Tíminn - 27.09.1975, Blaðsíða 9

8
TÍMINN
Laugardagur 27. september 1975
Laugardagur 27. september 1975
TÍMINN
9
t réttunum
->x

Safninu beitt viö Vatnsdalsrétt
Hér birtist síðari grein AAagnúsar Óiafssonar á
Sveinsstöðum um göngur og réttir í Vatnsdal
Rekið i réttina
tbyggnir höldar huga að fé sinu. Hallgrimur I Hvammi á miðri mynd-
inni.
Eftir sumarlangt frelsi í óravídd öræfanna
VIÐ LUKUM frásögninni I
fimmtudagsblaðinu að við undan-
reiðarmenn i Fliótsdrögum höfð-
um lokið að smala Drögin og vor-
um komnir með á fimmta hundr-
að fjár i náttstað við Afangatjörn.
Hinn næsta dag, þriðjudaginn 16.
sept. vöknuðu menn snemma og
fjórir vaskir kappar héldu með
féð norður yfir Stórasand. Er það
langur rekstur og strangur og
langan tima á þeirri leið sem ekki
er stingandi strá að hafa. Magnús
Pétursson var fyrirliði þessara
kappa, en með honum fóru þeir
Bjarni Ingvarsson, Eiður Stein-
grimsson og Guðmundur
Svavarsson. Við hinir leituðum
Fljótsdrög öðru sinni, ef þar
hefðu einhverjar skepnur orðið
eftir hinn fyrri dag. Fljótsdrög
eru tvileituð i fyrri göngum til að
ekki þurfi að senda menn þangað
[ öðrum göngum.
Veður var þennan dag hið
bezta. Glampandi sólskin og
kyrrt og jöklasýn eins og hún get-
ur fegurst orðið. í vestri blasti
Eiríksjökull við, en i suðri glamp-
aðiá Langjökul. Bættu veðurguð-
irnir þannig vel fyrir veðurham-
inn daginn áður. Við Hjördis
vorum send vestur á Jörfa. Þar
mættum við Tryggva á Hrapp-
stööum flugriðandi með hóp
vaskra manna. Lét hann vel yfir
hve góða menn hann heföi nú I
göngunum, enda kvaöst hann
ekki taka það I mál að fullfriskir
bændur lægju heima.en sendu lið-
léttinga i göngur. Þá hafði sú
flugufregn einnig borizt oss I
Fljótsdrög, að litt væri Tryggvi
hrifinn af.að konur færu I göngur
og tæki þær varla fullgildar sem
gangnamenn. Eigi er mér grun-
laust um, að sú fregn hafi orðið
Leifi foringja vorum hvatning til
að senda Hjördisi vestur á jaðar
svo Viðidælingar gætu séð hversu
vaskir gangnamenn vatnsdælsk-
ar meyjar væru.
Eigi urðum við Hjördis lengi
samferða Viöidælingum, en héld-
um sem leið lá norður um Bláfell
og þaðan austur i Sanddal, sem er
á miðjum Stórasandi. Þar hittum
við fyrir rekstrarmenn. Tókum
við hesta þeirra og rákum til baka
niður I Fljótsdrög, en kapparnir
héldu áfram gangandi með
reksturinn. Jón I Haga fylgdi
þeim eftir á bilnum norður fyrir
sand og tók þá siðan til baka suð-
ur I Fljótsdrög. Komu þeir ekki I
skála fyrr en klukkan að ganga
ellefu um kvöldið, syngjandi sælir
og glaðir, en þreyttir eftir langa
og stranga göngu. Þá höfðum við
hinir haft það rólegt langa hrið I
skála.
Þegar við vöknuðum næsta
morgun var enn skipt um veður.
Var nú dimmviðri og ekki laust
við snjókomu. Riðum við þvi i hóp
norður i Sanddal. Þar var alhvitt.
I Sanddal mættum við Sand-
gangnamönnum en þeir höfðu
lagt úr byggð daginn áður. Attu
þeir að smala með okkur norður
heiðarnar. Nú fór að styttast I
valdatima Leifs foringja okkar,
þvi I Sanddal lét hann af völdum,
en þeir Lárus á Brúsastöðum og
Eggert i Hjarðartungu tóku við
stjórninni. Var Lárus foringi á
Haukagilsheiði og hafði hans hóp-
ur náttstað i Alkuskála, en Eggert
stjórnaði liðinu, sem smalaði
norður Grimstunguheiði og hafði
hans hópur náttstað I öldumóðu-
skála. Með þeim flokki smalaði
ég og segir þvi ekki meira af
Haukagilsheiðarmönnum. Þó er
rétt að geta þess, að kvenmanns-
lausir fórum við norður Grims-
tunguheiði þvi Hjördis okkar
smalaði norður Haukagilsheiði
svo og sú eina kona, sem með
Sandgangnamönnum kom,en það
var frúin á Haukagili Sóley Jóns-
dóttir.
Dimmviðrið hélzt fram eftir
degi og þvi ekkert leitarveöur á
Sandi. Var þvi ekki skipt á göngur
fyrr en komið var norðarlega á
Sand og veður fór að birta. Er þvi
mikil hætta á. að þar kunni fé að
hafa orðið eftir. Var þvi siðar á-
kveðið að lengja seinni göngur
um einn dag, svo betri timi gæfist
til að leita Sandinn upp aftur.
Ekki komum við I öldumóðu-
skála fyrr en i myrkri þetta kvöld
og sumir mjög seint. Var þá aftur
farið að snjóa.
Að morgni næsta dags var vakn-
að mjög snemma. 1 dag átti að
komast með safnið af Grims-
tunguheiði til byggða. Veður var
sæmilegt, en gekk þó á með
snörpum rigningarhryðjum fyrri
hluta dagsins. Gangnaröðin
mjakaðist norður heiðina, en
gekk hægt. Fé var latrækt, en yfir
þvi glöddust bændur, þvi slikt
þykir öruggt merki um að dilkar
séu feitir og vænir. Komumst viö
þvi ekki niður i Vatnsdal fyrr en i
myrkri. En safnið, sem ofan var
rekiö var fleira en nokkru sinni
fyrr og töldu margir að vart væri
það mikið undir tiu þúsund fjár.
Var það sett i girðingu á Hauka-
gili.en næsta morgun átti að reka
það til Undirfellsréttar.
Margir voru samán komnir til
að taka á móti gangnamönnum
þegar niður I Vatnsdal kom. Voru
þar bæði vænar meyjar, eigin-
konur, aldnir menn og unglingar.
Var þar gleöskapur nokkur, en þó
minni en oft áður liklega vegna
þess hve seint komiö var ofan.
Dreifðist brátt hópurinn og fóru
flestir til sins heima. Skyldustörf-
in kölluðu að morgni.
Að morgni næsta dags föstu-
dags, var safniö rekið til Undir-
fellsréttar. Gekk það greiðlega og
var komið þangað nokkru fyrir
hádegi. Eftir hádegið var safnið
rekið I safngirðinguna við réttina
og þar með var gangnastörfum
loks lokiö. Voru þá sex dagar sið-
an við undanreiðarmenn héldum
úr byggð, en Sandgangnamenn
voru að störfum I fjóra daga.
Það skiptust á skin og skúrir i
þessum göngum. Oft var afleitt
leitarveður, en á stundum var það
þó afburða gott. En ég held að
fullyrða megi, að allir hafi verið
ánægðir. Ströngu verki var lokið.
Allir reyndu að gera eins og þeir
gátu. Og hver veit nema margir
hafi strax verið farnir aö hlakka
til gangnanna næsta haust.
Réttarstörf hófust upp úr há-
degi. Ungir sem aldnir reyndu að
verða að liði. Stöðugt fjölgaði
fólkinu og greiðlega gekk að
draga féð. Vörubilar voru stööugt
I förum með fé frá réttinni. Þeir
sem styttra áttu ráku þó sitt fé að
kvöldi. Flestir leggja kapp á að
koma fé sinu sem fyrst á haga.
Að afliðandi degi sést stórt safn
koma niður sunnan við Undirfell-
ið. Þar er aö koma safnið úr
Haukagilsheiðinni og úr Viöidals-
fjalli. Það á að rétta á morgun.
Til kvölds er þvi beitt. Siðan rekið
I nátthagann áður en dimmir.
A laugardagsmorgun hefjast
réttarstörf um klukkan átta. Enn
fleira fólk kemur i réttina &o i
gær. Ekki ganga réttarstörf þó
neitt hraðar en þá. í réttum hitt-
ast gamlir og góðir vinir. Gömlu
dagarnir eru rifjaðir upp. Sumir
fara i kaffiskúrinn og fá sér
hressingu. Aðrir setjast niöur ut-
an við réttarvegginn, eða inn i bil.
Dagurinn liöur. Réttarstjórar
stjórna af röggsemi. Töfludráttur
hefst. Mörkum er lýst og litið I
töflu hver réttur eigandi er. Siðan
er hrópað upp hvaðan kindin er.
Einhver kemur og hirðir hana.
Smátt og smátt fækkar i almenn-
ingnum. Fólkið fer að tinast heim
á leið. Réttardeginum er að verða
lokið. 1 kvöld ætla margir á rétt-
arball. En um það sem þar gerist
i húmi haustsins verður ekkert
skráð.
En haustið liður og ekki er öll-
um réttum lokið. Sunnudaginn 28.
sept. verður aftur réttað i Undir-
fellsrétt. Þá verða þar meiri
sviptingar. Þá er stóðið rekið i
rétt og dregið i dilka. Og þar
verður aftur góðra vina fundur.

Búnaðarmálastjóri Halldór Pálsson skoðar lambhrút. Pálmi alþingis
maður á Akri aðstoðar hann.
Ungu sveinarnir léöu ungu meyjunum reiðskjóta slna.
Glöö að loknum göngum. Sigurður á Hnjúki og Sóley á Haukagili.
Réttarstjórarnir Jón i Asi og Jón á Hjallalandi
Þeir ungu reyndu lfka aö hjálpa til.
Jónas á Helgavatni.
Lárus á Brúsastöðum á Mána.
r