Fréttablaðið - 31.05.2005, Blaðsíða 16

Markmið styttingar framhalds-
skólans er meðal annars að fá sem
mest út úr þeim árum sem nem-
endur eru í skólakerfinu. Þetta er
haft eftir menntamálaráðherra á
ráðstefnu um menntamál og
hljómar fallega. En mest af
hverju? Og fyrir hvern?
Nú hefur verið ákveðið að
fresta styttingu framhaldsskólans
um eitt ár. Ráðherra segir það
gert vegna ábendinga skóla-
manna, sem töldu of stuttan tíma
til stefnu. Nú eiga grunnskólar að
fá lengri tíma til að undirbúa
breytingar á framhaldsskólastigi.
Er markmið grunnskólanna þá
fyrst og fremst að búa nemendur
undir nám í framhaldsskóla? Og
er skólafólk almennt fylgjandi
styttingu framhaldsskólans, burt-
séð frá tímasetningu?
Á Íslandi er börnum skylt að
ganga í skóla frá 6 ára til 16 ára
aldurs eða í 10 ár. Samkvæmt
grunnskólalögum er hlutverk
grunnskólans, í samvinnu við
heimilin, að búa nemendur undir
líf og starf í lýðræðisþjóðfélagi
sem er í sífelldri þróun. Í lögun-
um er ekki kveðið sérstaklega á
um það hlutverk grunnskólanna
að búa nemendur undir nám í
framhaldsskólum en þar sem það
er hluti lífs og starfs í lýðræðis-
þjóðfélagi má segja að það segi
sig sjálft að nokkru leyti. Með
samræmdum prófum við lok
grunnskólans virðist þetta hlut-
verk grunnskólans þó hafa vaxið
heldur en hitt með því að við inn-
ritun nýrra nemenda hafa fram-
haldsskólar horft í vaxandi mæli
á niðurstöður samræmdra prófa.
Nú er það svo sem ekkert nýtt,
fyrir tíma samræmdra prófa
þurfti landspróf til að komast inn
í suma framhaldsskóla en aðrir
gerðu kröfu um gagnfræðapróf.
Menntunin á bak við þessi tvö
próf var að mestu sú sama, mun-
urinn sá helstur að landspróf var
tekið á einu ári en gagnfræðapróf
á tveimur. Með grunnskólalögun-
um og samræmdum prófum að
loknu 10 ára námi var öllum gert
að vera tilbúnir til náms í fram-
haldsskóla á sama tíma. Að sumu
leyti má því segja að það sem áður
var hafi hentað ýmsum betur, það
þýddi að þeir sem erfiðara áttu
með bóklegt nám gátu tekið sér
lengri tíma.
Á þeim tíma, fyrir rúmum
þrjátíu árum, var mikil umræða
um þörf þess að auka áherslu á
verklegar greinar og listgreinar.
Að því hefur verið unnið með
ýmsum hætti þessa áratugi en ár-
angur ekki mjög sýnilegur og enn
er megináherslan á bóklegar
greinar. Þetta endurspeglast vel í
samræmdum prófum og við inn-
ritun í flesta framhaldsskólana.
Gallinn er auðvitað m.a. sá að
kennsla í þessum greinum er dýr,
krefst töluverðs sérbúnaðar og er
tímafrekari en kennsla í mörgum
bóklegum greinum. Og nú læðist
að sá óþægilegi grunur að helsti
hvatinn að styttingu framhalds-
skólanna sé af sama toga sprott-
inn, þ.e. hér sé verið að leita leiða
til að spara peninga. Það er auð-
vitað ódýrara að hafa nemendur í
3 ár í framhaldsskóla en 4. Frá
sjónarmiði nemandans blasa ekki
við augljósar ástæður styttingar.
Nú þegar eiga nemendur þess
kost að ljúka námi á 3 árum eða
jafnvel enn styttri tíma, bæði í
skólum sem kenna eftir áfanga-
kerfi og á sérstakri hraðbraut.
Nemendur eiga því nú talsvert
val. Aðrir geta kosið að vera leng-
ur.
Mikið hefur verið rætt um nám
við hæfi einstaklingsins. Núver-
andi valkostir í framhaldsskólum
landsins hljóta að falla að þeim
markmiðum. Það væri hinsvegar
fróðlegt að vita niðurstöður úr
einni stærstu skoðanakönnun sem
gerð hefur verið, þegar nemend-
um var gert að skrifa ritgerð um
styttingu framhaldsskólans á
samræmdu prófi í íslensku í vor.
Það er örugglega auðvelt að lesa
afstöðu nemenda úr þeim ritgerð-
um og væri fróðlegt fyrir þjóðina
og ekki síst skólafólk að fá upp-
lýsingar þar um.
En það læðist sem sagt að sá
óþægilegi grunur að helsti hvati
að styttingu framhaldsskólans sé
ekki endilega hagsmunir nemenda
heldur miklu fremur peningar.
Það virðist nefnilega allt snúast
um peninga, nú sem aldrei fyrr. Ef
ekki er hægt að reikna út hagnað í
krónum og aurum eru hlutirnir
lítils virði. Helst þarf að vera
hægt að sjá þennan hagnað strax.
Langtímasjónarmið eru ekki mjög
vinsæl. Við viljum græða og
græða hratt. Þetta viðhorf hlýtur
að hafa áhrif á þróun skólastarfs.
Vissulega þarf að gæta þess að
eyða þar ekki og sóa út og suður
heldur gæta hagræðis og sparnað-
ar eftir því sem við verður komið
meðan það kemur ekki niður á
nemendum grunnskóla eða fram-
haldsskóla. Gamalt orðtak segir að
frestur sé á illu bestur. Það á von-
andi ekki við hér. ■
S jálfsagt og eðlilegt er að opinber rannsókn fari fram á þvíhvernig Landsbankanum og Búnaðarbankanum var komið íhendur sérvalinna einkaaðila – með handafli, eins og glögg-
lega hefur komið fram í greinaflokki Fréttablaðsins á síðustu dög-
um þar sem stríðinu um ríkisbankana hafa verið gerð góð og ræki-
leg skil. Þar blasir við furðuleg mynd af stjórnmálavafstri tveggja
helstu ráðamanna þjóðarinnar á undanförnum árum; helminga-
skiptum sem þjóðin hélt að heyrðu sögunni til en lifa augljóslega
ennþá góðu lífi í ríkisstjórnarsamstarfi Framsóknarflokks og Sjálf-
stæðisflokks.
Sala ríkisbankanna kemur þjóðinni við. Hún á heimtingu á að
vita hvernig þessar verðmætu eignir voru seldar á sínum tíma. Við
vinnslu fréttaskýringa blaðsins um söluferlið hefur hins vegar
glögglega komið í ljós að litið er á allar upplýsingar um bankasöl-
una sem trúnaðarmál, nánast einkamál nokkurra ráðherra og
undirsáta þeirra í framkvæmdanefnd um einkavæðingu. Þvílík
framkoma við þjóð sem kennir sig við lýðræði er aumkunarverð.
Hún minnir á staðnað og spillt stjórnkerfi sem notar vald sitt að
vild. Hún minnir þar að auki á þá gömlu tíma þegar allar upplýsing-
ar um stjórnsýslu ráðamanna voru geymdar í læstum hirslum og
komu almenningi einfaldlega ekki við. Í sem fæstum orðum minnir
hún á hroka.
Á næstu vikum mun ráðast hvort núverandi stjórnvöld hafa lýð-
ræðislegan þroska til að leggja spilin á borðið í þessu efni. Á næstu
vikum kemur í ljós hvort nýfengin upplýsingalög eru staðlausir
stafir eða lykill að læstum hirslum ráðamanna. Á næstu vikum
reynir á orð formanna stjórnarandstöðuflokkanna, sem kröfðust
þess á síðum Fréttablaðsins í gær að óháð opinber rannsókn færi
fram á þeim vinnubrögðum sem viðhöfð voru við sölu bankanna.
Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstri grænna, segir í blaðinu
í gær að í greinaflokki þess komi fram „svo ámælisverð vinnu-
brögð að þetta verður að rannsaka til hlítar og svipta af þessu
leyndarhjúpnum“. Í sama streng tekur Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, nýkjörinn formaður Samfylkingarinnar.
Grundvallarþáttur alls þessa máls er að formenn ríkisstjórnar-
flokkana höfðu bein afskipti af sölu ríkisbankanna. Þeir tóku völd-
in af einkavæðingarnefnd og hlutuðust til um söluna eftir því
gamalkunna kerfi sem kennt hefur verið við helmingaskipti. Sér-
staka athygli vekur að Björn Ingi Hrafnsson, aðstoðarmaður Hall-
dórs Ásgrímssonar, núverandi forsætisráðherra, staðfesti í morg-
unþætti Talstöðvarinnar í gærmorgun að Halldór hefði reynt að
koma því til leiðar að hóparnir tveir sem bitust um Búnaðarbank-
ann sameinuðust um kaupin. Þá er og augljóst að Davíð Oddsson,
formaður Sjálfstæðisflokksins og þáverandi forsætisráðherra,
beitti sér fyrir því að hópur kenndur við Samson fengi að kaupa
Landsbankann.
Ríkisstjórn Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks ber mikla
ábyrgð á því hvernig fiskveiðikvóta þjóðarinnar var komið í hendur
einkaaðila. Það ferli allt saman er þeirrar náttúru að þjóðin er enn í
sárum. Íslensk þjóð þarf ekki á fleiri særindum að halda úr sömu
átt. Einkavæðing er sjálfsögð og mikilvæg til að efla samfélagið.
Hún er hins vegar vandasöm og á ekki að snúast um karlagrobb. ■
31. maí 2005 ÞRIÐJUDAGUR
SJÓNARMIÐ
SIGMUNDUR ERNIR RÚNARSSON
Sala ríkisbankanna kemur þjóðinni við. Hún á heimtingu á að
vita hvernig þessar verðmætu eignir voru seldar á sínum tíma.
Opinber
rannsókn
FRÁ DEGI TIL DAGS
ERTU
AÐ
SAFNA
PUNKTUM?
Styttingu framhaldsskólans fresta›
Í miklu stuði
Á vefsíðu Össurar Skarphéðinssonar al-
þingismanns má sjá að hann er í miklu
pólitísku stuði þessa dagana og hefur
ekki látið ósigurinn í formannskjörinu í
Samfylkingunni slá sig út af laginu.
Meðal þess sem hann gerir að umtals-
efni eru úrslitin í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni í Frakklandi á sunnudaginn um
stjórnarskrá Evrópusam-
bandsins. Drögin „verða
annaðhvort söltuð um
langa hríð og síðan breytt
verulega áður en lagt er
í næsta ferðalag með
þau, eða stjórnar-
skráin verður ein-
faldlega send rak-
leiðis í líkhúsið,“
segir hann. „Það er hinn blákaldi veru-
leiki sem blasir við eftir að Frakkar
höfnuðu stjórnarskránni með afgerandi
hætti. Í því sambandi skiptir óskhyggja
þeirra forystumanna ESB sem töpuðu í
kjörkössum Frakklands engu máli. Þeg-
ar allt er skoðað er afstaða lykilþjóða í
Vestur-Evrópu einfaldlega það neikvæð
að í núverandi mynd verður stjórnar-
skráin aldrei að veruleika“.
Þurfa ekki að sýta
En eru úrslitin ekki líka ósigur fyrir ís-
lenska stuðningsmenn Evrópusam-
bandsins, til dæmis Samfylkingarfólkið
sem vill að Ísland gangi í ESB? Ekki er
Össur þeirrar skoðunar. Hann telur úr-
slitin styrkja þá. Hann skrifar: „Íslenskir
evrópusinnar þurfa þó síst að sýta
niðurstöðuna svo fremi hún lami ekki
þrótt Evrópusambandsins. Stjórnarskrá-
in, sem lögð var til samþykktar, var
þeirrar gerðar að hún hefði alltaf tor-
veldað baráttuna fyrir að ná þeim
sterka meirihluta sem er forsenda þess
að hægt sé fyrir Ísland að ganga í Evr-
ópusambandið. Nægir að vísa í vel flutt
rök í grein Ragnars Arnalds í Morgun-
blaðinu í gær, þó rök hans um fiskveið-
arnar sérstaklega byggi að mínu viti á
kolröngum forsendum. Án stjórnar-
skrárinnar mun því ganga betur bæði
fyrir íslenska og norska Evrópusinna að
berjast fyrir aðild landa sinna að
Evrópusambandinu. Það er hin bjarta
hlið málsins fyrir hinar séríslensku að-
stæður þó sölt tár hrynji nú efalítið í
sölum valdsins víða um Evrópu í nótt“.
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
LESTU GREININA Á VISIR.IS
OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA
Vissulega flarf a› gæta fless a›
ey›a flar ekki og sóa út og
su›ur heldur gæta hagræ›is og
sparna›ar eftir flví sem vi›
ver›ur komi› me›an fla›
kemur ekki ni›ur á nemend-
um grunnskóla e›a framhalds-
skóla. Gamalt or›tak segir a›
frestur sé á illu bestur. fia› á
vonandi ekki vi› hér.
Í DAG
FRAMHALDSSKÓLINN
INGA RÓSA
ÞÓRÐARDÓTTIR