Tíminn - 30.09.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Þriöjudagur 30. september 1975
Yfirlit þaö, sem hér fer á eftir,
er byggt á úrtaksathugun, sem
Félag islenzkra iðnrekenda og
Landssamband iðnaðarmanna
hafa framkvæmt og nær til 21 iön-
greinar. Byggist hún á öflun upp-
lýsinga frá fyrirtækjum, þ.e.
spurt er um breytingar f orðum
en ekki tölum. Nákvæmar tölu-
legar upplýsingar eru ekki i öllum
tilvikum fyrir hendi um öll þau
atriði, sem um er spurt og byggj-
ast upplýsingarnar þá á mati
þeirra sem svörin gefa. Þetta
veldur þvi, aö ekki er hægt að
mæla breytingarnar i tölum.
Svörin eru siðan vegin saman
meö vinnuvikufjölda viðkomandi
fyrirtækja og umreiknuð i
hundraðstölur, sem látnar eru
gilda fyrir viðkomandi iðngrein.
Enda þótt vinnuvikufjöldinn sé
ekki nákvæmur mælikvarði á
framleiðslumagn fyrirtækja, sér-
staklega þegar um samanburð er
aö ræða milli ólikra iðngreina,
gefur hagsveifluvogin þó hald-
góða mynd af þróuninni.
Sem dæmi um það, hvernig lesa
á töflur þær, sem hér fylgja á eft-
ir, skal tekið yfirlit yfir töflu 1,
sem nær yfir allar þær greinar,
sem i úrtakinu eru. Ef borið er
saman framleiðslumagnið á 2.
ársfj. 1975 við framleiðslumagnið
á 2. ársfj. 1974 þá segja fyrirtæki
með 44% af heildarvinnuafli úr-
taksins, að það hafi verið meira,
en 29% að það hafi verið minna.
Talan 15 er siöan mismunur á
hlutfallstölu þeirra, sem segja
framleiðsluna minni og þeirra
sem segja framleiðsluna meiri.
Þar sem hér á eftir er rætt um
nettóniðurstöður könnunarinnar,
er átt við mismun á heildarvinnu-
vikufjölda þeirra fyrirtækja, sem
gefa upp minnkun og getur það
átt við framleiðslumagn, sölu-
magn, birgðir, starfsmannafjölda
o.s.frv. eftir þvi', sem nánar er til-
tekið og heildarvinnuvikufjölda
þeirra fyrirtækja, sem gefa upp
aukningu. Hlutdeild úrtaks fyrir-
tækjanna i vinnuvikufjölda i við-
komandi iðngrein er mismun-
andi,eða frá 6% i 86%. Meðaltalið
er 33%. Athygli skal vakin á þvi,
að úrtökin eru fremur litil i ein-
stökum iðngreinum, eins og t.d.
bifreiðaviðgerðum, og brauð- og
kökugerð og ber þvi að taka
niðurstöðurnar með varúð fyrir
þessar greinar.
Hér á eftir fer upptalning
þeirra iðngreina, sem i úrtakinu
eru, og einnig er gefin upp stærð
úrtaksins i % miðað við heildar-
fjölda vinnuvikna i viðkomandi
iðngrein.
Brauð-og kökugerð 13%
Sælgætisgerð 61%
Matvælaiðnaður 37%
Drykkjarvöruiðnaður 49%
Ullariðnaður 48%
Prjdnaiðnaður 63%
Veiðarfæraiðnaður 49%
Fataiðnaður 37%
Húsgagnagerð
Innréttingasmiði 24%
Pappirsvöruiðnaður 80%
Sútun 74%
Kemiskur undirstöðuiðnaður 71%
Málningargerð 86%
Onnur kemisk framleiðsla 34%
Annar steinefnaiðnaður 45%
Málmsmiði 16%
Smfði rafmagnstækja 27%
Skipasmiði og viðgerðir 64%
Bifreiðaviðgerðir 6%
Plastiðnaður 20%
Allar greinar
úrtaksins.
Framleiösluaukning varð á 2.
ársfjórðungi 1975 miðað við 2.
ársfj. 1974. Varð nettóniðurstaða
könnunarinnar sú, að fyrirtæki,
sem höfðu 37% af heildarmann-
afla fyrirtækjanna i þjónustu
sinni.höfðu meiri framleiðslu á 2.
ársfj. 1975 heldur en á 2. ársfj.
1974. Reynt hefur verið að gefa
heildarframleiðsluaukningunni
tölulegt gildi, þar sem töluverðar
upplýsingar bárust um hlutfalls-
lega breytingu framleiðslu-
magnsins á 2. ársfj. 1975 miðað
við 2. ársfj. 1974 og gefa þær upp-
lýsingar til kynna, að heildar-
aukning framleiðslumagnsins
hafi numið allt að 5-7%.
Aukning varð á framleiðslu-
magni á 2. ársfj. 1975 miðað við 1.
ársfj. 1975. Búizt er við fram-
leiðsluaukningu á 3. ársfj. 1975
miðað við 2. ársfj. og er það ann-
að viðhorf en vart varð við á
tveim siðustu árum, en þá var
gert ráð fyrir minnkun fram-
leiðslumagns á 3. ársfjóðungi.
Sölumagn á 2. ársfj. 1975 hefur
haldizt nokkurn veginn i hendur
við framleiðslumagnið bæði þeg-
ar miðað er við 2. ársfj. 1974 og 1.
ársfj. 1975. Birgðir fullunninna
vara og birgðir hráefna breyttust
lftið á 2. ársfj. 1975, þó gætti að-
eins minnkunar ár birgðum hrá-
efna.
Nýting afkastagetu var talin vera
nokkru betri f lok 2. ársfj. 1975 en
31.3. 1975.
Fjöldi starfsmanna jókst aðeins
á 2. ársfj. 1975, enekki er búizt við
verulegri breytingu á 3. ársfj.
1975. Var nettóniðurstaða könn-
unarinnar sú, að starfsmanna-
fjöldi jókst hjá fyrirtækjum með
17% mannaflans. Yfir sama
tímabil i fyrra jókst starfs-
mannafjöldi ekki.
Venjulegur vinnutimi fyrirtækj-
anna var nokkurn veginn sá sami
I lok 2. ársfj. og i lok 1. ársfjórð-
ungs.
Fjárfestingarfyrirætlanir
fyrirtækjanna eru, sé miðað við
ástandið fyrir einu ári, eitthvað
minni. Nú hyggja fyrirtæki með
39% mannaflans á fjárfestingu á
árinu 1975 en fyrirtæki með 45%
mannaflans hugðu á fjárfestingar
á sama tima i fyrra. Eilitil aukn-
ing hefur orðið á fjárfestingar-
fyrirætlununum frá þvi i lok 1.
ársfj., en þá hugðu fyrirtæki með
30% vinnuaflans á fjárfestingu.
Fyrirliggjandi pantanir og verk-
efni hjá fyrirtækjunum hafa batn-
að talsvert á 2. ársfj. 1975. Nettó-
niðurstaðan er 15%, sem segja að
þær séu meiri á móti 17%, sem
sögðu að þær væru minni I lok 1.
ársfj.
Samsvarandi tala á sama tima i
fyrra var 17%, sem sögðu aukn-
ingu.
Innheimta söluandvirðis hefur
versnað enn frekar á 2. ársfj.
miðað við 1. ársfj. 1975 og er
nettóniðurstaðan sú, að fyrirtæki
með 13% mannaflans telja inn-
heimtuna ganga verr en um
mánaðarmótin marz/april, en þá
töldu fyrirtæki með 43% mannafl-
ans innheimtuna ganga verr en
um áramótin. Innheimta sölu-
andvirðis hefur farið versnandi i
iðnaðinum undanfarin 3 ár, en þó
mest undanfarna 12 mánuði. Áður
var þetta að mestu bundið við ein-
stakar greinar, en nú virðist þetta
orðið vandamál flest allra greina
iðnaðarins.
Brauð- og
kökugerð.
Litils háttar minnkun varð á
framleiðslumagni i brauð- og
kökugerð á 2. ársfj. 1975 miðað
við sama timabil i fyrra, eða um
6%. Aukning varð hins vegar á
framleiðslumagni ef 2. ársfj. 1975
er borin saman við 1. ársfj. 1975.
Búizt er við sams konar þróun á 3.
ársfj. 1975miðað við 2. ársfj. 1975.
Sölumagnið helzt i hendur við
framleiðslumagnið i þessari
greinog urðu þvi engar breyting-
ar á birgðum fullunninna vara á
2. ársfj. 1975. Birgðir hráefna juk-
ust hins vegar litilsháttar. Fjöldi
starfsmanna jókst talsvert á 2.
ársfj. 1975 en ekki er búizt við
breytingu þar á á 3: ársfj. Nýting
afkastagetu jókst töluvert á árs-
fjórðungnum, en venjulegur
vinnutimi var óbreyttur. Eitthvað
er um fyrirhugaðar fjárfestingar
I þessari grein á þessu ári og
svöruðu fyrirtæki með 32%
mannaflans þeirri spurningu ját-
andi, og er það sama hlutfall og
var á sama tima i fyrra, en tals-
vert minna og kom fram i lok 1.
ársfj., en þá hugðu öll fyrirtæki á
fjárfestingu.
Sælgætisgerð.
Einhver minnkun varð á fram-
leiðslumagni i þessari grein á 2.
ársfj. 1975 miðað við sama árs-
fjórðung 1974. Hins vegar varð
aukning á framleiðslumagni ef
boriö er saman við 1. ársfjóröung
1975. Gert er ráð fyrir áframhald-
andi aukningu á 3. ársfj. 1975 mið-
aö við 2. ársfj. Sölumagn hélzt i
hendur við framleiðslumagn yfir
þetta timabil, þó hefur orðið litils
háttar aukning á birgðum full-
unninna vara og einnig i birgðum
hráefna i 2. ársfjórðungi 1975.
Nýting afkastagetu versnaði á 2.
ársfjórðungi og starfsfólki fækk-
aði á 2. ársfj. Gert er ráð fyrir að
mannaflinn aukist aftur á 3. ársfj.
þessa árs. Töluverð fjárfesting er
fyrirhuguð i þessari grein á árinu
og svöruðu öll fyrirtæki þeirri
spumingu játandi.
Matvælaiðnaður.
Hér er um mjög takmarkaðan
hluta af matvælaiðnaði að ræða,
þ.e.a.s. kaffibrennslu, smjörlikis-
gerðog efnagerð, en undir þenn-
an lið falla ekki fiskiðnaður og
mjólkuriðnaður. Talsverð aukn-
ing varð á framleiðslumagni á 2.
ársfj. 1975ef miðað er við 2. ársfj.
1974 eða um 13% skv. þeim tölu-
legu upplýsingum, sem bárust.
Einnig jókst framleiðslumagnið
ef miðað er við 1. ársfj. 1975. Gert
er ráð fyrir minnkun á 3. ársfj.
1975. Sölumagn kemur heim og
saman við framleiðslumagn, þó
hefur sölumagnið aukizt enn frek-
ar en framleiðslumagnið, þar
sem birgðir fullunninna vara
voru minni i lok 2. ársf j. en i byrj-
un hans. Birgðir hráefna minnk-
uðu einnig á ársfjórðungnum.
Fyrirliggjandi pantanir voru
meiri i lok 2. ársfj. en i' byrjun
hans. Fjöldi starfsmanna breytt-
istekki á ársfjórðungnum, ef gert
er ráð fyrir fækkun á 3. ársfj.
1975. Nýting afkastagetu versnaði
en venjulegur vinnutimi hélzt
óbreyttur. Fyrirtæki með 34%
mannaflans hyggja á fjárfestingu
á árinu og er það sama hlutfall og
ilok 1. ársfj. Á sama tima i fyrra
hugöu fyrirtæki með 12% mann-
aflans á fjárfestingu.
Drykkjarvöruiðnaður.
Framleiðslumagnið var óbreytt
i þessari grein á 2. ársf j. 19.75 mið-
að við 2. ársfj. ’74. Hins vegar
varðaukning á framleiðslumagni
miðað við 1. ársfj. 1975 eða um 9%
skv. þeim tölulegu upplýsingum,
sem bárust. Ekki var gert ráð
fyrir breytingu á framleiðslu-
magni á 3. ársfj. Sölumagnið
helzt i hendur við framleiðslu-
magnið, þó minnkuðu birgðir full-
unninna vara en birgðir hráefna
breyttust ekki. Fjöldi starfs-
manna jókst á 2. ársfj. en ekki
gert ráð fyrir breytingu þar á á 3.
ársfjórðungi 1975. Venjulegur
vinnutimi var óbreyttur og sömu
sögu er að segja um nýtingu af-
kastagetu.Ekki var gert ráð fyrir
neinni fjárfestingu i þessari grein
á árinu. Á sama tima i fyrra svör-
uðu fyrirtæki með 62% mannafl-
ans þeirri spurningu játandi.
Ullariönaður.
Talsverð framleiðslumagns-
aukning varð i ullariðnaði á 2.
ársfj. 1975 miðað við 2. árs-
fjórðung 1974 eða 11%. Hins vegar
var óbreytt framleiðslumagn
miðaðvið l.ársfj. 1975 en gert ráð
fyrir aukningu á 3. ársfj. 1975.
Fyrirliggjandi pantanir voru
meiri i lok 2. ársfj. en i byrjun
hans. Birgðir fullunninna vara
minnkuðu en birgðir hráefna
breyttust ekki. Fjöldi starfs-
manna breyttist ekki á 2. ársfj.
1975, en gert er ráð fyrir að hann
aukist á 3. ársfj. 1975. Fyrirtæki
með 23% mannaflans hyggja á
fjárfestingu á þessu ári. Sam-
bærileg tala árið áður var 74%.
Prjónaiðnaður.
Gifurleg aukning varð á fram-
leiðslumagni á prjónavöruiðnaði
á 2. ársfj. 1975 miðað við 2. ársfj.
1974 eða um 33%, skv. þeim tölu-
legu upplýsingum sem bárust.
Einnig varð aukning miðað við 1.
ársf j. 1975. Hins vegar er gert ráð
fyrir einhverjum samdrætti á 3.
ársfj. 1975. Sölumagnið helzt i
hendur við framleiðslumagnið i
þessari grein, þannig að birgðir
fullunninna vara jukust ekki.
Sömu sögu er að segja um birgðir
hráefna. Talsverð aukning varð á
starfsmönnum á ársfjórðungnum
og eins batnaði nýting afkasta-
getu. Ekki er gert ráð fyrir neinni
breytingu á fjölda starfsmanna á
3. ársfj. 1975. Talsvert er um
fyrirhugaðar í járfestingar i
prjónaiðnaði á þessu ári og svör-
uðu öll fyrirtækin þeirri spurn-
ingu játandi. 1 lok 1. ársfj. svör-
uðu fyrirtæki með 19% mannafl-
ans sömu spurningu játandi.
Sambærileg tala i lok 2. árs-
fjórðungs 1974 var 0%.
Veiðarfæraiðnaður.
Töluverð aukning varð á fram-
leiðslumagni i þessari grein á 2.
ársfj. 1975 miðað við sama árs-
fjórðung árið áður eða um 16%.
Einnig varð aukning á fram-
leiðslumagni ef miðað er við 1.
ársf jórðung 1975. Gert er ráð fyrir
að framleiðslumagnið minnki aft-
ur á 3. ársfj. 1975. Sölumagnijl)
helzt nokkurn veginn i hendur við
framleiðslumagnið, en hins vegar
jukust birgðir fullunninna vara.
Birgðir hráefna minnkuðu á 2.
ársfj. 1975. Fjöldi starfsmanna
minnkaði á 2. ársfjórðungi en gert
er ráð fyrir að hann haldist
óbreyttur á 3. ársfj. 1975. Fyrir-
tæki með 83% mannaflans svör-
uðu spurningunum um fyrir-
hugaðar fjárfestingar játandi. A
sama tima i fyrra var samsvar-
andi tala 86%. Fyrirtæki með 93%
mannaflans gerðu ráð fyrir fjár-
festingum i lok 1. ársfj. þessa árs.
Fataiðnaður
Li'tils háttar framleiðslu-
magnsminnkun varð i fataiðnaði
á 2. ársfj. 1975 miðað við 2. ársfj.
1974. Hins vegar varð litil breyt-
ing miðað við 1. ársfjórðung 1975,
en gert ráð fyrir minnkun á 3.
ársfj. 1975. Sölumagnsbreytingar
urðu svipaðar en þó jukust birgðir
fullunninna vara og hráefna á 2.
ársfjórðungi 1975. Fyrirliggjandi
pantanir voru minni 30.6. 1975 en
31.3. 1975. Einhver minnkun varð
á starfsmannafjölda i þessari
grein á 2. ársfjórðungi 1975 og
sömu sögu er að segja um nýtingu
afkastagetu. Venjulegur vinnu-
timi var óbreyttur. Ekki er gert
ráð fyrir verulegum fjárfesting-
um I þessari grein það sem eftir
er af árinu, og svöruðu fyrirtæki
með 13% mannaflans þeirri
spumingu játandi. 1 lok 1. árs-
fjórðungs 1975 var sambærileg
tála 10%.
Húsgagnagerð.
Litils háttar aukning varð á
framleiðslumagni i þessari grein
á 2. ársfj. 1975 borið saman við 2.
ársfj. 1974eða 3% skv. þeim, sem
gáfu upp hlutfallslega aukningu.
Einnig varð’ aukning á fram-
leiðslumagni miðað við 1. ársfj.
1975. Sölumagnið jókst einnig á 2.
ársfj. miðað við 1. ársfjórðung
1975. Engin breyting varð á birgð-
um hráefna á ársfjórðungnum.
Starfsmannafjöldi i þessari grein
var sá sami 30.6. 1975 og 31.3. 1975
og ekki gert ráð fyrir breytingu
þar á á 3. ársfj. Engin breyting
varð á vinnutfma né á nýtingu af-
kastagetu. Fyrirligg jandi
pantanir voru örlitið minni 30.6.
miöað við 31.3. 1975. Fyrirtæki
með 19% mannaflans svöruðu
spurningunni um fyrirhugaðar
fjárfestingar játandi. Samsvar-
andi tala á sama tima i fyrra var
73%. Fyrirtæki með 12% mann-
aflans töldu innheimtu söluand-
virðis ganga verr í lok 2. ársfj.
miðað við lok 1. ársfj. 1975.
Innréttingasmiði.
Aukning framleiðslumagns i
þessari grein varð 10% skv. þeim
tölulegu upplýsingum, sem bár-
ustfyrir 2. ársfj. 1975 miðað við 2.
ársfj. 1974. Einnig varð aukning á
framleiöslumagni.ef miðað er við
1. ársfj. 1975 og gert ráð fyrir
áframhaldandi aukningu á 3.
ársfj. Sölumagnið helzt i hendur
við framleiðslumagnið. Birgðir
fullunninna vara breyttust litið,
hins vegar minnkuðu birgðir hrá-
efna talsvert. Fyrirliggjandi
pantanir voru meiri 30.6. 1975 i
samanburði við 31.3. 1975. 1 lok 2.
ársfj. gerðu fyrirtæki með 61%
mannaflans ráð fyrir að fjárfesta
á árinu. 1 lok 1. ársfj. 1975 gerði
hins vegar ekkert fyrirtæki ráð
fyrir að fjárfesta á árinu. Fyrir-
tæki með 45% mannaflans upp-
lýstu að innheimta söluandvirðis
gengi verr 30.6. 1975 samanborið
við 31.3. 1975.
Pappirsvörugerð.
Minnkun varð á framleiðslu-
magni á 2. ársfj. miðað við 2.
ársfj. 1974 eða um 9%. Hins vegar
varð aukning ef borið er saman
við 1. ársfj. 1975 um 12% og gert
ráð fyrir áframhaldandi aukn-
ingu á 3. ársfj. 1975. Sölumagnið
breyttist á sama hátt og fram-
leiðslumagnið yfir þetta timabil,
en þó minnkuðu birgðir fullunn-
inna vara eitthvað. Birgðir hrá-
efna jukust hins vegar talsvert.
Fyrirliggjandi pantanir voru
talsvert meiri í lok 2. ársfj. miðað
við lok 1. ársfj. 1975. Fjöldi starfs-
manna jókstá ársfjórðungnum og
ekki gert ráð fyrir breytingu þar
á á 3. ársfj. og nýting afkastagetu
batnaði til mikilla muna. Fyrir-
tæki með 89% mannaflans hyggja
á fjárfestingu á árinu. Sambæri-
leg tala fyrir ári var 100%. Fyrir-
tæki með 28% mannaflans töldu
innheimtu andvirðis ganga verr
30.6. 1975 en 31.3. 1975.
KÖNNUNÁ
STÖÐU IÐNAÐ-
ARINS Á ÖÐRUM
ÁRSFJÓRÐ
UNGI 1975