Tíminn - 27.08.1975, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 27. ágúst 1975
TÍMINN
5
Yfirráð yfir
auðlindum
LENGSTA LEIKFÖR
ÞJÓÐLEIKHÚSSINS
og sú fyrsta utan Evrópu
— var boðið að koma aftur
Kjartan Jóhannsson, vara-
formaður Alþýðufiokksins,
ritar athyglisverða grein, sem
birtist i Alþýðublaðinu i gær.
Nefnist hún: „Nýlendustefna,
rányrkja og draugaþorp”.
Kjartan segir:
yfir náttúruauðlindum sinum.
Fátækar þjóðir hafa mátt
þola, að önnur þróaðri lönd
nýttu náttúruauðlindir þeirra
án þess að hinar fyrrnefndu
hefðu af þvi hag eða arð. A
undanförnum áratugum hefur
heimurinn orðið vitni að bar-
áttu nýlenduþjóðanna fyrir
efnahagslegu og pólitisku
sjálfstæði. Stig af stigi hafa
nýlenduveldin orðið að láta af
hendi umráð sin yfir nýlend-
unum og náttúruauðlindum
þeirra. Barátta Islendinga
fyrir yfirráðum yfir fiski-
miðunum umhverfis iandið er
af sama toga og barátta ný-
iendnanna fyrir yfirráðum yf-
ir löndum sinum og auðlind-
um.
Hinn „hefðbundni
réttur"
Fá rök heyrast öllu oftar af
hálfu Breta, Þjóðverja og ann-
arra þjóöa, sem stundað hafa
fiskveiðar hér við land, en
þau, að viðkomandi þjóðir hafi
með veiöum sinum áratugum
og jafnvel öldum saman áunn-
ið sér heföbundinn rétt til
veiðanna. Sömu rök um hefð-
bundinn rétt nýlenduveldanna
fengu nýlendurnar lika að
heyra i upphafi sjálfstæðis-
baráttu sinnar. Nú eru þær
raddir þagnaðar. A sama hátt
mun hjal fiskveiðivelda um
rétt sinn til að ganga i strand-
auðlindir annarra þjóða —
fiskimiðin — smám saman
hljóðna. Engin þjóð getur
helgað sér rétt til að nytja og
jafnvel rányrkja þær náttúru-
auðlindir, sem önnur þjóð
byggir tilveru sina á.”
Draugabæir
Þá segir Kjartan i grein
sinni:
„Sagan segir okkur frá
byggðarlögum, sem byggzt
hafa upp umhverfis tilteknar
náttúruauðlindir, er siöan
gengu til þurrðar, og einungis
draugabæir stóðu eftir. Gull-
grafarabæirnir í Ameriku eru
aiþekkt dæmi um þetta. A Is-
landi höfum við fengið að sjá
forsmekkinn af þessu fyrir-
bæri i sambandi við sild-
veiðarnar og þá byggðar-
kjarna, sem risu upp i tengsl-
um við úrvinnslu sildarinnar.
Verði ekki gætt að verndun
fiskistofnanna, gætu hliðstæð
örlög beðið stórra byggðar-
laga hér á landi og jafnvel
þjóðarinnar allrar. Enga þjóð
og engan útlending ætti því að
undra hvert kappsmái það er
okkur að tryggja algjör yfir-
ráð okkar yfir nýtingu fiski-
stofnanna hér við land. Fram-
tið okkar er einfaldlega i
veði.”
Einkennileg
þversögn EBE
Loks segir Kjartan i grein
sinni:
„Efnahagsbandalag Evrópu
hefur reynzt íslendingum
erfiður ljár i þúfu i baráttunni
fyrir yfirráðum yfir fiski-
miðunum. t þessari afstöðu
bandalagsins er fóigin ein-
kennileg þversögn, þvi að
bandalagið er stofnað i þeim
tilgangi að auðvelda verka-
skiptingu þjóða i milli, þannig
að hver þjóð fái á eðlilegan
hátt að njóta yfirburða sinna
hver á svinu sviði. Það er þvi i
fyllsta samræmi við tiigang
bandalagsins, að islendingar
nýti sjálfir sin fiskimið. Því að
til þess hafa þeir ailar for-
sendur og eðlilega yfirburði,
en í staðinn njóti aðrar banda-
lagsþjóðir viðskipta við okkur
á öðrum sviðum.
í samræmi við þetta hlýtur
sérhver viðræða við Breta og
Þjóðverja, um fiskveiðar hér
við land, að byggjast á þeim
megin-sjónarmiðum, að þess-
ar þjóðir virði yfirráð ts-
lendinga yfir þeirri náttúru-
auðlind sinni, sem fiskimiðin
eru, og viðurkenni þá eðlilegu
verkaskiptingu, sem þær hafa
sjálfar gert að markmiði i
Efnahagsbandalaginu og þá
rökréttu afleiðingu hennar, að
tslendingar veiði sjálfir þann
fisk, sem hér er að fá.
— a.þ.
FöSTUDAGINN 22. ágúst kom
heim úr vel heppnaðri Vestur-
heimsför leikflokkur og kór Þjóð-
leikhússins, sem að undanförnu
hefur haft sýningar i Kanada og
Bandarikjunum i tilefni hundrað
ára afmælis islenzka landnáms-
ins i Manitóba. Þetta er lengsta
leikförÞjóðleikhússins til þessa,
og jafnframt fjölmennasti hópur
sem á þess vegum sýnir erlendis.
t hópnum voru 48 manns á vegum
leikhússins, 13 leikarar, 32 söng-
menn og tveir tæknimenn, en auk
þess voru menntamálaráðherra,
Vilhjálmur Hjálmarsson, og
Þjóðleikhússtjóri, Sveinn Einars-
son, með i förinni. Gunnar Eyj-
ólfsson tók saman dagskrána,
sem var sérstaklega valin til
flutnings að þessu tilefni, og
tengdi efnið saman með skýring-
um á ensku, en Carl Billich
stjórnaði söngnum. Sýningum
flokksins var ákaflega vel tekið,
og við brottförina var komið að
máli við forsvarsmenn hópsins
um að koma aftur á íslendinga-
slóðir, og fara þá viðar yfir og
sýna viðar. Af þvi gæti þó tæplega
orðið fyrr en haustið 1976.
Leikflokkurinn sýndi fyrst á
Gimli, eins og ákveðið haföi
verið.meðan aðalhátiðahöldin
fóru fram þar. Varð að bæta þar
við aukasýningu, vegna aðsókn-
ar. Næst var haldið i Vatnabyggð
i Saskatchewan og sýnt i Wyni-
ard. Þar munu um 600 manns
hafa séð sýninguna i húsi, sem
var ætlað fyrir um 400. Siðan voru
sýningar i Red Deer i Alberta, i
Vancouver og British Colombia,
og loks var farið suður fyrir
landamærin og sýnt i Seattle i
Washington-fylki. Sýningin i Red
Deer var i City Memorial Centre,
i Vancouver i Cantennial Theater,
sem er nýbyggt leikhús i norður-
hluta borgarinnar og i Seatle i
Kane Hall i Washington-háskóla.
Jafnframt kom kórinn eða
einstakir leikarar fram viö ýmis
önnur tækifæri, þar á meðal i
Markerville, þegar vi'gt var hús
Stephans G. Stephanssonar, þar
söng kórinn lög við kvæði Step-
hans G., en leikararnir Herdis
Þorvaldsdóttir og Baldvin Hall-
dórsson lásu ljóð eftir skáldið.
Auk þess kom hópurinn á 6 elli-
heimili vestra, og var þar leikið,
sungið og iesið upp. Menntamála-
ráðherra sýndi og litskugga-
myndir frá Islandi á elliheimilun-
um. Samtals kom þvi listafólkið
fram 16 sinnum á þeim þremur
vikum, sem ferðin tók.
Eins og áður hefur komið fram,
voru i dagskránni fluttir kaflar úr
leikritum eftir Halldór Laxness,
Matthias Jochumsson, Emil og
Jón Thoroddsen og Davið
Stefánsson. Þá voru lesin og
sungin kvæði frá upphafi Islands-
byggðar og fram á okkar dag, en i
dagskránni, sem nefndist Þó þú
langförull legðir, var ætlað að
rifja upp menningararfleifð is-
lenzkumælandi manna.
Eins og áður segir, virtist dag-
skráin höfða mjög til áhorfenda
sinna, og voru Vesturfarar leik-
hússins látnir finna það á margan
hátt. Þetta er i' fyrsta skipti, sem
Þjóðleikhúsið sýnir utan Evrópu,
en að undanförnu hafa listamenn
leikhússins sýnt á öllum Norður-
löndunum, i Frakklandi, Þýzka-
landi og Sviss, auk Islands, eða
samtals 10 löndum það sem af er
þessu ári.
( Frá Þjóðleikhúsinu)
Hafa sótt um lóðic
en ekki fengið
HgHIIII
Forkastanleg
vinnubrögð
Hér fara á eftir bókanir fjög-
urra borgarráðsmanna vegna
úthlutunar borgarráðs á fjöl-
býlishúsalóð til Ánnannsfells,
sem skýrí er frá á forsiðunni.
Bókun Alfreðs Þorsteinssonar:
Það verða að teljast for-
kastanleg vinnubrögð af hálfu
meirihluta borgarráðs að af-
henda Armannsfelli h.f. án
undangenginnar auglýsingar
lóö undir 23 fbúðir á mjög eftir-
sóknarverðum stað i borginni.
Ég tel, að það eigi að vera
meginregla i sambandi við lóða-
úthlutanir, að lóðir séu auglýst-
ar þannig, að einstaklingar og
aðrir byggingaraðilar sitji við
sama borð.
Jafnframt tel ég ástæðu til að
benda á, að fjölmargar lóðaum-
sóknir liggja nú fyrir hjá lóða-
nefnd, m.a. frá bygginga-
meisturum, sem ekki hafa feng-
ið úthlutað lóðum i Reykjavfk,
en Armannsfell fékk hins vegar
úthlutað fyrir fáeinum árum
eftirsóttri fjölbýlishúsalóð á
Stóragerðissvæðinu. Auk þess
tel ég varhugavert að úthluta
Ármannsfelli stórri byggingar-
lóð á sama tima og þetta bygg-
ingarfélag er á eftir með fram-
kvæmdir á vegum Reykjavikur-
borgar.
Bókun Björgvins Guðmunds-
sonar:
Upplýst er, að fjöldi umsókna
um byggingarlóðir liggur fyrir
óafgreiddur hjá borgaryfirvöld-
um, m.a. frá byggingarsam-
vinnufélögum. Með framan-
greindri úthlutun lóðar á horni
Grensásvegar og Hæðargarðs
til Ármannsfells h.f. er umsækj-
endum þessum freklega mis-
munað. Þeim var ekki öllum
skýrt frá þvi, að umrætt svæði
yröi tekið undir ibúðabygging-
ar, heldur virðist Armannsfelli
sérstaklega hafa verið bent á
þessa eftirsóttu byggingarlóð.
Með þvi' að fella tillögu um að
auglýsa lóðina staðfestir Sjálf-
stæðisflokkurinn, að hann vill
ekki veita öllum byggingaraðil-
um sömu möguleika á þvi að
sækja um eftirsóttar byggingar-
lóðir heldur kýs að úthluta þeim
án auglýsingar sérstökum út-
völdum gæðingum. — Ég viti
harðlega þessi vinnubrögð
meirihlutans.
Bókun Sigurjóns Péturssonar:
Mikill skortur er nú á
byggingalóðum undir fjölbýlis-
hús. Margir byggingaraðilar,
sem á undanförnum árum hafa
haldið uppi öflugri starfsemi,
eru nú um það bil að stöðvast
vegna skorts á lóðum. Á siðustu
9 mánuðum hafa samtals 28
bvggingaraðilar sótt um lóðir
undir fjölbýlishús án þess að fá
úthlutun.
Ég tel það mjög óeðlileg
vinnubrögð að skipuleggja sér-
staklega svæði i borginni fyrir
tiltekið byggingarfélag án þess
að gefa öðrum byggingaraðilum
Umsóknir byggingarmeist-
ara, er borizt hafa lóðanefnd frá
1.12. ’74:
Guömundur Þengilsson,
Depluhólum 5
Ingimar Haraldsson, Máva-
hliö 45
Bygging s.f., Þórsgötu 3
Haraldur Eiriksson, Safamýri
54
Byggingarfélagið Armanns-
fell h.f., Grettisgötu 56
Arnljótur Guðmundsson,
Stigahlið 44
Byggingarsamvinnufélag
Reykjavikur, Laugavegi 178
Byggingarfélagið Hagur h.f.,
Austurgerði 8
Hermann Helgason, Bogahlið
17
Byggingarfélagið Jaðar h.f.,
Hagamel 48
Óskar og Bragi s.f., Hjálm-
holti 5
Reykjavogur h.f., Ósabakka
13-15
Byggingarfélagið Berg s.f.,
Lyngheiði 10, Kóp.
einnig kost á að sækja um lóð-
ina.
A það er einnig rétt að benda,
að Armannsfell fékk fyrir 3 ár-
um lóð undir stórhýsi við Espi-
gerði og var þá tekið fram yfir
fjölmarga aðra byggingaraðila,
sem einnig sóttu um þá lóð.
Nú hefur meirihluti borgar-
ráðs samþykkt að veita þessu
sama byggingarfélagi lóð undir
23 ibúðir á horni Hæðargarðs og
Grensásvegar.
Ég tel, að með þessari sam-
þykkt sé verið að hygla ofan-
greindu byggingarfélagi langt
umfram aðra byggingaraðila og
mótmæli slikum vinnubrögðum.
Birgir R. Gunnarsson s.f.,
Sæviðarsundi 21
Einhamar s.f., Skeifunni 4
Gunnar M. Sigurðsson, Kúr-
landi 16
Háafell h.f., Hlaðbæ 20
Kristján Pétursson, Safamýri
95
Magnús Guðjónsson, Klepps-
vegi 42
Byggingarfélagið Röst h.f.,
Kambsvegi 18
Byggingarsamvinnufélag
starfsmanna stjórnarráðsins
Sturla Einarsson, Sæviðar-
sundi 44
Trésmiðja Austurbæjar h.f.,
Skipholti 25
Byggingarsamvinnufélag
starfsmanna rikisstofnana
Bústaður s.f., Borgartúni 29
26. júni 1975
Ingólfur Guðmundsson, Safa-
mýri 44 25. júni 1975.
Byggingarsamvinnufélagið
Vinnan
Miðafl (Magnús Jensson)
Virðingarfyllst,
Jón G. Kristjánsson.
Bókun Alberts Guðmunds-
sonar:
Vegna frumkvæða Armanns-
fells um tillögur að skipulagi á
lóð þeirri sem er til úthlutunar
neðan Hæðargarðs og austan
Grensásvegar, að mörkum lóða
viö Bakkagerði, og samþykkt
hefur verið bæði af skipuíags-
deild borgarinnar og skipulags-
stjóra rikisins, tel ég eðlilegt að
lóðinni verði úthlutað til Ar-
mannsfells h.f., þótt ég styðji i
megin atriðum þá skoðun að
auglýsa beri lóðir sem til út-
hlutunar eru hverju sinni.
Jafnframt visa ég á bug öllum
ádeilum um vinnubrögð sem
fram hafa komið vegna af-
greiðslu þessa máls.