip pi-
sortallu akileeqataaffigisaannik su-
liffissaarunnissamut sulisinnaaju11'
naarnissamullu sillimmasiisarnissaq-
Taammaattumillu sillimmasiisarfin1'
mik pilersitsineq sulisartut/ piniartut
inuiaqatigiillu sinniisaanik aqunne-
qartumik ingerlanneqassasoq.
Atuartut annerit
tapiiffigineqartamerat
Meeqqat atuarfianni atuartunut a'
nernut tapiissutit angajoqqaatut
qartussaasut isertittagaat tunngav1'
galugit angissusilerneqartarput.
Ukiumili qaangiuttumi angajofl'
qaat isertitaat tapiissutinut angissus)' ;
liinermi aalajangiisuusarnerat ila3"'
gut equngassuteqarpoq, tassa ima3
toqartarmat ukioq ataaseq ilaquta
riit aningaasarsiagissaariarlutik ukia
mi tulliuttumi ajornartorsiorsinnaa
sarmata, soorlu suliffissaarunm^
kut. Taamaattumik Inuit Ataqatig
isumaqarput atuartunut annern3
tapiissutit eqqaannerusumik aalaj3
ngiiffigineqarsinnaasariaqartut, a
ngajoqqaat piffissami aalajangefSl
masumi ajornartorsiorfiini atuartu
nut tapiissutit qaffaavigineqarsiu
naasunngorlugit.
20 NR. 12 1983
AIUAGAGD LIUTIT