Tíminn - 10.08.1975, Blaðsíða 13
Sunnudagur 10. ágúst 1975.
TÍMINN
13
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur f Aðalstræti 7, sfmi 26500-
— afgreiðsluslmi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 700.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Hækkun
lífeyrisbótanna
Það hefur verið takmark núv. rikisstjórnar, að
reyna að tryggja eftir megni hlut láglaunafólks
og lifeyrisþega. Hvemig þetta hefur tekizt, sést á
eftirfarandi yfirliti:
Stuttu eftir að núverandi rikisstjórn tók við, eða
1. október 1974, hækkuðu almennar lifeyristrygg-
ingar um 6%, sem kostaði þá tæpar 302 millj.
króna, tekjudagpeningar um 7%, sem kostaði 24
millj. króna. Samtals nam þessi fyrsta hækkun
406 millj. króna, og eru þessar upphæðir allar
miðaðar við ársgrundvöll.
Aftur varð hækkun bóta 1. desember, eða
tveimur mánuðum siðar, sem nam 3% og kostaði
á ársgmndvelli rúmar 173 millj. króna.
Þá varð hækkun á öllum bótum 1. april á þessu
ári um 9%, sem þýddi útgjaldaauka að fjárhæð
455 millj. króna á ári. Tekjutrygging hækkaði um
16% frá sama tima, sem þýðir 250 millj. króna
með sömu viðmiðun. Auk þess er skattaafsláttur
greiddur sem tekjutrygging 1975, sem áætlað er
að muni nema um 210 millj. króna. Samtals eru
þetta um 915 millj. króna.
Frá 1. júli sl. hækkuðu svo allar bætur al-
mannatrygginga um 3%. Að auki tók svo rikis-
stjórnin ákvörðun um, að bætur skyldu hækka um
8% frá sama tima, vegna almennra kauphækk-
ana, sem urðu nýverið, en þær bætur koma ekki
til útborgunar fyrr en i ágústmánuði. í reynd
hækkuðu bætur tryggingakerfisins þvi um 11%,
sem gildir frá 1. júli sl. og er áætlað að þessar
hækkanir muni kosta um 740 millj. króna.
Það má þvi segja, að á þessu tæpa ári, sem
rikisstjórnin hefur setið, hafi lifeyrisbætur hækk-
að yfir 2200 millj. króna á ársgrundvelli.
Um hækkun bótanna til einstaklinga er það að
segja, að ellilifeyrir einstaklings, sem ekki hefur
aðrar tekjur hefur hækkað siðan 1. janúar 1974 úr
15.108 kr. i 29.222 kr., eða um 93%. Ellilifeyrir
hjóna, sem likt er ástatt um, hefur hækkað úr
27.195 kr. i 51.169 kr., eða um 88%. Á sama tima
hafa t.d. laun samkv. II. flokki Iðju ekki hækkað
nema um 77%, en hann er sambærilegur við 6.
taxta Dagsbrúnar.
Þannig hefur rikisstjórnin sýnt i verki, að hún
hefur reynt að tryggja hag lifeyrisþega eftir þvi,
sem kostur hefur verið. En þetta hefur að sjálf-
sögðu kostað rikissjóð aukin útgjöld, eða um 2200
millj. króna á ársgrundvelli, eins og áður segir.
Af þessu hefur það leitt, að leggja hefur orðið á
aukna skatta, t.d. nýja vörugjaldið. Hart er til
þess að vita, að flokkar stjórnarandstæðinga og
Alþýðusambandið skyldu mótmæla skatthækkun,
sem var að miklu leyti óhjákvæmileg vegna
hækkunar lifeyrisbótanna. Þegar á hólminn kem-
ur er öll umhyggjan vegna lifeyrisþega ekki
meiri en þetta.
Loks er þess að geta, að ýmsar breytingar hafa
verið gerðar á greiðslum lifeyrisbótanna, sem
eru til hagsbóta fyrir lifeyrisþega frá þvi, sem
áður var. Núverandi rikisstjórn hefur þannig
ekki siður en vinstri stjórnin reynt að tryggja
hag lifeyrisþega, þrátt fyrir miklu erfiðari að-
stæður. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Heiðarleikinn er
styrkur Fords
Persónulegt fylgi hans fer vaxandi
Ford og kona hans
UM ÞESSAR mundir er liöið
1 ár siðan Gerald Ford varð
forseti Bandarlkjanna og jafn-
framt fyrsti forseti þeirra,
sem ekki var þjóðkjörinn,
heldur kosinn af þinginu.
Hann komst I forsetastólinn
með þeim óvenjulega hætti, að
Agnew varaforseti hafði orðið
uppvis að skattsvikum og varð
þvi að láta af embætti. Þing-
inu bar þá að kjósa varafor-
seta eftir tilnefningu forset-
ans. Nixon tilnefndi Ford og
þingið féllst á það án teljandi
mótspyrnu. Það styrkti Ford,
að hann hafði verið vinsæll
þingmaður og þótti reynast
allvel sem formaður I flokki
republikana I fulltrúadeild-
inni. Ford var þá sagður hafa I
hyggju að hætta þing-
mennsku, og mun alls ekki
hafa hugsað sér að gegna vara
forsetaembættinu nema út
kjörtimabilið. Demókratar,
sem höfðu meirihluta á þingi,
stóðu lika I þeirri trú jafn-
framt þvi, að þeir litu ekki á
Ford sem hættulegan keppi-
naut, ef honum kynni að snú-
ast hugur og verða i framboði
fyrir republikana I næstu for-
setakosningum.
Atvikin höguðu þvi þannig,
að Nixon varð að segja af sér
eins og Agnew, og Ford varð
þannig fyrsti og sennilega sið-
asti þingkjörni forseti Banda-
rlkjanna. Hann hafði vissa
samúð, þegar hann tók við
embættinu, en það breyttist
skyndilega, þegar hann beitti
forsetavaldinu til að náða
Nixon fyrirfram af öllum sök-
um. Þetta er hins vegar minna
umdeilt nú, þvl að það hefði
orðið leiðindasaga fyrir
Bandarikin og getað veikt for-
setaembættið, ef langvarandi
réttarhöld hefðu orðið i máli
fyrrverandi forseta og hann
dæmdur að lokum. En I fyrstu
vakti þessi ákvörðun Fords
mikla gagnrýni og átti sinn
þátt I þvi að fyrstu mánuðina,
sem hann gegndi forsetaem-
bættinu þótti hann ekki sigur-
vænlegur frambjóðandi.
ÞETTA viðhorf hefur hins
vega verið að smábreytast
slðustu mánuðina og veldur
þar mestu, að Ford hefur
tekizt að vekja persónulega
tiltrú með framkomu sinni.
Það álit hefur stöðugt styrkzt,
að hann sé heiðarlegur og vilji
ekki vamm sitt vita. Þá sé
hann hreinskilinn og leitist við
að leyna þjóðina engu. Stjórn-
in I Hvíta húsinu sé nú þvi orð-
in allt önnur en I tið Nixons.
Hún sé eins lítið leynileg og
hún frekast getur verið. Þessi
framkoma Fords virðist á
góðum vegi með að endur-
vekja tiltrúna til forseta-
embættisins.
A sama hátt hefur Ford
tekizt að endurvekja tiltrúna
til rlkisstjórnarinnar. Nixon
stefndi að þvi, að draga öll
völd I hendur forsetans og
gera ráöherrana að eins konar
skósveinum. Ford hefur nú
skipt um menn i flestum ráð-
herraembættum. Honum
þykir hafa heppnazt val þeirra
vel, en einkum hefur hann
valið reynda háskólamenn.
Hann hefur jafnframt veitt
þeim viðtæk völd. Þannig
hyggst hann dreifa valdinu að
hætti fyrri forseta, þegar
Nixon er undanskilinn. Tvö
mikilvægustu ráðherraem-
bættin eru þó áfram skipuð
mönnum frá tið Nixons, þ.e.
embætti utanrikisráðherrans
og varnarmáiaráðherrans. en
flestum kemur saman um, að
val þeirra hafi Nixon heppnazt
vel. Hann veitti þeim lika
meira svigrúm i starfi en
öðrum ráðherrum.
Þótt Ford hafi átt I deilum
við þingið eða þingmeirihluta
demókrata, hefur honum
tekizt að hafa gott persónulegt
samband við þingmenn. Þess
vegna er andstaðan gegn hon-
um þar allt annars eðlis en
andstaðan gegn Nixon. Það
hefur lika hjálpað Ford, að
demókrötum hefur ekki tekizt
að móta neina ákveðna stefnu,
og sæta þeir verulegri gagn-
rýni fyrir það.
ÞAÐ verður ekki heldur
sagt um Ford, að honum hafi
tekizt að marka neina sér-
staka stefnu, t.d. I glimunni
við verðbólguna og atvinnu-
leysið. Þar hefur verið að
miklu leyti treyst á þær spár,
að efnahagsástandið muni
bráðlega batna af sjálfu sér.
Að svo miklu leyti sem Ford
hefur markað stefnu, bendir
það til að hann hneigist enn I
ihaldsátt, t.d. varðandi öll
opinber útgjöld og samneyzlu.
Eftir Watergate-málið og önn-
ur slik mál, virðist lika að al-
mennir kjósendur I Banda-
rikjunum hugsi minna um
stefnur en áður, en meira um
menn. Aðaláherzlan virðist nú
lögð á heiðarlega og opna
stjórn. Þeim kröfum kjósenda
virðist Ford hafa tekizt að
fullnægja I vaxandi mæli, Þvi
benda skoðanakannanir nú til
þess, að Ford sé öruggur um
að hljóta útnefningu republik-
ana sem frambjóðandi þeirra i
forsetakosningunum 1976 og
að hann muni sigra öll þau
forsetaefni demókrata, sem
nú er mest rætt um, en ekkert
þeirra nýtur verulegs
persónulegs fylgis. Hættu-
legasti keppinautur hans
myndi verða Kennedy, en
hann neitar enn að gefa kost á
sér.
Ford hefur fyrir nokkru lýst
yfir þvi, að hann muni gefa
kost á sér til framboðs, og
hefur þegar falið ákveðnum
mönnum að undirbúa framboð
sitt. Hann segist muni láta
flokksþingið ráða vali vara-
forsetaefnisins, en yfirleitt er
það venja, að flokksþingið
velji varaforsetaefnið eftir
ábendingu þess manns, sem
það er búið að velja sem for-
setaefni. Vafalitið þykir, að
undir slikum kringumstæðum
muni Ford kjósa Rockefeller,
þótt hann vilji ekki segja það
nú til að styggja ekki þá hægri
menn, sem hafa horn I siðu
Rockefellers.
En þótt Ford þyki sigurvæn-
legur nú, getur margt gerzt á
þvi rúmlega ári, sem er eftir
til kosninganna. T.d. yrði það
Ford óhagstætt, ef efnahags-
bati væri ekki kominn til sögu
þá.
Þ.Þ.