Tíminn - 01.10.1975, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 1. október 1975
TtMINN
7
1 frétt frá Umhverfismálaráði
Reykjavikur segir, aö Náttúru-
verndarnefnd Reykjavikur hafi
hafið fyrir tveimur árum
merkingar á stöðum i borgar-
landinu, sem athygli eru verðir
frá náttúrusögulegu sjónarmiði.
Nú hefur Umhverfismálaráð
borgarinnar, sem fer mað störf
náttúruverndarnefndar, haldið
þvi starfi áfram. A þessu hausti
eru merktir fjórir staðir til viö-
bótar i Reykjavfk, til ieiðbeining-
ar þeim, sem áhuga hafa á. Þess-
ir staðir eru: Jökulrákaðar
klappir I Laugarásnum, a.m.k. 13
þúsund ára gamlar, Elliðaár-
hraun með 5000 ára gömlum mó-
leifum við Elliðaárnar, Búrfoss —
þurr foss — f vestri kvisl ánna,
myndaður úr sama hrauni, og
loks er merkt snið af mýri með
öskulögum f Ártúnshöföa, þar
sem frjólfnurit sýnir breytingar á
gróðri i um 5000 ár.
Ahugi fer vaxandi á
náttúruminjum og náttúrufyrir-
bærum, og ljóst er að margir
Reykvikingar vilja þekkja
sköpunarsögu landsins, sem
borginstendurá. En viða má lesa
hana i jarðmyndunum, ef að er
gáð og vitað hvar skal skoða. Er
það von Umhverfismálaráðs, að
skiltin megi verða til leiðbeining-
arum það. Aður varbúiðaðkoma
fyrir leiðbeiningarskiltum viðar,
t.d. við Háubakka við SUðarvog,
þar sem sjá má jarðmyndanir
undir Reykjavik i 200 þUsund ár
og setlögin i Fossvogi, sem urðu
til fyrir 70-100 þúsund árum. En
um það og þær merkingar, sem

Jökulrákuðu klappirnar og skiltið I Laugarási
Merkar menjar
merktar í
borgarlandinu
nU hafa verið gerðar, hefur
Þorleifur Einarsson, jarðfræð-
ingur verið ráðinn til leiðbeining-
ar og samið skýringartextana.
í Laugarásnum hefur verið
komiöfyrirskilti við jökulrákaða
klöpp beint fram undan inn-
ganginum I Laugarásbíói. A þvi
stendur: Klöppin er úr grágrýti,
runnu sem hrauni fyrir 200 þús-
und árum, en rákirnar ristar af
jöklifyrir a.m.k. I3þúsund árum.
Er ætlunin að setja samsvarandi
skilti upp á klappir af sömu gerð
við Arbæjarsafn:
Við Elliöaárnar, á bakkanum
milli gömlu brúarinnar og þeirrar
nýju, hefur verið komið fyrir
skilti, sem á stendur: Elliðaár-
hraun er komið úr gig austan i
Bláfjöllum. Hraunið er hér I báð-
um bökkum og undir þvi er mór
við ‘ vatnsborðið. Samkvæmt
fyrstu aldursákvörðun með C 14
aöferð á islenzku sýni (1950) er
efsti hluti mósins 5000 ára gamall
og erþað um leið aldur hraunsins.
Við BUrfoss verður innan
skamms sett upp skilti með
áletruninni: Þurr foss myndaður
af vestri kvisl Elliðaánna. Foss-
brUnin er Ur Elliðaárhrauni, 5000
ára gömlu, en hér rann megin-
kvisl Elliðaánna, fram til 1921. t
fossbrUninni eru skessukatlar
sorfnir af hringiðum, en tjörnin er
1 hylnum.
Loks hefur verið komið fyrir
skilti við skurðbakka á vinstri
hönd, þegar ekið er upp Artúns-
brekkuna, rétt á móts við Suður-
landsvegamótin. A þvi er linurit
og skýringar, þar sem m.a.
stendur: Frjólinuritið sýnir
breytingar á gróðri um 5000 ára
skeið. Dálkur B sýnir hundraðs-
hlutföll allra frjókorna, dálkur C
hlutföll frjókorna að hálfgrösum
(störum) og lyngi frádregnum og
dálkur D hlutföll frjókorna
einstakra jurta á sama hátt.
Breytingar við landnámið eru
sérstaklega áberandi, en þá
fækkar birki og lyngi m.a. mjög
engrösumogýmsum jurtum (t.d.
arfa) sem fylgja bUsetu, fjölgar
m jög. 1 holtinu sunnan vegar mun
hafa verið bær snemma á öldum,
en hann fór í eyði vegna jarövegs-
eyðingar fyrir 1500. Engar
heimildir eru til um þennan bæ,
nema þær sem gróðurinn hefur-
skráð i mýrina, en bændur þar
munu hafa stundað töluverða
ræktun. Til vinstri er svo sýnt
snið af mýrinni með öskulögum,
sem m.a. eru úr Kötlugosi, Torfa-
jökulsvæðinu og Heklu, ásamt
áfoki.
MÝRASNIÐ OC FRJÓLlNURIT
Til vimtri er lýnt inið af mýrinni inrð öikultigum. Mirlikverfli rr I ienli-
metrum.
Öikulögin eru: fclfit ivarl öikulag frú Köllu um 1485 I 16-18 un. M I 21
im avart öikulag, goulöfl eg timi úþekklur (lennilrga frá 1352). I 40 im
er öikulag, lem er Ijúil afl neflan og Jökkt að ufan. Ö-kuli); þriiu er nniiii-
lega komifl frá Torfajökuluvcflinu á lamliiiiimiölil. f (i<) ani ur Ijói dreif
frá Heklugoii (H>) fyrir 2.800 árum. I 85 im er avarl önkulag frá Köllu-
goei íyrlr um 5.000 árum.
Mórinn er neflan 50 im mrfl liirkilurkum. A bilinu 20-40 im er mórinn gul-
litaflur af áfoki, icm liorial hrfur I mninn, þegar lnmlifl var afl liláu upp
•nemma á öldum, rn það var orflifl örfoka um 1500.
Frjólinuritifl nýnir breytingur á gróðri iun 5.000 áru ikeifl. Dálkur B lýnir
hundrufldilutiöll ullrn frjókoruii, ilálkur C. Iiliilfi'ill frjiikuriui uð liálfgruvum
(iluruinl ug lyugi fráilrrgiiuiii ug ilálkur D lilulföll frjiikurnu eiiolukrii
jurtii á uumu háll. Ilri'ylingin vifl lundnáinifl i r néreluklcgu álierundi, en þá
fiekkur nt. a. birki ug lyngi mjög. en griwuni ug ýnwmn jiirtum (I. il. arfu)
*em fylgju búrelu. fjölgnr mjög.
I hollinu hrr aunnau vrgar mun hafa verifl b*r inemma á iildum, en hann
fór I eyði vegna jurflvegaeyflingar fyrir 1500. fclngar heimildir eru lil um
lnL* þennan, nema þa:r aum grúfluriiiu hefur akráfl i mýrina, en bcndur þar
munu hafa alundað töluve-fla raeklun.
Umhvcrfiaráfl Reykjavikur
Aletrun á skiltinu um öskulögin og frjólfnuritið f Artúnshöföa.
Skiltið viö Elliöaárnar.