Tíminn - 14.08.1975, Blaðsíða 7
Fimmtudagur 14. ágúst 1975
TÍMINN
7
Útgetandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðaistræti 7, simi 26500'
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 700.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Á Alþingi að ráða
stefnunni?
Talsverður skoðanamunur virðist vera um það,
hvort stofnun eins og Framkvæmdastofnun rikis-
ins, sem annast að verulegu leyti stefnumótun i
byggðamálum og efnahagsmálum, eigi heldur að
vera undir stjórn embættismanna eða pólitiskra
stjórnenda, sem fylgja fram stefnu rikisstjórnar
og Alþingis á hverjum tima. Ágreiningur sá, sem
hér hefur risið upp, fer að sjálfsögðu mest eftir
þvi, hvert menn álita að eigi að vera vald Alþing-
is og hvert vald embættismanna.
Um það þarf vart að deila, að samkvæmt þeim
stjórnarháttum, sem við teljum okkur búa við,
lýðræði og þingræði, á stefnumótun i efnahags-
málum og byggðamálum að vera i höndum hinna
kjörnu fulltrúa á Alþingi og þeirra manna, sem
þeir velja i rikisstjórn. Til þess eru þingmenn
kjörnir og til þess er rikisstjórn valin, að þessum
aðilum er ætlað að stjórna á viðkomandi kjör-
timabili. Það á svo að vera á valdi kjósenda að
kjörtimabilinu loknu, að dæma um stefnumótun
og stjórnarframkvæmdir þessara aðila og að á-
kveða það við kjörborðin, hvort þeim skuli falin
stjórn áfram eða aðrir látnir taka við.
Ótvirætt er þetta tilgangur rikjandi stjórnar-
hátta. Framvindan hefur hins vegar orðið sú á
siðari áratugum, að Alþingi og rikisstjórn hafa
verið að missa meira og meira af þvi valdi, sem
þeim er ætlað. Annars vegar hafa stéttasamtökin
eflzt og orðið stöðugt áhrifameiri á kostnað þings
og rikisstjórnar. Hins vegar hefur vald embættis-
manna aukizt jafnt og þétt. Eftir þvi, sem rikis-
báknið hefur þanizt meira út og starfsemi þess
orðið margþættari, hafa rikisstjórn og Alþingi
orðið i vaxandi mæli háð embættismannavaldinu
á margvislegan hátt. Áhrif rikisstjórnar og Al-
þingis hafa raunverulega minnkað að sama
skapi, og eru orðin i mörgum tilfellum meiri i orði
en á borði.
Það er ekki óeðlilegt, þótt menn liti misjöfnum
augum þessa örlagariku framvindu. Ýmsir hafa
orðið til þess i seinni tið, að vara við vaxandi
embættismannavaldi, og má i þvi sambandi ekki
sizt vitna til skeleggrar yfirlýsingar Sambands
ungra jafnaðarmanna. Formaður þingflokks Al-
þýðuflokksins, GylfiÞ. Gislason, virðist hins veg-
ar á allt öðru máli. Hann ritaði forustugrein i Al-
þýðublaðið á siðastliðnum vetri, þar sem hann á-
taldi harðlega, að sú stefnumótun i byggðamál-
um og efnahagsmálum, sem Framkvæmdastofn-
un rikisins er ætlað að hafa, væri i höndum póli-
tiskra manna, hvort heldur þeir væru alþingis-
menn eða ekki. Krafa hans var sú, að yfirstjórn
Framkvæmdastofnunarinnar yrði i höndum
embættismanna. Framkvæmdastofnunin skal
þannig verða nýtt vigi embættismannavaldsins.
Enn skal dregið úr valdi Alþingis og rikisstjórn-
ar.
Hér er ekki ætlunin að fara að deila við einn eða
neinn um þessi mál, heldur aðeins að vekja at-
hygli á þvi, hvað er um að tefla i þessu sambandi
og mörgum fleiri tilfellum, sem eru lik þessu.
Spurningin er sú, hvort hinir kjörnu fulltrúar
þjóðarinnar á þingi og i rikisstjórn, eigi að
stjórna og ráða stefnumótun og stjórnarfram-
kvæmdum eða hvort þeir eigi aðeins að dútla við
frumvörp, áætlanir og reglugerðir, sem aðrir
hafa búið i hendur þeirra? Það er um þetta, sem
ágreiningurinn er. Þ.Þ.
NORTH
KOREA
Pyongyán^
SOUTH
KOREA
ERLENT YFIRLIT
Deilt um Suður-Kóreu
og Víetnamríkin
r
Osamkomulag um aðild þeirra að
Sameinuðu þjóðunum
200 Miles
CHINA
Seo of
Japon
DEMARCA TION
LINE
Kóreurikin
FYRIRSJAANLEGT virðist
að allmörg mál munu valda
deilum á reglulegu allsherjar-
þingi Sameinuðu þjóðanna,
sem kemúr saman i siðari
hluta september að loknu
aukaþingi, sem verður haldið
fyrri hluta mánaðarins og
mun eingöngu fjalla um efna-
hagsmál. Meðal þessara mála
verður ekki sizt Kóreumálið.
Kóreumálib hefur verið til
meðferðar á nær öllum þing-
um Sameinuðu þjóðanna siðan
1950, er Kóreustyrjöldin
brauzt út. Um skeið beindust
umræður og tillöguflutningur
einkum að þvi, að her sá, sem
þar er undir merkjum S.Þ.,
verði fluttur frá Suður-Kóreu,
en hér er nær eingöngu um
bandariskan her að ræða.
Þetta hefur verið tillaga
þeirra rikja; sem hafa fylgt
Norður-Kóreu að málum.
Hún hefur ekki náð fram að
ganga, en litlu munaði þó, að
hún yrði samþykkt á allsherj-
arþinginu i fyrra, Hún féll þá
með jöfnum atkvæðum, eða
48:48, en 39 riki sátu hjá. I
staðinn var samþykkt tillaga
frá Bandarikjunum, Japan og
fleiri um að reynt yrði með
viðræðum að sameina Kóreu-
rikin á friðsamlegan hátt og
jafnhliða léti öryggisráSið
kanna ýmis atriði, sem féllu
undir valdsvið þess, þ'á.m. að
leysa upp herstjórn S.Þ. i
Kóreu. Þessi tillaga var sam-
þykkt með 61:42 atkvæðum, en
33 riki sátu hjá.
A siðastliðnu vori fór Kim,
einræðisherra Norður-Kóreu, i
heimsókn til ýmissa rikja i
þeim erindum m.a. að fá þau
til að stuðla að þvi, að her-
stjórn S.Þ. i Suður-Kóreu yrði
lögð niður. Við þvi var þá bú-
izt, að þetta gæti orðið mikið
átakaníál á næsta allsherjar-
þingi S.Þ.Til þess mun þó vart
koma, þvi að bæði Bandaríkin
og Suður-Kórea hafa nú lýst
yfir þvi, að þau séu reiðubúin
til að fallast á, að herstjórn
S.Þ. i Suður-Kóreu verði hætt.
Bandariski herinn mun þó
verða áfram i Kóreu, en hann
mun ekki dvelja þar undir
merkjum S.Þ.—heldur sam-
kvæmt sérstökum samningi
milli Bandarikjanna og Suð-
ur-Kóreu um varnarmál. Sá
samningur hefur verið i gildi
um nokkurt skeið.
EN ÞÖTT þetta deiluefni
leystist, er sennilegt, að
Kóreumálið verði beint eða ó-
beint mikið deiluefni á þingi
S.Þ. Astæðan er sú, að Suð-
ur-Kórea hefur sótt um aðild
Teng Hsiao-ping
SAMA daginn og fyrri at-
kvæðagreiðslan fór fram i
öryggisráðinu, 6. ágúst, áttu
13 bandariskir öldungadeild-
Framhald á 15. siðu.
að Sameinuðu þjóðunum, á-
samt Suður-Vietnam og Norð-
ur-Vietnam. Riki fær þvi að-
eins aðild að Sameinuðu þjóð-
unum, að það sé bæði sam-
þykkt af allsherjarþinginu og
öryggisráðinu. Umsóknir
þessara rikja voru teknar til
meðferðar i öryggisráðinu 6.
þ.m. og greiddu 14 riki at-
kvæði með þvi, að Vietnam-
rikin fengju aðild að Samein-
uðu þjóðunum. Eitt riki sat
hjá. Þetta eina riki var
Bandarikin. Alls eiga 15 riki
sæti i ráðinu. Atkvæði féllu
þannig um umsóknarbeiðni
Suður-Kóreu, að sjö riki
greiddu atkvæði með henni, en
átta riki sátu hjá. Engin til-
laga telst samþykkt i öryggis-
ráðinu, nema hún fái meiri-
hluta atkvæða. Þetta þýddi
þvi, að umsóknarbeiðni Suð-
ur-Kóreu var raunverulega
hafnað. Bandarikin höfðu áður
gefið til kynna, að þau myndu
beita neitunarvaldi i öryggis-
ráðinu til að hindra aðild Viet-
nam-rikjanna, ef aðild Suð-
ur-Kóreu fengist ekki sam-
þykkt. Þau beittu svo neitun-
arvaldinu á fundi öryggis-
ráðsins siðastliðinn mánudag.
Þar með er ljóst, að Vietnam-
rikin fá ekki aðild að Samein-
uðu þjóðunum að þessu sinni,
nema þau riki, sem hafa stað-
ið gegn aðild Suður-Kóreu
breyti afstöðu sinni. Umsóknir
þessara rikja munu koma til
meðferðar á allsherjarþinginu
og sennilega verða þær allar
samþykktar þar. En það næg-
ir ekki meðan ekki næst sam-
komulag um þær i öryggis-
ráðinu.
Rikin sjö, sem greiddu at-
kvæði i öryggisráðinu með að-
ild Suður-Kóreu, voru þessi:
Bandarikin, Bretland, Frakk-
land, Italia, Japan, Sviþjóð og
Costa Rica.
Það er ekki óalgengt i
öryggisráðinu, að stórveldi
beiti þar neitunarvaldi til að
stöðva allar umsóknir, ef ein-
hverri umsókn er hafnað af ó-
eðlilegum ástæðum, eins og
hér hefur gerzt i sambandi við
Suður-Kóreu. Suður-Kórea á
tvimælalaust ekki minni rétt á
aðild en Vietnamrikin. Rétt er
að geta þess, að Norður-Kórea
hefur ekki sótt um aðild að
S.Þ.