Tíminn - 06.09.1975, Qupperneq 7

Laugardagur 6. september 1975.
TÍMINN
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur í AOalstræti 7, sfmi 36500
— afgreiOslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö I
lausasölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 700.00 á mánuöi.
Blaöaprent h.f.
Þrjátíu ára starf
ræktunarsambandanna
I grein eftir Pál Þorsteinsson, fyrrv. alþingis-
mann, sem nýlega birtist hér i blaðinu, var það
rifjað upp að i ár eru þrjátiu ár liðin frá setningu
laganna um jarðræktar- og húsagerðar-
samþykktir i sveitum, en þau lögðu grundvöll að
miklu stórfelldari félagslegri ræktun en búnaðar-
félögin höfðu áður gert. í grein Páls sagði m.a. á
þessa leið:
„Framsóknarflokkurinn átti frumkvæði að þvi
á Alþingi, að sett yrði löggjöf, er legði grundvöll
að stórfelldri ræktun með félagsstarfi. Á þingi
1943 var af hálfu Framsóknarflokksins borið
fram frumvarp um þetta efni. Flutningsmenn
voru allir þingmenn flokksins, sem þá áttu sæti i
efri deild. Aðalefni frumvarpsins var það, að
hvert búnaðarsamband skuli setja sér ræktunar-
samþykkt og að þar sé ákveðið, að sambandið
hefji ræktunarframkvæmdir með þvi markmiði
að koma þvi til leiðar á stuttum tima, i lengsta
lagi á tiu árum, að öflun heyja á sambands-
svæðinu geti að mestu eða öllu leyti farið fram á
véltæku landi. Samkvæmt frumvarpinu átti að
veita búnaðarsamböndum f járhagslega aðstoð til
að eignast stórvirkar vélar. Jafnframt skyldi
hækka til mikilla muna jarðræktarframlag rikis-
ins vegna ræktunar, sem gerð yrði með þessum
hætti.
Flutningsmenn frumvarpsins gerðu þá grein
fyrir þessu máli, að markmiðið, sem þeir vildu
ná, væri útrýming þýfis á túnum og engjum, vél-
tæk slægjubönd og hraðvirkar vinnuaðferðir við
öflun heyja á hverju býli. Leiðin að markinu átti
að vera sú að stórauka framlög til ræktunar, sem.
gerð væri á vegum félagsheildar, og gefa öllum
bændum kost á að eignast i félagi nýtizku jarð-
vinnsluvélar og hafa þeirra not til jarðabóta.
Þingnefnd.er um málið fjallaði, varð ekki sam-
mála um afgreiðslu þess. Minnihluti nefndar-
innar vildi, að frumvarpið yrði lögfest, en meiri-
hlutinn lagði til, að þvi yrði visað frá með
rökstuddri dagskrá. Réð það úrslitum við af-
greiðslu málsins i þetta sinn. í nefndaráliti meiri-
hluta nefndarinnar var þetta tekið fram:
„Bráðabirgðaákvæði þau (um þúfnasléttun á
gömlum túnum), sem nú eru i jarðræktarlögun-
um eru að svo vöxnu máli nægileg tiu ára
áætlun.”
Páll rekur siðan, að frumvarp Framsóknar-
manna hafi verið flutt aftur á næsta þingi, og
jafnframt hafi þá verið flutt tvö frumvörp að
tilhlutan BÚnaðarfélags íslands um sama efni.
Annað fjallaði um jarðræktar- og húsagerðar-
samþykktir i sveitum, þ.e. ræktunarsamböndin,
en hitt um framlög til ræktunar upp að vissri
túnstærð. Frumvarpið um ræktunarsamböndin
fékkst samþykkt, en hitt frumvarpið var svæft.
Páli Þorsteinssyni fórust þannig orð um árangur
af 30 ára starfi ræktunarsambandanna:
„Þau verk, sem unnin hafa verið á þrem ára-
tugum á vegum ræktunarsambandanna og sam-
kvæmt lögunum um jarðræktar og húsagerðar-
samþykktir, blasa við augum hvers manns, sem
ferðast um sveitir landsins. Og fólkið, sem land-
búnað stundar, getur æ meir notað vélarafl til
heyöflunar og annarra starfa á hverju býli.”
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Aukaþingið er frið-
samara en spáð var
Því veldur stórmerk ræða Kissingers
AÐ UNDANFÖRNU hefur
mikil athygli beinzt aö
Kissinger utanrikisráöherra
Bandarikjanna vegna árang-
ursriks sáttastarfs hans i
löndunum fyrir botni Mið-
jaröarhafsins. Yfirleitt gera
menn sér góðar vonir um þann
áfanga, sem þar hefur náðst
til aukins samkomulags milli
Egypta og Israelsmanna.
Sennilega hefur þó Kissinger
unnið annað enn merkilegra
starf á þessum tima og er þá
átt við ræðu þá, sem hann lét
flytja fyrir hönd sina á auka-
þingi Sameinuðu þjóöanna,
sem hófsti New York 1. þ.m.
Sjálfur gat Kissinger ekki flutt
ræðuna vegna stöðugra feröa-
laga sinna I sambandi viö
áðurnefnt sáttastarf.
I umræddri ræðu Kissingers
er tekin miklu jákvæðari af-
staöa af hálfu Bandarikjanna
en áður til efnahagslegra mál-
efna þróunarlandanna. Þegar
sleppir ísraelsmálinu og kyn-
þáttamálinu i Suður-Afriku,
hefuraðalágreiningurinn milli
Bandarikjanna og þróunar-
landanna á vettvangi S.þ. ver-
ið um þessi mál. Þróunarlönd-
in hafa gert viðtækar kröfur
um efnahagslega aöstoð til
iðnvæddu rlkjanna I Evrópu,
Norður-Ameriku og Japan.
Jafnframt hafa þau lýst van-
þóknun á starfsemi öflugra
fjölþjóðafyrirtækja og ský-
lausum rétti viðkomandi rlkis
til að þjóðnýta eignir þeirra.
Þetta siðara hefur Banda-
rlkjamönnum sérstaklega
fallið illa, og auk þess hafa
þau virzi verða stöðugt van-
trUaöri á efnahagslega aðstoð
við þróunarlöndin innan
ramma Sameinuöu þjóðanna.
Ef til sllkrar samvinnu kæmi,
ætti hún frekar að gerast á
grundvelli tvihliöa samninga,
þ.e. milli þess rikis, sem veitti
aöstoðina og hins, sem nyti
hennar. Þá hafa Bandarikin
verið treg til að fallast á tillög-
ur þróunarlandanna um hærra
og stöðugra verö á hráefnum
og lækkun tolla á þeim. Yfir-
leitt hafa rikin I Vestur-
Evrópu tekið svipaða afstöðu
til þessara mála og Bandarik-
in, en rikin i Austur-Evrópu
talið sig fylgjandi þróunar-
rikjunum, en bersýnilega gert
þaö með hangandi hendi. Með
þessum hætti hefur skapazt
gjá milli iðnaðarlandanna
annars vegar og þróunarlanda
hins vegar og Bandarikin iðu-
lega lent I minnihluta þar I
staö þess, að þau máttu heita
einvöld þar fyrstu tvo áratug-
ina. Þetta hefur leitt til þess,
að þeim röddum hefur farið
fjölgandi i Bandarlkjunum,
hvort þau ættu nokkuð aö taka
þátt I starfi Sameinuðu þjóð-
anna, þarsem vafasamt væri,
að þær þjónuðu tilgangi sinum
lengur. t Vestur-Evrópu hefur
verið talsvert tekið undir
þetta, og það jafnvel á
Norðurlöndum.
ÞVÍ aukaþingi Sameinuöu
þjóðanna, sem hófst 1. þ.m. og
mun standa I tvær vikur eða
þangað til aðalþingið hefst, er
ætlað að ræða um efnahags-
legt samstarf á alþjóðlegum
grundvelli. Ekki hefur verið
búizt við neinum teljandi
árangri af störfum þingsins á
svo stuttum tlma. Aukaþingiö
yröi þvl fyrst og fremst vett-
vangur, þar sem ríkin gætu
Kissinger
lýst ákveðnar afstöðu sinni og
jafnvel gert það á meira áber-
andi hátt en á allsherjarþing-
inu, þar sem samtimis er ver-
ið að ræöa fjölmörg mál. Þá
haföi þvl veriö spáð, að þetta
yrði nýtt rifrildisþing milli
iðnvæddu landanna og
þróunarrlkjanna. Þess vegna
vakti ræða Kissingers óvenju-
lega athygli, en hUn var flutt á
öðrum degi aukaþingsins, og
hefurverið helzta umtalsefnið
slöan. HUn var flutt I alveg
nýjum tón, enda lýsti hún stór-
lega jákvæðari afstöðu
Bandarikjanna til umræddra
mála en afstaða þeirra hefur
veriðum alllangt skeiö. I ræöu
Kissingers komu fram marg-
ar nýjar tillögur og hugmynd-
ir um aukiö efnahagslegt sam-
starf og nýjar alþjóðlegar
stofnanir, sem ynnu aö sér-
stökum verkefnum á sviði
matvælaframleiöslu, hráefna-
verzlunar, orkumála, fjár-
mála o.s.frv. Jafnframt lofaði
Kissinger, að Bandarikin
myndu strax á næsta ári
lækka tolla á vörum frá
þróunarlöndunum. Jafnframt
væru þau reiöubúin til áö
stuöla að stöðugu verölagi á
hráefnum og eins konar verð-
tryggingu á þeim en skyndi-
legt verðfall þeirra hefur oft
valdið þróunarlöndunum
miklum erfiðleikum. Ekki er
aðstaöa til þess hér að rekja
tillögur og hugmyndir
Kissingers, enda voru þær
margarog sumar aðeins laus-
legar. Ræðan er löng og stóð
flutningur hennar á aðra
klukkustund. Eigi að siður var
hlustað mikið á hana og miklu
meira en algengt er, þegar
sllk mál eru á dagskrá. Það
virðistllka mega segja, að hún
hafi oröiö til þess að gera þetta
þing sögulegt og eftirminni-
legt. Vafalaust verður oft vitn-
að til hennar.
ÞESS er ekki að vænta, að
allar hugmyndir Kissingers
verði að veruleika. Mikilvægi
ræðunnar er sennilega ekki
taliö fólgið i þeim, heldur þvi,
að hún leggur grundvöll að
miklu vinsamlegri viðræðum
milli rikra og fátækra þjóða en
áður. Tónninn I ræðum utan-
rikisráðherra þróunarland-
anna hefur llka verið mun vin-
samlegri en búizt hafði verið
við. Aö visu gagnrýna þau
vissa þætti I ræðu Kissingers,
eins og vörn hans fyrir fjöl-
þjóðafyrirtæki, en viðurkenna
mörg önnur atriði. Ollufram-
leiðslulöndin eru ekki talin
ánægð með það, sem hann
sagði um þau. En I heild hefur
ræðan sett nýjan blæ á um-
ræðurnar og skapað mildara
andrUmsloft, ef svo mætti
segja. Eina stóra ádeiluræð-
an, sem hefur verið flutt, var
ræða Kinverjans, sem deildi
hart á Bandarikin og Sovétrik-
in og meintan yfirgang þeirra.
Einkum deildi hann þó hart á
Sovétrikin.
Þ.Þ.