Tíminn - 26.09.1975, Síða 9

Föstudagur 26. september 1975
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Glsla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, sfmi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð i
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
Blaðaprent h.L
Verðtryggt
sparifé
Hér i blaðinu hefur verið vikið að þvi nokkrum
sinnum að undanförnu, hvort ekki væri rétt að
lækka vextina, en gefa sparifjáreigendum kost á
verðtryggingu i staðinn.
Það er tvimælalaust, að hinir háu vextir eru at-
vinnuvegunum þungbærir, en þó einkum þeim
greinum þeirra, sem þurfa á miklu rekstrarfé að
halda. Nokkurt dæmi þess, hve mikil vaxtabyrðin
er hjá sumum fyrirtækjum, er það, að vaxta-
greiðslur Áburðarverksmiðju rikisins námu
hærri upphæð á siðast liðnu ári heldur en allar
kaupgreiðslurnar. Mörg svipuð dæmi mætti
nefna. Slikum dæmum mun þó enn fjölga vegna
siðustu kjarasamninga, þar sem fyrirtækin þurfa
að auka rekstrarféð, og vaxtagreiðslurnar munu
hækka i samræmi við það. Þegar þessi mál eru
ihuguð, dugir ekki að horfa á eitthvert meðaltal
vaxtagreiðslna hjá fyrirtækjunum, eins og hag-
fræðingum hættir til að gera, þvi að mörg fyrir-
tæki greiða litla vexti, og lækka þannig meðal-
talið. Það verður einkum að lita á fyrirtækin sem
þurfa að greiða mikla vexti, enda eru það þau,
sem standa höllustum fæti, og það er vegna
þeirra, sem efnahagsráðstafanir eins og gengis-
fellingar eru gerðar. Lækkun vaxta getur munað
verulegum fjármunum fyrir slik fyrirtæki.
Rökin fyrir háum vöxtum eru þau, að þeir séu
nauðsynlegir vegna sparifjáreigenda. Vissulega
má ekki gleyma sparifjáreigendum i þessu sam-
bandi, þvi að enga hefur verðbólgan leikið grá-
legar en þá. Hér kemur það til athugunar, hvort
ekki megi tryggja hag sparifjáreigenda betur
með þvi að gefa þeim kost á verðtryggingu. 1
grein, sem Jóhannes Nordal bankastjóri birti i
Fjármálatiðindum á siðast liðnu sumri, vék hann
að þessu eftir að hafa rætt um lög, sem sett voru á
siðasta þingi þess efnis, að fjárfestingarsjóðir
endurláni með sömu kjörum og þeir verða að
sæta sjálfir. Jóhannes Nordal sagði, að i fram-
haldi af þessari lagasetningu þyrfti að fara fram
endurskoðun almennra lánskjara, og kæmi þá
einkum tvennt til athugunar. Um það fórust hon-
um orð á þessa leið:
,,I fyrsta lagi endurskoðun á lánskjörum lif-
eyrissjóða, en verðtrygging á fé þeirra er brýn
nauðsyn, ef þeir eiga að geta tryggt félögum sin-
um viðunandi lifeyri i framtiðinni. Er ekki óeðli-
legt að lánskjörum þessum verði breytt með hlið-
sjón af hinum nýju lánskjörum f járfestingarlána-
sjóða.
I öðru lagi er timabært að athuga að nýju, hvort
ekki sé rétt að koma á flokki verðtryggðs spari-
fjár i innlánsstofnunum. Með þvi móti mætti bæði
bæta hag sparifjáreigenda, sem svo mjög hefur
hallað á að undanförnu, og um leið efla sparifjár-
myndun og getu bankakerfisins til að mæta brýn-
um rekstrarfjárþörfum atvinnulifsins.”
Hér er vissulega hreyft mikilsverðu máli, og ef
til vill þvi stærsta, sem gæti hamlað gegn verð-
bólgunni og verstu afleiðingum hennar, en þar er
átt við meðferðina á sparifjáreigendum.
ERLENT YFIRLIT
Karamanlis mætir
aukinni andstöðu
Náðun herforingjanna mælist illa fyrir
RÉTTIR 14 múnuðir eru nú
liðnir siðan Karamanlis sneri
heim úr Utlegðinni og tók við
völdum í Grikklandi. Það var
rikisstjórn herforingjanna,
sem ákvað að leggja völdin i
hendur honum. Aldrei hefur
verið upplýst, hvort hún hafi
áður átt viðræður við hann eða
fengið einhver fyrirheit frá
honum. Um þetta var ekki
spurt i Grikklandi þá, þvi að
langflestum þótti mestu máli
skipta að losna við
herforing jastjórnina. Sú
harða andstaða, sem myndazt
hafði gegn Karamanlis i fyrri
stjómartið hans, hafði- lika
hjaðnað vegna langrar fjar-
veru hans. Yfirleitt var þvi
fagnað, að hann leysti her-
foringjastjórnina af hólmi.
Allir stjómmálaflokkar lands-
ins lýstu sig fylgjandi þvi, að
Karamanlis tæki við völdum
undir þeim kringumstæðum,
sem þá voru. Hann lýsti lika
yfir þvl, að það yrði fyrsta
verk hans að endurreisa lýð-
ræði I landinu. Hann rýmkaði
strax um málfrelsi og ritfrelsí
og leyfði starfsemi allra
flokka, m.a. kommúnista, en
starfsemi þeirra hafði verið
bönnuð um langt skeið. Kara-
manlis naut þvi mikillar lýð-
hylli um þetta leyti fyrir réttu
ári, og þvi tókst honum án
mikillar mótspymu, að setja
kosningalög sem bersýnilegt
var að myndu henta flokki
hans vel. í þingkosningum,
sem fóru fram f nóvember i
fyrra, fékk flokkur hans 216
þingmenn kjörna af 300 alls,
enda þótt hann fengi ekki
nema um 55% greiddra at-
kvæða.
EFTIR þessi úrslit I þing-
kosningunum fór andstaðan
gegn Karamanlis smám
saman að harðna, enda þurfti
hann nú að gripa til ýmissa
óvinsælla aðgerða. Fyrst
skarst þó verulega i odda,
þegar ný stjórnarskrá var af-
greidd frá þinginu á siðast
liðnu vori. Mestum deilum olli
það ákvæði, að félli forseti
rikisins frá, áður en kjörtfma-
bili hans lyki, skyldi sá maður,
sem þingíð kysi eftirmann
hans, gegna embættinu i heilt
kjörtimabil, eða i fimm ár.
Stjórnarandstæðingar vildu,
að hinn nýi forseti gegndi
embættinu aðeins þann tfma,
sem eftir væri af kjörtimabili
fráfarandi forseta. Það sem
hér lá á bak við, var það, að
stjórnarandstæðingar þóttust
sjá, að Karamanlis ætlaði að
láta kjósa nýjan forseta, áður
en kjörtimabili þingsins lyki
1979, og gæti sá forseti setið
næstu fimm ár, hver sem yrðu
úrslit þingkosninganna 1979.
Það var útreikningur
stjórnarandstæðinga, að
Karamanlis ætlaði að láta
kjósa sig forseta fyrir þing-
kosningamar 1979, og tryggja
sér þannig yöld i nær tiu ár.
Þessi grunur styrktist, þegar
Papandreou
Karamanlis.
Karamanlis lét þingið kjósa
Konstantin Tsatsos I forseta-
embættið, en hann er 76 ára
gamall.
Siðan þetta gerðist, hefur
andstaðan gegn Karamanlis
mjög harðnað, enda hefur
hann þótt sýna meira ráðrfki
en áður og koma á ýmsan hátt
fram sem hálfgerður
einræðisherra. Ekkert verk
hans hefur þó mælzt verr fyrir
en náðun herforingjanna
þriggja, sem dómstóll hafði
dæmt til dauða fyrir valdarán-
ið 21. april 1967. Karamanlis
notaði vald sitt til að breyta
refsingunni i lifstiðarfangelsi.
Mjög hefur verið rætt um það
siðan, hvort hann hafi gefið
fyrirheitum þetta, þegarhann
þá völdin úr höndum
herforingjanna i fyrra, eða
hvort hann hafi óttazt itök
hinna dæmdu innan hersins.
Þaðýtirundirsíðari tilgátuna,
að einn hinna dæmdu herfor-
ingja, Papadopoulos, lét ný-
lega svo ummælt, að hann yrði
kominn úr fangelsi innan árs.
Andstæðingar Karamanlis
halda þvi fram, að enn hafi
engin raunveruleg hreinsun
átt sér stað innan hersins.
Aðalandstaðan gegn
Karamanlis er frá tveimur
flokkum, Miðflokknum, sem
er annar stærsti flokkur lands-
ins og er undir forustu
Mavros, fyrrverandi utan-
rikisráðherra, og Sósialista-
flokknum, sem er undir for-
ustu Andreas Papandreous.
Mavros átti sæti i stjórn
þeirri, sem Karamanlis
myndaði eftir eftir heimkom-
una i fyrra, og nýtur mikils
álits I Grikklandi. Andstaða
kommúnista er meira I mol-
um, enda skiptast þeir I tvo
Mavros
flokka. Að dómi þeirra
Mavros og Papandreous
stefnir Karamanlis að þvi að
taka sér raunverulegt
einræðisvald, og jafnvel þótt
hann ætli sér það ekki beinlfn-
is, stefni þróunin i þá átt.
KARAMANLIS afsakar sig
með þvi, að hann sæti ekki sið-
I ur gagnrýni frá hægri en
vinstri. Hægri menn gagnrýni
hann t.d. fyrir að leyfa starf-
semi kommúnista. Fylgis-
menn hans segja að það hefði
vel getað leitt til nýrrar
byltingartilraunar af hálfu
hersins, ef Papadopoulos og
félagar hans hefðu verið tekn-
ir af lifi. Þannig verði Kara-
manlis að fara bil beggja. Ef
Karamanlis yrði að láta af
völdum i Grikklandi nú, væri
ekki um nema tvennt að velja,
hernaðarlegt einræði eða
stjórnleysi. Karamanlis sé
líka eini griski stjórnmála-
maðurinn, sem njóti tiltrúar
bæði i austri og vestri.
Um þessar mundir eru að
hefjast viðræður milli Grikk-
lands og Efnahagsbandalags-
ins um fulla aðild Grikklands
að bandalaginu. Þannig
hyggst Karamanlis tryggja
sambandið við Vestur-
Evrópu, þótt svo kynni að
fara, að Grikkland yrði að
fara úr Nato vegna Kýpur-
deilunnar. Eins og er tekur
Grikkland ekki þátt i
hernaðarsamstarfi innan
Nato vegna Kýpurmálsins.
En jafnhliða viðræðunum við
Efnahagsbandlagið reynir
Karamanlis að bæta sambúð-
ina við Austur-Evrópu. Hann
hefur i sumar farið i opinbera
heimsókn til Rúmeniu, Búlga-
riu og Júgóslaviu. Þá hefur
hann boðið til ráðstefnu
Balkanrikja i næsta mánuði,
og er áðurnefndum þremur
kommúnistarikjum boðin
þátttaka. Þannig reynir Kara-
manlis að treysta sambönd
Grikklands, bæði i vestur- og
austurátt.
Eins og er virðist Kara-
manlis hafa trausta aðstöðu.
En óvist er, hve lengi það
helzt. Meðal almennings eykst
fylgi stjórnarandstöðunnar
eins og fram kom i borgar-
stjórnarkosningum i vor. Inn-
an hersins eru lika vafalaust
enn öfl, sem geta hugsað sér
að fara i slóð Papadapoulos.
Þ.Þ.
Þ.Þ.