Tíminn - 28.08.1975, Blaðsíða 9

8
TÍMINN
TÍMiNN HEIMSÆKIR SAUÐÁRKRÓK
Unnið úr tæpum þr jú
þúsund tonnum á
síðastliðnu ári
— Hvað hefur Fiskiðjan tekið á
móti miklum afla i ár?
— Við höfum tekið á móti rétt
um tvö þúsund tonnum það sem
af er árinu, sem er nokkuð meira
en á siðastliðnu ári. Þá var unnið
úr tæpum þrjú þúsund tonnum.
En þetta er ekki nægjanlegt, eins
og ég drap á áðan — við gætum
unnið úr meiri afla. Það.er meðal
annars afleiðing af of litlum afla,
að viö höfum ekki nauðsunlegar
hliðargreinar, eins og æskilegt
væri. T.d. er mjög litil saltfisk-
verkun hér á Sauðárkróki, og sum
árin er hún reyndar ekki nein. A
vegum Fiskiðjunnar eru hins
vegar reknar fiskm jölsverk-
smiðjur á Sauðárkróki og Hofs-
ósi.
tJr vinnslusal Fiskiðjunnar.
Vélarog tæki í
mörgum tilfellum
nær úrelt
— Nú er Fiskiðjan orðin um
það bil tvitug, og óverulegar
breytingar hafa átt sér stað und-
anfarin ár. Hefur veriö gerð áætl-
un um að stækka eða breyta?
— Já, það hefur verið gerð á-
ætlun um stórfelldar breytingar á
húsunum, en það er ekki fyrirsjá-
anlegt, að sú framkvæmd komist
i gegn nú á næstunni. — Hjá okk-
ur, eins og svo viða annars stað-
ar, vantar fjármagn. Fiskmjöls-
verksmiðjan hér á Sauðárkróki
verður til dæmis að flytja, en hún
er i byggingarlinunni fyrir nýjum
hluta frystihússins. Það mætti
svo i leiðinni geta þess, að salt-
fiskverkunin er i leiguhúsnæði.
En hugmyndin er sú, að þegar
hafnarframkvæmdum er lokið,
verði móttaka frystihússins þar,
en núverandi móttaka þá saltfisk-
verkun, sagði Marteinn að lokum.
Marteinn Friöriksson
Einkennilegur og
órökstuddur áróður
— Það er eitt, sem ég vildi
koma að, sagði Marteinn. — Þaö
hefur heyrzt i fjölmiðlum undan-
farið, að við séum sifellt að drepa
smáfisk, en það hefur algjörlega
gleymzt að athuga meðalstærð á
þeim fiski, sem landað hefur ver-
ið á stöðum eins og til dæmis
Sauðárkróki. — Af þeim þorski,
sem kom á land á þessu ári, var
innan við 10% smáfiskur 43—53
Smábátahöfnin á Sauöárkróki er næst á myndinni. Fjær liggur skut
logarinn Hegranes viö bryggju.
Sunnlendingar gleyma sjólfum
sér þegar þeir básúna út smá-
fiskadráp okkar Norðlendinga
— rætt við Martein Friðriksson frkvstj. Fiskiðjunnar
FISKIDJAN á Sauöárkróki er
gamalt og gróiö fyrirtæki. Það
var stofnaö á Þoriáksmessu 1955,
og var upphaflega sameign bæj-
arins og kaupfélagsins, en siöan
1959 hefur kaupfélagiö veriö aöal-
eigandi. Hjá Fiskiöjunni vinna aö
jafnaöi um 70 manns, og greiddi
fyrirtækin I laun á sl. ári um 50
milljónir. Hjá Fiskiöjunni ræddi
TtMINN viö Martein Friöriksson
framkvæmdastjóra.
Af la þriggja skuttogara
skipt niður á
þrjá staði
— Hve margir bátar leggja upp
hiá Fiskiöjunni?
— Héðan frá Sauðárkróki eru
gerðir út þrir togarar, einir fjórir
mótorbátar og rúmur tugur af
trillum. En Fiskiðjan tekur ekki á
móti öllum þeim afla, sem þessi
floti flytur á land, heldur er um
annað frystihús að ræða hér á
Sauðárkróki og hið þriðja á
Hofósi. Afla allra togaranna er
svo skipt á milli þessara þriggja
frystihúsa. Aflamagnið er ekki
svo mikið, að húsin séu fullnýtt,
en það þýðir hins vegar að við
vinnum alltaf nýjan fisk, og nýt-
ing aflans er betri af þeim sökum.
sm. Þessi áróður um gegndar-
laust smáfiskadráp á norðlenzk-
um bátum er að stofni til kominn
frá Sunnlendingum, sem gleymt
hafa að minnast á sina eigin
gegndarlausu netaveiði á hrygn-
ingarsvæðunum. Þar er fiskurinn
veiddur i net, á meðan hann er að
hrygna, og raunar fær hann ekki
frið til þess. Og þvi má bæta við,
að ef við Norðlendingar verðum
varir við smáfisk á okkar miðum,
þá er það góðs viti og þýðir, að
klak hefur heppnazt.
Stefán Guðmundsson:
„Sauðárkrókur tók algjörum stakka-
skiptum með tilkomu skuttogaranna"
A SKRIFSTOFU Útgeröarfélags
Skagfiröinga hitti TÍMINN aö
máli Stefán Guömundsson fram-
kvæmdastjóra þess.
— Hvaö geriö þiö út marga
skuttogara frá Sauöárkróki?
— Héöan eru geröir út þrir tog-
arar, DRANGEY, HEGRANES
og SKAFTI.
Stefán Guömundsson
— Nú hefur þaö komiö fram, aö
aflamagniö er ekki nægjanlegt,
sem berst á land hér á Sauöár-
króki, hafiö þiö I hyggju aö auka
viö flotann?
— Þvi er ekki hægt að neita, aö
við höfum hugleitt þá hluti, aö
minnsta kosti að breyta honum
þannig að selja elzta togarann,
HEGRANES, og fá annan stærri,
en bezt væri að til þess þyrfti ekki
aö koma, heldur yrði einungis um
beina aukningu aö ræöa.
— Hvernig var afkoma félags-
ins á síöastliönu ári?
— Það varð nokkuð mikið tap á
rekstrinum, þó svo að við værum
einstaklega heppnir með skipin,
en þau hafa ekkert bilað svo heit-
ið geti frá upphafi. Hins vegar má
ekki lita eingöngu á tapið sem
slikt, heldur minnast þess, að
skipin eru mikill atvinnugjafi, og
fólk hefur mun meiri peninga
milli handanna eftir komu þeirra
en áður. Og mitt sjónarmið er
það, að þó svo aö hægt sé að telja
tapiö I krónum þá skila þær sér
margfalt aftur. En I sambandi við
afkomu félagsins, þá er það stórt
atriði að við höfum enga aðstöðu I
landi og verðum að kaupa allt
vinnuafl. Hins vegar stendur til
að byggja hús fyrir starfsemina
nú I haust, þar sem gæti farið
fram veiðarfæragerð og nauðsyn-
legasta viðhald á tækjum og vél-
um.
— Hefur verið sett svartoliu-
kerfi I togarana?
— Eins og stendur hefur slikt
Landaö úr Hegranesi.
kerfi verið sett i einn af togur-
unum, en enn sem komið er hefur
það ekki verið tekið I notkun. Þvi
veldur að aðstaða I landi er ekki
fyrir hendi, en hún kemur nú
innan skamms.
— Hver er kostnaöurinn viö
uppsetningu svartoliukerfis?
— Hann er liðlega ein milljón,
en um sparnaöinn er erfitt að
segja. Svartolian er ekki greidd
niöur af rikisvaldinu, en hins veg-
ar er hin venjulega olia niður-
greidd. Menn geta samt sem áöur
séð, að sparnaöurinn er veruleg-
ur, þegar einn litri af niður-
greiddri oliu kostar tæpar sex
krónur, en svartollulitrinn kostar
rúmlega eina krónu. Það eru uppi
raddir um að notkun svartollu
geti kostaö aukið viöhald, en enn
hefur ekkert komið fram sem
getur stutt þá kenningu.
— Þiö litiö björtum augum á
útfærsiu iandhelginnar?
— Jú eðlilega gerum viö þaö,
en þvl er ekki aö neita aö sumir
eru hræddir um að útlendingum
verði veittar veiðiheimildir innan
fimmtiu mllnanna. En ég fyrir
mlna parta trúi þvl ekki, enda
værum viö þá aö gera okkur
hrikalegan óleik.
Fimmtudagur 28. ágúst 1975
Fimmtudagur 28. ágúst 1975
TÍMINN
9
TÍMINN HEIMSÆKIR SAUÐÁRKROK
Texti og myndir: Áskell Þórisson
Helgi Rafn Traustason kaupfélagsstjóri:
„MENN GERA SÉR EKKI NÆGJANLEGA
GREIN FYRIR ÞVÍ HVE MIKIÐ FÓLKI ÚTI
Á LANDI ER MISMUNAÐ í VÖRUVERÐI”
Kaupféiag Skagfiröinga.
— Það hefur ef til vill ekki öll-
um verið ljós sá mikli aöstööu-
munur, sem ibúar landsbyggðar-
innar eiga við að etjá i sambandi
við hærra vöruverö, — en þar á
rikisvaldiö sök á þvi hvernig mál-
um er háttað. Hér á ég viö, aö
söluskattur er lagöur á vöruna
eftir að flutningskostnaði hefur
verið bætt ofan á .^erð hennar.
Hins vegar er þaö skoðun min og
fleiri, að fiutningskostnaöur eigi
að vera frádráttarbær, segir
Helgi Rafn Traustason, kaup-
félagsstjóri á Sauðárkróki. Og
lielgi heldur áfram: — Þaö er
raunar það merkilegasta við
þetta allt saman, aö þó svo dreif-
býliö hafi meirihiuta alþingis-
manna á sinum snærum, þá hafa
þeir ekki enn komiö þvi i gegn aö
afnema þennan ójöfnuð.
— Hvað er annars erfiðast nú I
rekstri kaupfélagsins?
„Það er tvimælalaust sú lána-
starfsemi, sem nauðsynlegt er að
reka. Innlegg kemur frá bændun-
um á haustin, en þarfir þeirra eru
eðlilega jafnmiklar eftir sem áö-
ur, meðan þeir biða eftir sinum
rauntekjum. En það er einnig
annað, sem gerir erfitt fyrir, en
það er samskipti fyrirtækisins
annars vegar og rikisins hins veg-
ar. Þannig er, að við verðum að
greiða tilskilin gjöld á gjalddaga,
annars koma á þau dráttarvextir,
samanber söluskattinn, en á hann
leggjast 2% vextir á dag dragist
að greiða hann. Hins vegar getur
það dregizt mánuðum saman að
fá greiðslur, til dæmis fyrir efnis-
úttektir hjá rikisfyrirtækjum, þar
er ekki um neina refsivexti að
ræða af okkar hálfu. En það væri
æskilegt að jafnræði rikti i þessu
eins og öðru.
— Hverjir eru helztu þættirnir I
rekstri Kaupfélags Skagfirðinga?
Úr kjörbúö kaupfélagsins.
— Það má segja, aö kaupfélagið
reki alla þætti þjónustugrein-
anna, svo sem bifreiðaverkstæði,
raflagnaverkstæði, saumastofu,
auk 8 verzlana hérna i bænum og
tveggja utan hans. Þá er kaup-
félagið með mjólkurstöð og
sláturhús. En ibúar Skagafjarðar
taka lika mikinn þátt i þvi sam-
vinnustarfi, sem rekiö er. Um
siðustu áramót voru skráðir
félagsmenn rúmlega þrettán
hundruð, og talið að þeir hefðu á
sinu framfæri 3.100 manns, sem
segir sina sögu, þegar það er haft
i huga, að íbúar Skagafjarðar eru
rétt rúmlega fjögur þúsund.
— Var afkoma kaupfélagsins
góö á siöastliönu ári?
— Nei þvi miður varð nú i fyrsta
sinn um árabil rekstrarhalli hjá
kaupfélaginu, sem nam 1.2
milljónum, en þá hafði eðlilega
verið afskrifað eins og heimildir
gera ráð fyrir. En I sambandi við
reksturinn sjálfan þá nam
heildarfjárfestingin 95 milljónum
króna og er þá félagið búið að
fjárfesta á siðastliðnum tveimur
árum á þriðju hundrað milljón.
— Hver eru stærstu verkefni
kaupfélagsins?
— Þau verkefni, sem hafa veriö
hvað fjárfrekust eru sláturhús
félagsins og mjólkursamlagið.
Lokið var við sláturhúsið að
mestu leyti og nú er stórgripa-
sláturhús á lokastigi. Vélakostur
mjólkursamlagsins var endur-
nýjaður, enda orðinn 25 ára gam-
all að stofni til. Eftir þessa endur-
nýjun tvöfaldaðist afkastageta
stöðvarinnar, en þess má geta i
leiðinni, að mjólkurmagnið hefur
nærri fimmfaldazt á þessum 25
árum, og á siðasta ári tók það á
móti 9,3 millj. kiló af mjólk.
— En hafið þið ekki i huga að
koma upp tankvæöingu hér I
Skagafirði?
— Um það mál hefur ekki veriö
tekin lokaákvörðun, en mjólkur-
samlagið er undir það búið að
leggja niður brúsana og taka upp
tankvæðingu.
_jaMue
i
— Að lokum Helgi, hvað vinna
margir hjá kaupfélaginu?
— Um siðastliðin áramót voru
fastirstarfsmenn 166, en alls tóku
tæplega 860 manns laun hjá
Kaupfélagi Skagfirðinga að upp-
hæð 272 milljónir.
Helgi Rafn Traustason.
Það mun ekki vera ofsögum sagt að Sauðárkrókur er vax-
andi bæjarfélag. Á undanförnum árum hefur átt sér stað ör
búsetuþróun þar á stað,og upp hafa risið ný ibúðahverfi,sem
bera þess greinilega vitni að þar eru ekki neinir fátæklingar á
ferð. Skuttogararnir þrir hafa haft mikil áhrif á atvinnulif
bæjarbúa og gert fólki mun auðveldara að komast áfram. En
á Sauðárkróki hefur einnig risið sláturhús,og þar er einnig
sútunarverksmiðja, minnkabú og mjólkursamsala með osta-
gerð. Þá eru tvö hraðfrystihús á Króknum,sem reka allar
greinar fiskvinnslu, og ein fiskimjöls- og lýsisverksmiðja.
Unnið er að gagngerum endurbótum og stækkun á frysti-
húsunum, bæði vegna aukinna krafna um hollustuhætti við
matvælaframleiðslu og til að bæta hagræðingu við vinnslu og
auka afköstin. Nú búa um átján hundruð manns á Sauðár-
króki.
,,Það er eftirtektarvert hversu miklar fyrir-
spurnir berast stöðugt um atvinnumöguleika
hér ó Sauðórkrók" segir Þórir Hilmarsson
bæjarstjóri „en fyrirspurninrnar berast ekki
eingöngu fró Reykjavík heldur einnig fró
StálþiliöjSem veriö er aö reka
niöur I Sauöárkrókshöfn.
seinni partinn i vetur eða strax á
næsta ári. Þarna er um að ræða
eins kilómetra djúpa holu, sem
vonazt er til að gefi heitara og
meira vatn en þær sem fyrir eru.
Gömlu holurnar gefa af sér tæpa
60 sekúndulitra af 65-70 gráðu
heitu vatni.
Unnið að gerð nýs og
fullkomins flugvailar
— Hvað getur þú sagt mér um
samgöngur til Sauðárkróks?
— Eins og stendur flýgur Flug-
félag islands hingað fimm sinn-
um i viku, en einnig eru hingað
rútuferðir. i sambandi við flug-
mál okkar, þá stendur til að gera
hér nýjan flugvöll, tveggja kíló-
metra langan.Þessi völlur á að
vera fullbúinn 1981, og þá bæði
malbikaður og með fullkomnum
lendingar og flugleiðsögutækjum.
Þetta er framkvæmd upp á einar
Framhald á 15. siöu.
byggingarframkvæmda er
einfaldlega ekki nægur mannskap
ur til að anna þvi. Hins vegar
væri rangt að segja, að hér rikti
óheillavænlega spenna i atvinnu-
malum Sauðkræklinga.
Borað eftir heitu vatni í
vetur
— Er fyrirhugað að bora meira
eftir heitu vatni?
— Já, þegar hefur verið sótt um
lán úr orkusjóð til frekari fram-
kvæmd, en stækkun bæjarins
hefur leitt til þess að skortur er
farin að gera vart við sig. Það er
svo vonazt til að borun geti hafizt
Byggingaframkvæmdir á Sauöárkróki.
öðrum stöðum víða út um land"
um 40 sambýlisibúðir, en leyfi
hefur fengizt fyrir 26.
— Nægir þessi aukning á húsnæði
ibúafjölguninni?
— Nei, það fjölgar næstum jafn-
hratt I bænum og húsnæði losnar,
og mikið af ibúum i nýju húsunum
er héðan af Sauðárkróki. Það
viröist sem fólk áe mikið að
rýmka við sig i eldri hverfum. En
þaö er skortur á fólki hér á staðn-
um, og má segja að ýmsir hlutir
sitji næstum á hakanum. Þar er
t.d. helzt um að ræða viðhald á
skólunum — en vegna mikilla
Þórir Hilmarsson
Þörfin fyrir aukið íbúðar-
húsnæði virðist óþrjótandi
— Hvað eru margar ibúðir i
smiðum á Sauðárkróki i dag?
— Það munu vera um það bil 80
ibúðir i smiðum og af þeim fjölda
er ekki óliklegt að lokið verði við
15-20 I ár. Sé Ibúðafjöldinn skil-
greindur nánar, þá er hreppurinn
með fjórtán leiguibúöir i smið-
um,en á sinum tima sótti bærinn