Tíminn - 10.09.1975, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Miðvikudagur 10. september 1975.
TÍMINN
9
Mi&vikudagur 10. september 1975.

Bárður Daníelsson, forstjóri Brunamálastofnunar ríkisins:
AAIKIÐ HEFUR
llf
munur á að fara i eftirlitsferðir
nú, eöa fyrsta árið. Samkvæmt
lögum um brunavarnir og bruna-
mál frá 1969 er sveitahreppum
ekki skylt að hafa slökkvilið né
heldur þéttbýlisstöðum með ibúa-
tölu á bilinu 2-300. Slikir staðir eru
sjö, sem sé Búðardalur, Súðavik,
Hofsós, Hrisey, Breiðdalsvik,
Tálknafjörður og Grenivik. Þeir
hafa allir slökkvilið og viðhlitandi
tækjakost. Sveitirnar hafa ekki
heldur látið sitt eftir liggja i þess-
um málum. 011 meiriháttar land-
búnaðarhéruð eiga aðgang að
slökkviliðum, ýmist i nærliggj-
andi kauptúni eða kaupstað, eða
eigin slökkviliði. Sem dæmi má
nefna, að i sveitum Borgarfjarðar
eru tvö vel skipulögð slökkvilið,
sem hvort um sig hafa á að skipa
fullbúnum slökkvibil, reykköfun-
artækjum og öðrum nauðsynleg-
um búnaði. Brunamálastofnunin
hefur reynt að stuðla að aukinni
samvinnu nágranna sveitar-
félaga um slökkvivarnir og eld-
vamaeftirlit. Eftirfarandi bruna-
varnafélag eru nú starfandi:
Brunavarnir Suöurnesja, en að
þeim standa Keflavikurkaupstað-
ur, Njarðvikurhreppur, Gerða-
hreppur og Miðneshreppur.
Brunavarnir Borgarfjarðar,
sem eru samtök, að þvi er ég
held, allra sveitahreppa iBorgar-
fjarðarsýslu.
Brunavarnir Heiösynninga eru
nýstofnuð samtök fimm sveita-
hreppa á Snæfellsnesi sunnan-
veröu,um brunavarnir. Þeir hafa
slökkvibil á Vegamótum.
t V.-Hún. er samvinna á milli
sveitahreppanna og Hvamms-
tanga um slökkvivarnir.
1 A-Hún.er samvinna á milli
Blönduósshrepps og sjö sveita-
hreppa.
Brunavarnir Skagafjarðarhafa
starfaö alllengi, en nú nýlega hef-
ir félagsskapurinn verið skipu-
lagöur að nýju og ráðinn
slökkviliðsstjóri fyrir Skagafjörð,
og hefir hann slökkviliðsstjóra-
starfið að aðalstarfi. 1 samtökun-
um eru 14 sveitarfélög.
Brunavarnir Eyjafjarðar hafa
starfað um alllangt skeiö. Hér er
um að ræða samvinnu Akureyr-
arkaupstaðar og nágranna sveit-
arfélaga og slökkvivarnir. Sam-
vinnan er þannig uppbyggð, að
sveitahrepparnir keyptu slökkvi-
bifreiö, sem staösett er á slökkvi-
stöðinni á Akureyri og slökkviliö
þar má nota til slökkvistarfs á
Akureyri. Að launum sinnir það
svo útköllum i sveitirnar.
Brunavarnir Fljótsdalshéraðs
saman standa af öllum sveitar-
félögum á Héraði, 10 talsins. Frá
stofnun þess var endanlega
gengiö á s.l. vori. Slökkvilið
Egilsstaðakauptúns annast útköll
i sveitirnar, en þar eru 5 undir-
stöðvar með dælubúnaöi til að
veita fyrstu hjálp.
Aö brunavarnafélagi A-Skafta-
fellssýslu standa allir hreppar
sýslunnar. Þetta var fyrsta félag-
ið, sem stofnað var að frumkvæði
brunamálastofnunarinnar og eru
núverandi lög flestra bruna-
varnafélaga á landinu sniðin eftir
lögum þess.
Austur-Eyjafjallahreppur hefir
eigin slökkvibil, og slökkvistöð að
Skógum, en aðrir hreppar sýsl-
unnar hafa samvinnu um
slökkvivarnir við Hvolsvöll eða
Hellu.
Slökkvivarnir Selfoss og ná-
grennis ná yfir Selfosshrepp og
fimm nærliggjandi sveitahreppa.
Frá stofnun þessa félags var end-
anlega gengið á þessu ári. Það á
nú i pöntun mjög fullkominn
ameriskan slökkvibil og hefir
ráðið slökkviliðsstjóra, sem hefir
það starf að aðalstarfi. Að þvi er
ég bezt veit hafa öll brunavarna-
félögin nema brunavarnir Eyja-
fjarðar þann hátt á að félögin
reka slökkviliðin og greiða
kostnaðinn við það i hlutfalli við
samanlagt brunamótamat fast-
eigna i hverju sveitarfélagi. Ekki
hefi ég annað heyrt, en að þessi
skipan hafi gefizt vel.
Samvinna sveitarfélaga um
vamir hefir marga kosti. Einn er
sá, að hún gerir, ef einingarnar
eru nægilega stórar, mögulegt
að ráöa atvinnuslökkviliðsstjóra,
þ.e. menn, sem hafa slökkviliðs-
stjóra starfið að aðalstarfi.
Kostnaður á ibúa vegna slökkvi-
vama, hlýtur samkvæmt eðli
málsins að vera hærri i strjálbýli
en t.d. i Reykjavik, en þar er hann
I ár um 1200 kr. á ibúa. 1
Hafnarfirði er þessi kostnaöur
1600 ogá Akureyri2200kr.á ibúa.
Samkvæmtútreikningum, sem ég
hefi gert mun láta nærri, að
kostnaður við brunavarnir i
brunavarnafélagi meö 3000 með-
limi sé af stærðargráðunni 2000-
2500kr. á ibúa á ári, miöað viö, aö
haldið sé uppi sómasamlegu
öryggi i þessum málum. Þegar
brunamálastofnunin tók til
starfa vom atvinnuslökkviliös-
menn aðeins i Reykjavik,
Hafnarfirði og á Akureyri. Nú
hafa eftirtalin brunavarnafélög
bætzt i hópinn með atvinnu-
slökkviliðsst jóra. Brunavarnir
Suðurnesja, Bmnavarnir Skaga-
fjaröar, Bmnavarnir Fljótsdals-
héraðs, Brunavarnafélag A-
Skaftafellssyslu og Brunavarnir
Selfoss og nágrennis. Einnig hafa
Vestmannaeyjar og tsafjarðar-
kaupstaður ráðið slika menn.
Komið i veg
fyrir stórtjón
Mér hefir nú orðið alltiðrætt um
eflingu slökkviliða, bæði hvað
varöar tækjabúnað og mannafla.
Ég held að það fari varla á milli
mála, að verulega hefir áunnizt i
þessum málum siðustu fjögur
árin. En hver er árangurinn
munu margir spyrja. Vist er þaö
rétt, og ekkimun okkur fremur en
öðrum þjóðum takast að búa svo
um hnútana, að brunatjónum
linni að fullu. Hitt held ég, að sé
rétt, að stórlega hafi dregið úr
eldsvoðum utan höfuðborgar-
svæðisins á undanförnum ámm.
Um það, að hve miklu leyti það er
starfsemi brunamálastofnun-
arinnar að þakka, get ég ekkert
fullyrt, en við, sem þar vinnum,
fáum stundum kærkomnar fréttir
frá slökkviliðsstjórum, þó ekki
birtist þær i fjölmiðlum. Við
vitum þannig um tvö hraðfrysti-
hús og a.m.k. eina beinaverk-
smiðju, þar sem all magnaðir
eldar voru slökktir á þann hátt, að
reykkafarar fóm inn i húsin,
fundu eldinn og slökktu hann með
stórum hándslökkvitækjum. Tjón
svo fljótt skyldi brugðið við þegar
bilamir komu á markaðinn i
Bretlandi. Samkvæmt upplýsing-
um brezka Viðskiptamálaráðu-
neytisins erþessi lind nú þurraus-
in. Brezki herinn setur ekki fleiri
slökkvibila á uppboð aö sinni.
Enn þá er þó hægt að kaupa
gamla Bedford slökkvibila hjá
vélafomsalanum i London, en
þeir em aðeins með drif á aftur-
hjólum og að öðru leyti einnig
lakari en þeir, sem hingað voru
keyptir. Þrátt fyrir það hefir
verðið rúmlega tvöfaldast i sterl-
ingspundum reiknað. Um það
leyti sem við vorum að ljúka
kaupum opnaðist markaður fyrir
bila þessa i Egyptalandi, Nýja-
Sjálandi og viðar. Það, sem
eftir var af góðum bilum hvarf
eins og dögg fyrir sólu og verðið
meira en tvöfaldaðist. Nú er svo
komið, að nær þvi öll byggðalög á
tslandi, sem ég tel ástæðu til að
hafi slökkvibil hafa leyst þau mál.
Aðeins Borgarfjörður-eystri og
Kjósin hafa algjörlega misst af
lestinni. Æskilegt væri, að Bruna-
vamafélag Suðurnesja fengi tvo
Bedforda til viðbótar bilakosti
sinum, og er þá upptalið, hvað ég
tel á skorta, aö slökkvibilamál á
íslandi séu i viöhlitandi lagi i dag.
Þegaréghéltræðu minaá siöasta
fulltrúaráðsfundi Brunabótafél-
ags íslands óraði mig ekki fyrir
þvi, að svo hressilega yröi við
bmgðizt og málum eins farsæl-
lega ráðiö og hér hefir verið lýst.
Að sjálfsögöu er þetta fyrst og
fremst að þakka skilningi og stör-
hug forystumanna sveitarfélaga,
sem og þvi, aö tryggingafélög
þau, sem bmnatryggja fasteignir
á landsbyggðinni veittu verulega
lánafyrirgreiðslur varðandi bila-
kaupin og á Brunabótafélag Is-
lands langstærstan hlut að þvi
máli. Það orkar vart tvimælis, að
hér er um að ræða langstærsta
átak i brunavörnum á tslandi frá
upphafi. Starfsbræður minir á
Norðurlöndum trúa varla þessu
happi og sá norski bauðst til að
selja alla bilana i Noregi með 50%
ágóöa. Þótt slökkvibilar og það,
sem þeim fylgir séu mikilvægustu
tæki slökkviliða, þá þurfa þau
margvislegan annan búnaö. Nær
þvi öll slökkviliö á Islandi eiga nú
reykköfunartæki, a.m.k. tvö tæki
hvert. Flest slökkvilið i sjávar-
plássum eiga millifroðutæki, en
þau hafa reynzt mjög vel við að
slökkva elda i bátum. Þegar
brunamálastofnunin tók til
starfa, var mér vitanlega ekkert
reykköfunartæki til utan Reykja-
vikur og aðeins eitt millifroðu-
tæki. Á flesta slökkvibila hafa
verið sett 2 stk. 12 kg þurrdufts-
tæki, mörg slökkvilið hafa tæki til
að hlaða slökkvitæki og á all-
mörgum stöðum eru fyrir hendi
dælur til að hlaða loftkúta reyk-
köfunartækjanna. Flest slökkvilið
eiga nú sæmilegan hlifðarfatnað.
A allmörgum stöðum fram hafa
á siðustu árum verið byggðar
nýjar slökkvistöðvar, eða þá að
húsum, sem fyrir voru hefir verið
breytt i tækjageymslu fyrir
slökkvilið. Þvi miður verðurþó að
játa, að alltof viða vantar viðhlit-
andi húsnæði f þessu skyni og á
einstaka stað standa slökkvibil-
arnir hreinlega úti. Slikt er að
sjálfsögðu algjör óhæfa og verður
að vænta þess, að sveitastjórnir,
sem hlut eiga að máli kippi þessu
i lag hið bráðasta. Læt ég nú
útrætt um hina tækjalegu upp-
byggingu slökkviliðanna og sný
mér aö þjálfun þeirra.
Þjálfun
Eins og gefur að skilja jókst
áhugi slökkviliða mjög við hinn
bætta tækjakost. Svo sem vænta
mátti skorti þó viðast hvar kunn-
áttu og þjálfun til að nota hann.
Brunamálastofnunin brá þvi á
það ráð að efna til námskeiða
fyrir slökkviliðsmenn utan
Reykjavikur. Fyrsta námskeiðið
var haldið I marzmánuði 1971, en
samtáls er nú búið að halda 8
námskeið og hafa þau yfirleitt
staðið i lOdaga. Samtals hafa um
180manns alls staðar af á landinu
sótt þau. Aðaláherzlan hefir verið
lögð á almenna slökkvitækni.
Menn hafa lært á dælubúnað
slökkvibilanna, verið æfðir i að
leggja út brunaslöngur, fengist
við að slökkva olíuelda og húsa-
elda, reyklosun og sitt hvað
fleira. Einnig hefir verib lögö
mikil áherzla á bæði fræðilega og
verklega kennslu i reykköfun, en
hér er, hvað landsbyggðina snert-
ir um algjöra nýjung að ræða,
sem þegarhefir skilað alveg ótrú-
legum árangri.
Siðast en ekki sizt hafa svo
námskeiðsm enn lært notkun
millifroðutækja við slökkvistörf
og er hér einnig um nýja tækni að
ræöa, hvað varðar slökkviliö utan
Reykjavikursvæðisins. Mjög
góður árangur hefir náðst með
notkun þessara tækja, einkum við
slökkvistörf i bátum og ýmislegt
bendir til að nota megi froðu með
góðum árangri við heybruna.
Auk 10 daga námskeiðanna
hafa verið haldin styttri nám-
skeið fyrir eldfæraeftirlitsmenn
og einnig sérstakt reykköfunar-
námskeiö á Akureyri fyrir norð-
lenzka slökkviliðsmenn.
Auk námskeiðahaldsins veitir
brunamálastofnunin slökkvilið-
unum ýmis konar aðstoð og fyrir-
greiðslu. Samið hefir verið við
Innkaupastofnun rikisins um
varahlutaþjónustu fyrir bruna-
dælur og einnig um það, að hún
eigi ávallt'fyrirliggjandi bruna-
slöngur, tengi, reykköfunartæki,
millifroðutæki, slökkviduft og sitt
hvaö fleira. Eftirlitsmenn bruna-
málastofnunarinnar heimsækja
hvert slökkvilið a.m.k. einu sinni
á ári, halda með þvi æfingar yfir-
fara tækjakost þess og veita
slökkviliðsmönnum ýmis konar
fræðslu um nýjungar i slökkvi-
tækni, m.a. með þvi að sýna kvik-
myndir, en stofnunin hefir komið
sér upp vænu safni af fræðslu-
kvikmyndum um brunamál.
Samskipti brunamálastofnunar
og slökkviliðsstjóra um land allt
eru mjög mikil. Þar leita til
stofnunarinnar um margskonar
ráöleggingar og fyrirgreiðslu
varðandi slökkviliðin og einnig i
sambandi við fyrirbyggjandi að-
gerðir i ýmiskonar atvinnuhús-
næði, samkomuhúsum, skólum,
hótelum o.s.frv. Flestir hafa þeir
verið á námskeiðum stofnunar-
innar og eru kunnugir starfsfólki
hennar. Samvinna þessi er hin
ánægjulegasta, og er ótrúlegur
Unnið að þvl að slökkva eld, er vöruskemma brennur á tsafirði.
varð sama og ekkert. Þessir
menn höföu lært reykköfun á
námskeiðum brunamálastofnun-
arinnar og hún haföi útvegað
þeim bæði reykköfunartækin og
slökkvitækin. Sennilega hefðu öll
þessi hús brunnið til grunna, ef
einungis hefði verið um að ræða
þann tækjakost og kunnáttu, sem
fyrir hendi var, þegar stofnunin
tók til starfa. Þetta er öruggt og
vist hvað annað frystihúsið
varðar, þvi að fyrir fimm árum
var þar ekkert slökkviliö og engin
tæki til að slökkva eld.
Við vitum um tvo báta, þar sem
oliueldar i vélarúminu voru
slökktir með millifroðu, án þess
að verulegt tjón yrði. Ef reynt
hefði veriö að slökkva með vatni
hefði bátunum sennilega hvolft. 1
báöum tilvikum höfðu millifroðu-
tækin verið keypt fyrir áeggjan
brunamálastofnunar og þeir, sem
slökktu, lært meðferð þeirra á
námskeiðum hennar. Hvor bátur
um sig kostaði meira en allir
slökkvibilarnir, sem ég ræddi um
áöan, samanlagt.
Slökkviliðsstjórinn i Vest-
mannaeyjum hringdi til min og
kvaösthafa haft þrjá lúkaraelda i
bátum á nokkrum dögum. Eldar
þessir voru i öllum tilvikum
slökktir á þann hátt, að reykkaf-
arar fóru niöur i lúkarana og
slckktu með dufttækjum.
Skemmdir urðu sáralitlar. 1 gær
kom til min slökkviliðsstjórinn á
Selfossi. Hann fékk nýlega útkall
frá Eyrarbakka, en þar hafði
kviknað i viðlagasjóðshúsi, sem
var sambyggt við annaö slikt hús,
Þegar hann kom á staðinn höfðu
heimamenn ráðið niðurlögum
eldsins með þvi að senda reykkaf-
ara inn i húsið með þurrdufts^
slökkvitæki. Slökkviliðiö hafði
ekki slfk tæki, en þau höfðu verið
sett i öll viðlagasjóðshúsin sam-
kvæmt kröfu brunamálastofnun-
arinnar og þurfti fjögur tæki til að
slökkva eldinn. Sára litið tjón
varö að eldinum og ekkert af
vatni, þar sem það var ekki not-
að. Sögumaður minn áleit, að
bæði húsin, sem eru úr timbri,
'heföu eyðilagzt, ef reynt hefði
verið að slökkva i þeim á gamla
mátann, þ.e.a.s. að pusa vatni inn
i reykinn án þess að vita, hvar
eldurinn væri. Ég gæti haldið
áfram með sögur sem þessar
lengi dags, en þessar verða að
nægja. Sameiginlegt með þeim
öllum er þaö, að eftir þvi sem ég
bezt veit, kom engin þeirra i fjöl-
miðlum.
Öryggisreglur
þverbrotnar
Brunamálastofnunin hefir haft
afskipti af um 300húsum viðsveg-
ar um land i þessu skyni. Er hér
aðallega um að ræða atvinnuhús-
næði allskonar, skólar, heima-
vistir, hótel, sjúkrahús o.s.frv.
Samkvæmt byggingasamþykkt-
um eru gerðar ákveðnar kröfur til
húsa, hvað varðar öryggi gegn
eldi. Erhér fyrstog fremst um að
ræða brunahólfun með eld-
varnarveggjum, frágang á kyndi-
klefum og kyndibúnað, eldvörn á
frauðplasteinangrun og útgöngu-
leiðir.
Ótrúlega viða hafa hinar mjög
svo einföldu reglur i bygginga-
samþykktum, sem gilda um
framangreind atriði veriö þver-
brotnar. Mjög oft er hér ekki um
„ásetningssyndir” að ræða. Þaö,
sem veldur er trassaskapur,
kæruleysi og kunnáttuleysi bygg-
ingameistara og húsateiknara, og
eru verkfræöingar og arkitektar
þar ekki undanskildir. Aö sjálf-
sögðu ber eigandi fasteignar
ábyrgð á þvi, að hún uppfylli
öryggiskröfur samkvæmt lögum
og reglugerðum. Þvi miöur reyn
ist þó oft ærið erfitt að fá fram
sjálfsögðustu úrbætur i þessum
efnum, og fyrir kemur að beita
þarf hörku. Það er þó ekki gert
fyrr en i siðustu lög og þá oftast i
sambandi við almannahættu.
Dæmi um slika hættu er t.d. vönt-
un á neyðarútgöngum i sam-
komuhúsum, hótelum, sjúkra-
húsum, skólum o.s.frv. Bruna-
málastofnunin hefir gengið mjög
hart fram i þvi, að öryggiskröfum
i slikum tilvikum væri framfylgt
til hins itrasta, og hefir notkun þó
nokkurra samkomuhúsa og
hótela verið bönnuð um tima, unz
úr hefir verið bætt. Sem betur fer
duga þó skynsamlegar fortölur
oftast. All misjafnlega gengur að
fá húsaeigendur til að leggja i
verulegan kostnað til að draga úr
ikveikjuhættu, ef ekki verður sýnt
fram á, að mannslif séu beinlinis i
hættu. Mértelst svo til, að af þeim
300 áhættum, sem við höfum á
spjaldskrá hafi um það bil 50%
gert allt, sem farið var fram á,
25% framkvæmt meginhlutann af
þvi, 20% hafiö endurbætur, en 5%
engan lit sýnt. Þessi 5% mega nú
hvað úr hverju búast við vissum
erfiöleikum vegna þrákelkninn-
ar. Þær fyrirbyggjandi ráð-
stafanir, sem mikilvægastar
munu reynast þegar til lengdar
lætur, eru ekki pex við einstaka
húseigendur um að lagfæra þetta
og hitt, heldur samvinna við arki-
tekta, verkfræðinga, tæknifræð-
inga og aðra þá, sem fást við að
teikna hús. Sem betur fer hefir
tekizt mjög góð samvinna með
þessum aðilum og brunamála-
stofnuninni. Til hennar berast nú
til umsagnar uppdrættir af flest-
um meiriháttar mannvirkjum á
landinu, þannig að mögulegt er að
bæta úr margvislegum ágöllum
varðandi öryggi gegn eldi strax á
teikniborðinu. Mjög mikiö af tima
minum fer i slika vinnu og held
ég, að fullyrða megi, að afstaða
framangreindra aðila varðandi
öryggismál hafi mjög breytzt til
hins betra á siöari áru.m. enda
ekki vanþörf á.
Nýi miðbærinn vanda-
samasta verkefni, sem
nú er unnið að á Norður-
löndum
Brunamálastofnuninni hefir
verið falið að gera brunatekniska
skilmála fyrir nýja miðbæinn við
Kringlumýrarbraut i Reykjavik.
en þar á að byggja 190.000 gólf-
Frh. á bls. 15
A SIÐASTA fulltrúaráðsfundi
Brunabótafélags íslands, sem
haldinn var á Akureyri fyrir rúm-
lega fjórum árum hélt ég erindi
um brunamál. Brunamálastofn-
unin hafði þá starfað i um það bil
18 mánuði og gekk mál mitt aðal-
lega út á það, að lýsa aðkomunni
þegar stofnunin hóf störf svo og
aö gera grein fyrir starfsemi
hennar bæði þeirri, sem þá var
hafin, og i ráði var að taka upp.
Varðandi fyrra atriðið, þ.e.a.s.
aðkomuna, þykir mér rétt að rif ja
upp smá kafla úr erindinu, en
hann er þannig:
„Til þess að gera langt mál
stutt má segja, að yfirreið sú, er
þegar hefir verið gerð sýni, að
mjög viða út á landi er stór hætta
á meiriháttar eldsvoðum, en með
örfáum undantekningum erallur
viöbúnaður til að mæta sliku
langt undir þvi marki, sem for-
svaranlegt getur talizt.”
Varðandi hitt atriðið, þ.e.a.s.
starfsemi brunamálastofnunar-
innar þá og i framtiðinni sagði ég
m.a.
„Að vel yfirveguðu máli hefir
mér virzt einsýnt að beita beri
kröftunum að þvi, sem liklegast
ertil að gefa sem mestan árangur
á sem skemmstum tima. Þetta er
i stuttu máli fólgiö i eftirfarandi
atriðum:
1. Þjálfa og efla slökkviliðin um
allt land.
2. Að framkvæma bruna-
skoðanir á stærri áhættum hvar-
vetna á landinu, með það fyrir
augum, að öryggi þeirra gegn eldi
verði aukið og bætt.”
Það er vel við hæfi, að nú sé, af
hálfu brunamálastofnunarinnar
gerð nokkur grein fyrir þvi, hvað
áunnizt hefir og hvernig málin
standa í dag.
Aðeins 15 slökkvi-
lið fundust
Samkvæmt lögum um bruna-
varnir og brunamál, frá 1969,
skulu öll kauptún og kaupstaðir
hafa slökkvilið með viðhlitandi
tækjabúnaði. Kauptún merkir
eins og allir vita þéttbýlisstað
með 300 ibúum eða fleiri. Kaup-
staðir eru nú 19 og kauptún 37eða
samtals 56. Ef tekið er tillit-til
þess, að sums staðar þjónar
slökkvilið.fleiri en einum slökkvi-
liðsskyldum stað, sbr. slökkvilið
Reykjavikur, þá eiga lögum sam-
kvæmt að vera 50 slökkvilið á
landinu öllu. Þau eru nú 76/á 15.
stöðum til viðbótar eru meirihátt-
ar tæki til slökkvistarfs, og menn,
sem kunna að nota þau, þótt ekki
sé um skipulögð slökkvilið að
ræða. Fyrir 1969 var öllum þétt-
býlisstöðum með 200 ibúa eða
fleiri skylt að hafa slökkvilið.
Samkvæmt þvi áttu þau að vera
a.m.k. SS á öllu landinu, þegar
brunamálastofnunin tók til starfa
I ársbyrjun 1970. Henni tókst þó
aðeins að finna um það bil 15
slökkvilið, sem með nokkru móti
var hægt að nefna þvf nafni.
Brunamálastofnuninni lék að
sjálfsögðu mikil forvitni á aö vita,
hvernig á þvi stæði, að sveita-
stjórnir stæðu svo slælega í istað-
inu varðandi þennan málaflokk,
þrátt fyrir skýlausa lagaskyldu.
Svarið var einfalt. Peningar
voru af skornum skammti og önn-
ur mál, hér um bil öll önnur mál,
voru látin sitja i fyrirrúmi. Og
hvers vegna? Einfaldlega vegna
þess,að enginn opinber aðili hafði
brýnt þessar skyldur fyrir sveita-
stjórnum að nokkru gagni.
Tækjakostur slökkviliðanna var
allstaðar lélegur nema helzt i
Reykjavik. Viðast hvar var hann
allt aö þvi ónýtur eða gjörsam-
lega ónýtur og á nokkrum stöðum
voru alls engin tæki fyrir hendi og
höfðu aldrei verið.
Það gefur auga leið að slökkvi-
liö, sem þannig var að búið voru
mjög viöa nafnið eitt og raunar
varla það, þvi á furðu mörgum
stöðum vildi enginn gangast við
embætti slökkviliðsstjóra og fyrir
kom, að slökkvilið neitaði æfingu
á þeim forsendum, að trúlega
myndi allt fara i handaskolum og
það þvi verða að þola skaup og
spé vegfarenda.
Hér var greinilega við tviþætt-
an vanda að etja. Annars vegar
að endurnýja og bæta tækjakost
slökkviliðanna og hins vegar að
æfa og þjálfa slökkviliösmenn, og
reyna að vekja áhuga þeirra á
starfinu.
Tækjakaup
Haustið 1970 komst brunamála-
stofnunin á snoöir um, að til sölu
væru i Bretlandi ódýrir slökkvi-
bllar af bedfordgerð. Var þegar
sendur sérfróður maður þangað
til að skoða bilana. Hér var um að
ræða bila meö drif á öllum hjólum
fullbúnir sem slökkvibilar með
tveimur dælum, slöngum, stútum
og öðru fylgifé. Verðið var ótrú-
lega lágt eða á milli 5 og 600 þús.
kr. Hingað komnir, tilbúnir á göt-
una. Bilarnir voru gamlir, 10-15
ára, en litið sem ekkert notaðir og
sumir algerlega ónotaðir. Selj-
andi var fyrirtæki i London sem
verzlar með notaðar vélar, en það
keypti bilana af brezka hernum á
uppboðum. Þegar sýnt þótti að
bilamir hentuðu fyrir islenzkar
aðstæður hófst brunamálastofn-
unin handa um að hafa samband
við forsvarsmenn sveitastjórna
hvarvetna á landinu og eggja þá
lögeggjan að kaupa slökkvibila.
Er skemmst frá þvi að segja, að
undirtektir urðu betri en mig
hafði órað fyrir. Fyrsti billinn
kom til landsins i marz 1971 og
var prófaður mjög vandlega á
námskeiöi fyrir slökkviliðsmenn,
sem þá stóð yfir á vegum bruna-
málastofnunarinnar. Reyndist
hann hið bezta I alla staði. A
timabilinu marz 1971 til áramóta
1972-’73 voru keyptir um 50 bilar
af þessari gerð til landsins og nú
eru þeir orðnir 57. Auk þeirra
hafa svo á siðustu tveimur árum
verið keyptir nýir mjög fullkomn-
ir ameriskir slökkvibilar til
Keflavikur, Hafnarfjarðar og i
Reykjavik. Selfoss og Akureyri
eiga slika bila i pöntun. Eins og ég
sagði áöan voru brezku bilarnir
keyptir af vélafornsala i London,
og þeim raunar tveimur. Inn-
kaupastofnun rikisins annaðist að
mestu um kaupin með tilstyrk is-
lenzkra umboðsaðila. Kaupin
voru um margt ólik venjulegum
viðskiptaháttum, og reyndist
nauðsynlegt að sýna mikla ár-
vekni, til að tryggja hag kaup-
enda. Brunamálastofnunin samdi
itarlega útboðslýsingu fyrir bil-
ana og fylgihluti þeirra og tók þá
út, þ.e.a.s. þá bila, sem Inn-
kaupastofnunin hafði með að
gera. Bilarnir voru standsettir
hér heima, m.a. málaðir og ryð-
varðir. Úttektin var fyrst og
fremst I þvi fólgin að sannreyna
að bilar og dælur væru i full-
komnu lagi og allir fylgihlutir
samkvæmt útboðslýsingu væru
með. Þetta reyndist furðulega
erilsamt starf, en ég held að full-
yrða megi, að þeir bilar, sem
gengu I gegnum hreinsunareld
innkaupastofnunar og bruna-
málastofnunar hafi i einu og öllu
uppfyllt útboðslýsinguna. Það
verður að teljast mikið happ að
Nýr slökkvibill kemur til slökkviliös Reykjavlkur á slðasta vori.
Erindi flutt á fulltrúaráðsfundi Brunabótafélags íslands að Höfn í Hornafirði 29. ógúst 1975
ililliili