Tíminn - 28.08.1975, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 28. ágúst 1975
TÍMINN
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindargötu,
símar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500
— afgreiðsiusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 700.00 á mánuði.
Blaðaprenth.f.
Fordæmi Tryggva
í tilefni af þvi, að Vestur-Þjóðverjar reyna nú að
beygja okkur I landhelgisdeilunni með löndunar-
banni og hefndartollum, er ekki ófróðlegt að rifja
upp hvernig Tryggvi Þórhallsson hélt á málum,
þegar Norðmenn hækkuðu saltkjötstollinn og
höfðu nær stöðvað alla sölu á islenzku saltkjöti til
Noregs. Saltkjötsmarkaðurinn i Noregi var þá
mjög þýðingarmikill fyrir landbúnaðinn, þvi að
hlutfallslega meira var þá flutt út af dilkakjöti en
nú og var það nær eingöngu saltað.
Norðmenn byrjuðu að hækka saltkjötstollinn
1922 og héldu þvi siðan áfram. Þegar þing kom
saman 1924, var saltkjötstollurinn orðinn svo hár,
að kjötsalan til Noregs mátti heita útilokuð. Fram-
sóknarflokkurinn taldi þetta mál svo mikilvægt
fyrir landbúnaðinn, að það yrði að sitja fyrir öllu
öðru. Þetta var fyrsta þingið, sem Tryggvi Þór-
hallsson sat á, og hafði hann forustu i málinu, eins
og hann hafði áður gert i Timanum. Undir forustu
Tryggva var sótt fram á tvennum vigstöðvum. 1
fyrsta lagi var lögð áherzla á það við rikisstjórn-
ina, sem þá var enn stjórn Sigurðar Eggerz, að
reynt yrði að ná samningum við norsku stjórnina
og þvi yrðu sendir til Noregs tveir menn til aðstoð-
ar Sveini Björnssyni sendiherra, sem þá var
staddur þar og ræddi við norsku stjórnina um þessi
mál og fleiri. 1 öðru lagi flutti svo Tryggvi Þór-
hallsson þrjú frumvörp á Alþingi, sem fólu I sér, að
þungir skattar yrðu lagðir á þær sildarbræðslur
Norðmanna, sem enn störfuðu hér, þungir skattar
yrðu einnig lagðir á þau norsku skip, sem kæmu
hingað, og norskar vörur yrðu tolláðar sérstaklega
og hærra en aðrar. Þessi frumvörp Tryggva vöktu
mikla athygli i Noregi, m.a. vegna þess, að Vil-
hjálmur Finsen var þá orðinn blaðamaður þar og
reyndist hinum islenzka málstað góður talsmaður.
Niðurstaðan varð sú, að þeir Jón Árnason fram-
kvæmdastjóri og Pétur ólafsson útgerðarmaður
voru sendir til Noregs til aðstoðar Sveini Björns-
syni. Lauk málinu þannig á útmánuðum 1924, að
Norðmenn lækkuðu tollinn verulega. Þennan ár-
angur mátti ekki sizt þakka áðurnefndum frum-
vörpum Tryggva Þórhallssonar og skrifum Vil-
hjálms Finsens um þau.
Ætli menn að ná árangri i slikum deilum, þá
verður óhjákvæmilega að sækja fram á tvennum
vigstöðvum, eins og Tryggvi Þórhallsson gerði i
kjöttollsmálinu 1924. Það verður að sýna fúsleika
til að fara samningaleiðina, en það verður jafn-
framt að sýna greinilega, að gripið verður til ann-
arra og harðari úrræða, ef hún bregzt.
Það væri i samræmi við þessa stefnu Tryggva
Þórhallssonar, að jafnhliða þvi, sem undirbúnar
eru viðræður við Vestur-Þjóðverja og Breta, væri
af hálfu rikisstjórnarinnar eða einstakra þing-
manna undirbúið frumvarp um að leggja sérstaka
tolla á allar vörur frá Efnahagsbandalagsrikjun-
um og yrði þetta frumvarp lagt fyrir næsta þing, ef
samkomulag hefði ekki náðst áður. Jafnframt
yrði af opinberri hálfu beint til almennings áskor-
un um, að hætta kaupum á bilum og öðrum varn-
ingi frá umræddum löndum,meðan þau beita okk-
ur hefndartollum og löndunarbanni vegna sjálfs-
bjargarviðleitni okkar i landhelgismálinu.
Rétt er lika að það komi fram, að íslendingum
finnst það i vaxandi mæli ógeðfellt, að ganga til
samninga við þjóðir Efnahagsbandalagsins, með-
an þeir eru beittir refsiaðgerðum sökum útfærslu
fiskveiðilögsögunnar. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Fabiao og Amtunes
taka höndum saman
Carvalho fer sér hægt um sinn
Carlos Fabiao
StÐUSTU dagana hefur nýr
maður komið fram á sjónar-
sviðið i Portúgal og látið i vax-
andi mæli til sin taka. Ýmsir
spá þvi, að hann eigi eftir að
verða næsti forsætisráðherra
landsins, ef Gomes forseta
tekstaðláta Goncalves vikja.
Þessi maður er Carlos Fabiao,
sem er æðsti yfirmaður hers-
ins. Fabiao, sem er 45 ára
gamall, er einn af herforingj-
unum, sem stóð að stjórnar-
byltingunni I fyrra, en hefur
siðan litið komið fram opin-
berlega þangað til nú. Þannig
hefur hann aldrei skipað sér i
sveit með einhverjum þeirra
þriggja herforingja, sem mest
hafa látið á sér bera, eða þeim
Goncalves, sem fylgir komm-
únistum að málum, Carvalho,
sem þykir standa enn lengra
til vinstri, eða Melo Antunes,
sem hefur gerzt talsmaður
frjálslyndu aflanna, sem
stefna samtimis að lýðræði og
jafnaðarstefnu. Af þeim á-
stæðum, að Fabiao hefur stað-
ið utan þessara deilna, hefur
verið rætt um hann sem
manninn, er herinn gæti helzt
sameinazt um og sem þjóðin
gæti helzt sætt sig við.
ÞAÐ var fyrst siðastl. föstu-
dag, að Fabiao lét verulega til
sin heyra opinberlega. Hann
birti þá yfirlýsingu sem æðsti
maður hersins. Hann hvatti
þar til samvinnu milli hers og
þjóðar. Hann sagði, að það
væri rangt, að herinn væri for-
ustuafl byltingarinnar, heldur
væri það þjóðin öll. Hér þykir
koma fram meiningarmunur
hjá honum og Goncalves, sem
hefur haldið þvi fram, að her-
inn væri forustuaflið, og yrði
þvi að hafa völdin. Smábænd-
urnir i norðurhéruðunum,
sagði Fabiao, eru alveg eins
byltingarsinnaðir og verka-
mennirnir i suðurhluta lands-
ins. Þetta fellur lika illa sam-
an við kenningar kommúnista,
sem hafa orðið fyrir mestum
árásum I norðurhéruðunum af
hálfu almennings þar. Fabiao
sagði enn fremur, að það væri
rangt, að vera að stimpla
menn fasista og afturhalds-
menn, þótt þeir væru ekki á
sama rpáli og ráðamenn á
hverjum tima. Menn mættu
ekki breyta eftir kenningunni,
að sá, sem ekki er með mér, er
á móti mér.
Með yfirlýsingu þessari
þykir Fabiao hafa tekið óbeina
afstöðu gegn Goncalves, enda
hafa kommúnistar nú hafið á-
róður gegn Fabiao. Hins vegar
virðist enn vera gott samstarf
milli Fabiaos og Carvalhos, en
þeir hafa síðustu daga ferðazt
milli herstöðva i landinu.
Fabiao hefur hins vegar verið
talinn fylgjandi Antunes mál-
efnalega. Ýmislegt þykir
benda til þess, að Carvalho
telji hyggilegt að fara varlega
i sakirnar að sinni, og þvi hafi
náðst samkomulag milli hans
og Antunes, a.m.k. til bráða-
birgða. Báðir virðast m.a.
sammála um andstöðu gegn
Goncalves.
MELO Antunes kom fyrst
fram á sjónarsviðið, þegar
hann tók við utanrikisráð-
herraembættinu af Soares
nokkru eftir áramótin. Hann
varð brátt málsvari hinna
frjálslyndari herforingja inn-
an rikisstjórnarinnar og lét
Goncalves hann þvi vikja,
þegar hann endurskipulagði
-•stjórn sina fyrir nokkru. An-
tunes lét það þó ekki beygja
sig, enda þótt hann sé sagður
hæglátur og seinþreyttur til
vandræða. Hann lýsti sig strax
andvigan ýmsum stefnuatrið-
um hinnar nýju stjórnar Gon-
calves og lét ekki sitja við orð-
in tóm. Hann birti opinberlega
greinargerð, ásamt átta öðr-
um háttsettum herforingjum,
þar sem kom fram veruleg
gagnrýni á fyrirætlunum
rikisstjórnarinnar. Þeir ni-
menningarnir lýstu sig fylgj-
andi þvi, að stefnt yrði að
sósialisku skipulagi, en fara
yrði hægar i sakirnar en stjórn
Goncalves hugðist gera, og
jafnframt bæri að leggja á-
herzlu á sem viðtækast sam-
starf og treysta þannig tengsl-
in milli hersins og þjóðarinn-
ar. Þótt yfirlýsing þeirra ni-
menninganna fengi ekki næg-
an stuðning i herforingjaráð-
inu, híaut það strax góðar
undirtektir meðal þjóðarinnar
ogeinnig meðal óbreyttra her-
manna. Yfirlýsingin hefur
vafalitið stóráukið andstöðuna
gegn kommúnistum og Gon-
calves.
Antunes er 41 árs að aldri,
sonur háttsetts herforingja,
sem var um skeið á Azoreyj-
um, en þar er Antunes fæddur
og á þar heimili sitt. Hann á-
kvað ungur að gerast hermað-
ur og hlaut menntun i sám-
ræmi við þ^ð. A námsárum
sinum þótti hann gagnrýninn á
stjórnarhætti Salazar og hefur
það styrkt aðstöðu hans nú. Af
þeim ástæðum fékk hann ekki
að gegna trúnaðarstöríum
innan hersins, nema á Azor-
eyjum og i nýlendunum. Fyrir
sex árum sótti hann um leyfi
til að mega bjóða sig fram til
þingmennskuá Azoreyjum, en
stjórnin synjaði honum um
það, þar sem hann þótti llk-
legur til andstöðu við hana, en
hann ætlaði að bjóða sig fram
fyrir flokk, sem taldi sig i
stjórnarandstöðu. Nokkru
eftir, að honum var neitað um
framboðsleyfið, var hann
sendur til Angola. Þ.Þ.
Melo Antunes