Tíminn - 20.08.1975, Page 6

6
TÍMINN
Miðvikudagur 20. ágúst 1975
> » . •
Þorsteinn AA. Jónsson
níræður
1 DAG er Þorsteinn M. Jónsson
fyrrum alþingismaður og skóla-
stjóri niræður. Hann er fæddur að
Utnyrðingsstöðum á Völlum á
Fljótsdalshéraði. Hann varö
kennari og skólastjóri I Borgar-
firöi eystra. Litlu siöar kaupfél-
agsstjóri I nýju Kaupfélagi Borg-
arfjaröar. Arið 1916 var Þorsteinn
kjörinn þingfulltrúi Norömýlinga.
Sat hann á Alþingi til 1923. Þor-
steinn hefir ritaö stofnsögu
Framsóknarflokksins, sem hann
telur raunverulega stofnaðan á
Seyöisfirði i nóvember og desem-
ber 1916, af fimm þingmönnum,
sem biöu þar skipsferðar. Þor-
steinn er þvi einn af stofnendum
Framsóknarflokksins. Arið 1918
sendu Danir samninganefnd til aö
semja við Islendinga um réttar-
stööu landsins. Þorsteinn var einn
af fulltrúum Alþingis sem samdi
viö Danina. Niðurstaðan af störf-
um sambandslaganefndarinnar
leiddi til fullveldis islenzku þjóö-
arinnar.
Arið 1922 fluttist Þorsteinn til
Akureyrar. Þar átti hann lengi
sæti i bæjarstjórn og var löngum
forseti hennar. Þorsteinn var nær
tvo áratugi formaöur I sáttanefnd
i vinnudeilum noröanlands,.
Hann var einnig i stjórn sild-
arverksmiðja rikisins á árunum
1936-1944. Arið 1930 var stofnsett-
ur gagnfræðaskóli á Akureyri.
Þorsteinn haföi mikla forystu um
það mál og varð skólastjóri skól-
ans um langa hriö. Þá var hann
bóndi á Svalbarði á Svalbarös-
strönd á árunum 1934-1939. A
Akureyri varö Þorsteinn einn
hinn umsvifamesti og vandvirk-
asti bókaútgefandi landsins. Gaf
hann m.a. út margar merkar
bækur i islenzkum bókmenntum,
svo og vandaðar kennslubækur.
Þorsteinn er einn fremsti bóka-
maður þjóðarinnar og stofnaöi
mjög vandað og fullkomiö einka-
bókasafn, sem gengur til kenn-
araháskólans.
Þorsteinn M. er gáfaður at-
orkumaður, sem um langa ævi
hefur verið sistarfandi að þjóð-
málum og menntun og menningu
almennings I landinu. Hans verð-
ur nánar getið I íslendingaþáttum
blaðsins. Kona Þorsteins er
Sigurjóna Jakobsdóttir, glæsileg
dugnaðarkona, og eignuðust þau
niu börn.
UM NÆSTU helgi heldur finnsk
listakona, Elina Sandström, mál-
verkasýningu i sýningarsal
Iðnaðarfélags Suðurnesja að
Tjarnargötu 3 I Keflavik. Elina
átti heima i mörg ár hér á landi,
en er núna búsett I Finnlandi. Húr
hefur sýnt hér áður, meðal ann-
ars voru málverk eftir hana á
sýningu I Eden i júni s.l.
A þessari sýningu hefur Elina
um 15 oliumálverk og þar að auki
fjölda smámynda, sem einnig eru
málaðar með oliu á striga. Fyrir-
myndir málverkanna eru bæöi
frá íslandi og Finnlandi. Á
sýningunni I Keflavik eru einnig
nokkur málverk eftir tvo aðra
finnska listmálara. Juhani Tai-
valjarvi og Kelervo Konster.
Málverk eftir þá hafa oft veriö á
sýningu hér á landi.
Sýningin stendur dagana 22.-24.
ágúst. Hún er opin frá kl. 14-22 á
föstudag og laugardag, en á
sunnudag frá kl. 16 til 23. Flest
málverkin eru til sölu.
Land-
helgis-
laga-
brot
Opið bréf til Ólafs Jóhannessonar,
dómsmálardðherra, frá Markúsi B.
Þorgeirssyni, skipstjóra Hafnarfirði
,,Með vinsemd ráöherra ætla
ég að senda þér bréf eitt litiö, er
fjallar um landhelgislagabrot
og fleira er þau mál varða, og
hvernig við tslendingar stönd-
um að meðferð þeirra mála er
varða okkur sjálfa. Eins og ég
mun sýna fram á erum við hinn
mesti bölvaldur á sviði rán-
yrkjuframkvæmda oglagabrotd
hvaö landhelgis- og friöunarlög-
in varðar, og sú sorgarsaga
hófst 1958 og viröist standa enn
þá, ráðherra, — þvi miður i rik-
um mæli. Upplýsingar, sem ég
hef undir höndum, eru fengnar
hjá fiskifræðingum og ráðuneyti
þinu, dómsmálaráöherra. Þetta
eru þvi heimildir, sem standa
fyrir sinu, sanna okkar siðgæði
og er öllum vansæmd að, sem að
þvi standa.
Frá 1. sept. 1958 til 1. sept.
1972 eru framin 760 landhelgis-
brot innan 12 sjómilnamark-
anna. tslenzkir skipstjórnar-
menn eiga 700 þeirra, erlendir
skipstjórnarmenn 60 þeirra.
Dómsmálaráðuneytið hefur
gefiö mér upplýsingar þar um,
að innkomnar sektir af hálfu is-
lenzkra skipstjóra til land-
helgissjóðs væru greiddar rösk-
ar 35 milljónir og fyrir 60 land-
helgisbrot framin af útlending-
um væru greiddar 10 milljónir.
Hér er ekki talin upptaka á veið-
arfærum og aflaverðmæti.
Þetta er til 1. sept. 1972. Þarna
má sjá i verki friðunaraögeröir
og afrekaskrá viðreisnar-
stjórnarinnar með þáverandi
dómsmálaráðherra Jóhann
Hafstein i broddi fylkingar á
sviöi landhelgislagabrota. Þetta
er saga þeirra mála og meöferö.
Hefur hún verið sýnd hér með
skýringardæmum á undan, og
til viðbótar skal óskað eftir, og
ég hef fullan hug á, aö fá frá
þinni hendi, ráðherra, eða ráðu-
neyti þinu upplýsingar þar um.
Um áramót 1968—1969 eru is-
lenzkir skipstjórnarmenn, sem
brotið hafa þáverandi land-
helgislög — og veröa þeirrar
sæmdar og heiðurs njótandi
undir merki þáverandi viöreisn-
arstjórnar og þáverandi dóms-
málaráðherra Jóhanns Haf-
stein. Þá eru islenzkum skip-
stjórnarmönnum gefnar upp
sakir er hafa brotið landhelgis-
lögin. Þvi spyr ég ráðherra:
1) Hvað voru þær landhelgis-
sektir háar i krónutölu, sem rlk-
issjóður gaf þarna eftir þessum
aðilum, sem áttu ógreiddar
landhelgissektir til rikissjóðs er
sakaruppgjöf var framkvæmd?
2) Hvað kostaði rikissjóð i
krónum réttarhöldin yfir land-
helgisbrotaskipstjórum með
dómsuppkvaðningu og skrif-
stofu- og prentkostnaöi á dóms-
skjölum?
3) Hvað hafa mörg
landhelgisbrot verið framin
a. af islenzkum skipstjórnar-
mönnum á ráðherratið
þinni?
b. af erlendum skipstjórnar-
mönnum?
c. Hvað um réttarfarskostnað
og annan dómskostnað, hvaö
er hann I krónutölu?
4) Hvernig hefur verið staöið
að innheimtu landhelgissekta i
tið núverandi dómsmálaráð-
herra?
5) Hvað nemur heildar-upp-
hæð landhelgissekta hjá is-
lenzkum skipstjórnarmönnum
frá þvi að þessi mál lentu i þin-
um höndum?
6) Hvað nemur heildarupp-
hæð hjá erlendum skipstjórnar-
mönnum á sama tima?
7) Hvað er há upphæð i dag
útistandandi og óinnheimtar
landhelgissektir hjá Islenzkum
skipstjórnarmönnum.
8) Dómsmálaráðherra, eru
möguleikar á þvi núna, aö Is-
lenzkir skipstjórar geti fyrir
rétti, er þeir hafa viðurkennt
landhelgislagabrot, samþykkt
vixla fyrir dómsskuld? Þá sé
lausnin fundin, og siðan séu þeir
"möguleikar fyrir hendi að guli
skúffuliturinn falli á vixlana hjá
viðkomandi embætti, er upp-
kvað dóminn yfir sakborningi,
og vixlarnir séu ekki greiddir
eða innheimtir? Ég spyr, ráð-
herra. Og nú tala menn sin á
milli um það, að sakaruppgjöf
sé framundan hjá landhelgis-
lagabrjótum vegna útfærslu-
dagsins 15. okt. 1975, þegar fisk-
veiðilandhelgin veröur að nafn-
inu til færð út i 200 sjómilur, þvi
svo lengi sem erlendum fiski-
skipum verða leyfðar undan-
þágur I landhelgi, þá er hér að-
eins um sýndarmennsku að
ræða á sviði landhelgismála á
tslandi i dag. Eru þessir mögu-
leikar fyrir hendi, ráðherra? Ég
spyr.
Nú I dag er þessum málum
þannig háttað, að maður litur
varla svo I blað eða hlustar á út-
varp eða sjónvarp, aö þar sé
ekki verið að segja fréttir af
landhelgisbrotum islenzkra
skipstjórnarmanna og að þeir
hafi verið teknir að ólöglegum
veiðum innan núverandi land-
helgismarka, — einn eða fleiri
bátar á dag. Er ekki timi til
kominn, ráðherra, aö beita
þeim ákvæðum laga, sem fyrir
eru, meira en gert hefur verið til
að svipta þá skipstjóra réttind-
um um tima, er staðnir eru að ó-
löglegum veiðunv I landhelgi.
Þetta er algeng regla erlendis,
og þvi þá ekki að framkvæma
þau lög, sem fyrir hendi eru hjá
okkur I dag. Mitt áliter, að þessi
mál leysist ekki fyrr en rétt-
indasvipting fylgi hverju laga-
broti og tukthúsdómur fylgi I
kjölfar dómsuppkvaöningar,
sem framfylgja ber strax við
lagabrot. Þvi eins og nú horfir
fer virðing fyrir lögum dvinandi
meðal þjóðar vorrar á þessu
sviði — sem öðrum i dag, við
vaxandi óvinsældir almennings
á núverandi stjórnarathöfnum.
Þvi er það tómt mál að tala um
lokun veiðisvæða, friðun á ung-
viöi og fiskistofnum almennt,
meðan virðing fyrir landhelgis-
lögum er i lágmarki hjá þessum
aöilum sem brjóta lögin, og
framfylgja svq dómum þar að
lútandi.
Ég lit, ráðherra, á landhelgis-
lögin sem eina dýrmætustu
lagasetningu, sem þjóð vor býr
við I dag, og dómsvaldið verður
að gera þeim skipstjórnar-
mönnum, sem ekki virða þau
þaö ljóst, eins og ég hef sýnt hér
fram á. Þessi raunasaga is-
lenzkra skipstjórnarmanna er
þjóðarsmán, og þeim aöilum
vansæmd, sem að þvi hafa stað-
ið. Og það er engin sæmd að þvi
fyrir Islenzka skipstjórnar-
menn, að vera búnir með all-
flesta fiskistofna — undir vis-
indalegu eftirliti fiskifræðinga
vorra, með Jón Jónsson fiski-
fræðing i fararbroddi, en hann
hefur iðulega lýst yfir i viðtölum
og greinum, að opna ætti Faxa-
bugt helzt inn að Skúlagötu fyrir
rányrkju veiðarfæra i hvaða
mynd og formi sem er undir vis-
indalegu eftirliti. Þetta er að
gerast hjá okkur I dag og undan-
farin ár, ráðherra. Allt frá
fjöruborði út á dýpstu mið er
rányrkjuplógurinn að verki i
dag og sumir fiskifræðingar að
vakna i starfi.
Ég treysti þvi að af þinni hálfu
verði nú þegar snúið við á þeirri
óheillabraut, sem farin hefur
verið til þessa. Þú sýnir fram á,
með aðstöðu þinni sem æðsti
maður dómsmála I þessum
málum, og kennir islenzkum
skipstjórnarmönnum, sem á þvi
þurfa að halda, að virða land-
helgislögin. Hvað varðar út-
lendinga, þá skulum viö vona að
háðung og meðferð landhelgis-
lagabrota sé liðin tið, tilheyri
fortiðinni.