Tíminn - 11.09.1975, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 11. september 1975.
TÍMINN
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasöiu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 700.00 á mánuði.
Blaðaprenth.f.
Hefndaraðgerðum Vestur-
Þjóðverja svarað
Það var 'Símabær viðvörun, sem ólafur Jó-
hannesson dóms- og viðskiptamálaráðherra
hreyfði á fundi Frlverzlunarbandalags Evrópu
(Efta) i Genf i maímánuði siðastl. ólafur Jó-
hannesson lýsti þá yfir þvi, að svo kynni að fara,
að ísland yfði að rifta friverzlunarsamkomulagi
sinu við Efnahagsbandalag Evrópu, og endur-
skoða aðildina að Friverzlunarbandalaginu
(Efta), ef ekki yrðu felldar niður tollahindranir
þær, sem væru i gildi gagnvart innflutningi is-
lenzkra fiskafurða i Efnahagsbandalagsrikjun-
um.
Þær hömlur, sem hér er átt við, eru fyrst og
fremst tollarnir, sem Efnahagsbandalagið leggur
á vissar tegundir islenzkra sjávarafurða sem
hefndaraðgerð vegna þess, að íslendingar hafa
ekki viljað fallast á kröfur Vestur-Þjóðverja um
að leyfa frystitogurum þeirra veiðar innan
50-milna markanna. Þessir tollar eru þegar veru-
legir, en eiga enn eftir að hækka, ef ekki næst
samkomulag við Vestur-Þjóðverja og Efnahags-
bandalagið heldur áfram að styðja kröfur þeirra.
Samkomulagið við Efnahagsbandalagið mun þá
verða íslandi óhagkvæmt, þar sem tollalækkanir
á iðnaðarvörum, sem eru fluttar hingað frá Efna-
hagsbandalaginu, munu þá nema hærri upphæð
en þær tollalækkanir, sem við njótum i Efnahags-
bandalagsrikjunum.
Við þessa hefndartolla Efnahagsbandalagsins,
hefur það svo bætzt, að löndunarbann hefur verið
lagt á islenzk fiskiskip i Vestur-Þýzkalandi.
Þvi miður hafa viðvaranir Ólafs Jóhannesson-
ar á fundi Friverzlunarbandalags Evrópu ekki
enn borið þann árangur, að umræddar tolla-
hindranir væru felldar niður. Samt hafa Vest-
ur-Þjóðverjar þótzt vilja semja við íslendinga, en
samningsvilji er aldrei mikill, þegar reynt er að
knýja samninga fram með ofbeldi. Þá er of-
beldishugurinn meiri en samningsviljinn og illu
heilli hefur það oft einkennt Þjóðverja.
Við áðurnefndar ofbeldisaðgerðir Vestur-Þjóð-
verja hefur það nú bætzt, að þeir láta eftirlitsskip
sin hér stunda njósnir i þágu vestur-þýzkra veiði-
þjófa. Þvi var þess vegna hreyft i forustugrein
hér i blaðinu fyrir hálfri annarri viku, hvort ekki
væri réttmætt að setja hafnbann á eftirlitsskipin.
Mál þetta hefur siðan verið til athugunar hjá rik-
isstjórninni, en Alþýðusamband Islands hefur
orðið fyrra til og skorað á sambandsfélögin ,,að
þau gæti þess að engir félagsmenn þeirra leggi
hönd að neins konar þjónustu við vestur-þýzku
eftirlitsskipin, nema um sé að ræða björgun
sjúkra eða slasaðra manna og að stuðla að þvi, að
aðrir veiti heldur ekki neina fyrirgreiðslu i höfn-
um landsins.”
Þá hefur Alþýðusambandið jafnframt lýst yfir
þvi, að verði viðskiptaþvingunum af hálfu
Vestur-Þjóðverja haldið áfram svo sem i formi
löndunarbanns á islenzkum fiski muni það taka
til athugunar að beita sér fyrir uppskipunarbanni
á vestur-þýzkar vörur.
Það verður ekki annað sagt en að þessi
viðbrögð séu eðlileg og áreiðanlega eru þau að
vilja þjóðarinnar. Þau sýna glöggt þá andúðar-
öldu, sem hér er að risa gegn Vestur-Þjóðverjum,
og skera úr um það, að þvi lengur sem þeir beita
viðskiptaofbeldinu, þvi óliklegra er að samningar
við þá komi til greina. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Tekst Taus að
sigra Kreisky?
Hörð kosningabarátta í Austurríki
HINN 5. október næstkom-
andi fara fram þingkosningar
i Austurriki. Vaxandi athygli
beinist nú að kosningabarátt-
unni sökum þess, að skoðana-
kannanir benda til, að svo geti
farið að Jafnaðarmannaflokk-
urinn missi meirihluta sinn á
þingi, en hann hafði þótt sigur-
viss vegna vinsælda Bruno
Kreiskys kanslara. íhalds-
flokkurinn, sem er annar aðal-
flokkur landsins, hefur unnið
stöðugt á siðan foringi hans,
Karl Schleinzer, lézt i júli-
mánuði siðastliðnum. Hann
þótti ekki jafningi Kreiskys. i
stað hans var ungur banka-
stjóri, Josef Taus, kosinn for-
maður flokksins. Taus, sem er
hagfræðingur að menntun, er
42ára gamall, en hefur þó orð-
ið mikinn starfsframa að baki.
Arið 1958, þegar hann hafði
nýlega lokið námi, gerðist
hann starfsmaður hjá Giro-
zentrale, sem var þá ekki stór
peningastofnun, en er nú orðin
önnur sú stærsta i Austurriki.
Taus komst þar fljótt til valda
og er vöxtur Girozentrale
mest þakkaður stjórnsemi
hans. Á árunum 1966-1970 átti
hann sæti i rikisstjórn íhalds-
flokksins og sá þá um stjórn
þjóðnýttra fyrirtækja. Hann
ákvað siðastl. vetur að gefa
kost á sér til framboðs i þing-
kosningunum i sveitakjör-
dæmi, og töldu ýmsir það mis-
ráðið, þar sem hann er fæddur
og uppalinn Vinarbúi. Af
þeirri ástæðu var þó talið enn
vafasamara að gera hann að
formanni flokksins, sem á
aðalfylgi sitt utan Vinar. Taus
hefur hins vegar dugað vel i
kosningabaráttunni. Hann
hefur lagt aðaláherzlu á, að
nauðsynlegt sé að mynda
þjóðstjórn sökum efnahags-
kreppunnar og segist muni
beita sér fyrir þvi, ef flokkur
hansber sigur úr býtum. Sum-
um flokksbræðrum hans finnst
hann helzt til vinstri sinnaður,
en hann mælir m.a. með þátt-
töku verkafólks i stjórn fyrir-
tækja. Fylgismenn hans
leggja mikið kapp á þann
áróður, að sökum menntunar
sinnar sé hann færari um að
fást við efnahagsmálin en
Kreisky.
NIÐURSTÖÐUR skoðana-
kannana hafa orðið til þess, að
Kreisky hefur tekið meiri þátt
I kosningabaráttunni en hann
ætlaði sér. Hann verður lika
að beita sér enn meira en ella,
þvi að eigi Jafnaðarmanna-
flokkurinn að halda velli,
verður það að byggjast á per-
sónulegum vinsældum hans.
Kreisky er einn af þekktustu
stjómmálamönnum Evrópu
um þessar mundir. Hann er
fæddur i Vin 11. janúar 1911 og
voru báðir foreldrar hans
Gyðingar. Faðir hans var
framkvæmdastjóri við stóra
dúkaverksmiðju og átti auk
þess sæti i bankastjórn þjóð-
bankans. Kreisky gekk strax á
menntaskólaárum sinum i
samtök sósialiskra byltingar-
manna og var brátt einn af
forustumönnum þeirra. Að
loknu menntaskóla-námi, lagði
hann jöfnum höndum stund á
lögfræði og hagfræði við há-
skólann i Vin. Árið 1935 tók
hann þátt i róttækri verka
mannaráðstefnu i Tékkó-
slóvakiu og þótti stjórn Dol-
fuss það nægja til að se.tja
hann i fangelsi, er hann kom
heim aftur. Hann sat 14 mán-
uði i fangelsi, en þá fyrst var
mál hanstekið fyrirrétt. Hann
þótti flytja góða varnarræðu,
enda var hann sýknaður af
ákærunni. Veturinn 1938 her-
námu Þjóðverjar Austurriki
og var Kreisky meðal þeirra
fyrstu, sem þá voru hnepptir i
fangelsi. Honum var þó bráð-
lega sleppt aftur, en hins veg-
ar vofði ákæra yfir honum.
Kreisky taldi ekki ráðlegt að
biða eftir þvi, heldur fór úr
landi og settist að i Sviþjóð.
Þar dvaldist hann næstu 13 ár-
in.
KREISKY féll vel dvölin i
Sviþjóð. Hann vann þar við
blaðamennsku og fleiri störf.
Árið 1942 giftist hann Veru
Furth, dóttur riks sænsks verk-
smiðjueiganda. Þau eignuðust
tvö böm, son og dóttiir, sem
bæði eru uppkomin. Um skeið
vann Kreisky hjá sænsku
kaupfélögunum. Arið 1947 réð-
isthann fulltrúi við nýstofnað
sendiráð Austurrikis i Svi'þjóð.
Arið 1951 vildi Austurrikis-
stjóm fá hann heim og átti
hann þá um marga kosti að
velja. Tengdafaðir hans vildi
fá hann til að taka við stjórn
verksmiðju sinnar, en Tage
Erlander forsætisráðherra
bauð honum að sögn hvaða
embætti sem hann óskaði eft-
ir, annað en ráðherrastarf.
Kreisky kaus samt að hverfa
heim. Hann hækkaði þar fljótt
I tign. Hann var skipaður að-
stoðarutanrikisráðherra 1953
og var einn af helztu
samningamönnum Austurrik-
is við Sovétrikin tveimur
árum siðar, þegar samið var
um að Rússar kölluðu her sinn
heim frá Austurriki. Rússar
féllust á, að kalla herinn heim.
gegn þvi, að Austurriki lýsti
yfir hlutleysi i likingu við
Sviss. Talið er, að Kreisky hafi
átt mikinn þátt i þeirri lausn.
Fjórum árum siðar, eða 1959,
varð Kreisky utanrikisráð-
herra og gegndi hann þvi
starfi til 1966. Þá rofnaði sam-
starfið, sem hafði verið milli
hinna stóru flokka i Austur-
riki. Jafnaðarmannaflokks-
ins sem Kreisky var i, og
thaldsflokksins. íhaldsflokk-
urinn fór einn með stjórn
næstu tjogur árin. Kreisky lét
þá flokkspólitik meira til sin
taka og var kosinn formaður
Jafnaðarmannaflokksins árið
1967. Undir forystu hans vann
flokkurinn verulegan sigur i
kosningunum, sem fóru fram i
marz 1970. Kreisky myndaði
minnihlutastjórn að þeim
loknum. Átján mánuðum siðar
rauf hann þing og fékk flokkur
hans þá meirihluta á þingi i
fyrsta sinn.
EINS og áður er rakið var
Kreisky róttækur sosialisti á
yngri árum sinum. Dvölin á
Norðuriöndum gerði hann að
hægfara sosialdemokrata.
Kreisky segir, að sosialisma
verði ekki komið á, nema á
löngum tlma, þvi að hann
þurfi að byggjast upp neðan
frá, en ekki að ofan. Þess
vegna talaði hann oft um 50
ára áætlun i kosningaræðum
sinum 1970.
Kreisky er ekki mikill ræðu-
maður. Þess vegna hefur ver-
ið sagt um hann. að engin
skrifstofustúlka vélriti eins
hægt og Kreiskv tali. Hann
nær eigi að siður vel til al-
mennings og hefur tekizt að
vinna traust hans. Framkoma
hans vekur tiltrú. Hann virðist
futlnægja vet þeirri lysingu að
vera þéttur á velli og þéttur i
lund. Sagan segir. að eitt sinn
hafi óvinveittur mannfjöldi
safnazt saman fyrir utan hús.
þar sem kanzlarinn var að
halda ræðu. Lögreglustjóri
staðarins lagði þá til. að
kanzlarinn færi út um bak-
dyrnar til að komast hjá
óþægindum. en Kreisky svar-
aði: Kanzlari fer ekki út um
bakdyr. Hann gekk síðan
rólegur i gegnum mannþröng-
ina og var ekkert áreittur.
Kreisky. lifir mjög alþyð-
legu lifi. Hann stundar mikið
sund og fer oft á skiði. Hann
heimsækir Sviþjóð. þegar
hann getur, Norðurlönd hafa
átt mikinn þátt i að móta þá
tvo stjórnmálamenn. sem nú
ber hæst i þvzka heiminum.
Willy Brandt og Bruno
Kreisky. — Þ.Þ.