Tíminn - 03.10.1975, Side 9

Föstudagur 3. október 1975
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
í>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Heigi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gfsla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, sfmi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingaslmi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuöi.
Blaðaprenth.f;
Ræða Ólafs Jóhannessonar
í hinni itarlegu ræðu, sem Ólafur Jóhanness.
viðskiptamálaráðherra flutti i fyrrakvöld á fundi
Framsóknarfélags Reykjavikur, komst hann svo
að orði, að íslendingar hefðu ekki farið varhluta
af þeirri efnahagslægð, sem þjakar heiminn, en
þeir hefðu þó hingað til sloppið við það at-
vinnuleysi, sem viðast annars staðar hefur fylgt
efnahagsvandanum. Þvi miður eru batahorfur
litlar enn sem komið er, og enn er ekki hægt að
fullyrða um það hvort okkur tekst að sneyða hjá
atvinnuleysi i framtiðinni, þvi að grundvöllur
flestra atvinnugreina er veikur. Fjárhagur
rikisins er einnig veikur. Þannig verður að likind-
um verulegur halli á rikisrekstrinum á þessu ári
og óhjákvæmilegt verður að draga sem mest úr
útgjöldum i fjárlagafrumvarpinu fyrir næsta ár.
Fyrirhugaður niðurskurður á fjárlaga-
frumvarpinu mun bæði bitna á rekstri og fram
kvæmdum.
Áætlað er, sagði Ólafur, að meðaltals-
verðhækkanir hér nemi um 48% á þessu ári, sem
er miklu meira en gerist viðast annars staðar.
Þessi hækkun á þvi ekki nema að hluta rætur að
rekja til hærra verðs á innfluttum vörum. Or-
sakirnar eru auðvitað margar, gengisbreytingar
eiga mikinn þátt i þessu, auk hækkana á ýmissi
opinberri þjónustu, landbúnaðarvörum og
byggingakostnaði, svo nokkuð sé nefnt. Þó vil ég
benda á, að verðhækkanahraðinn hefur minnkað
mjög, sagði Ólafur, og ef hægt verður að halda i
horfinu, verða hækkanir næsta ár þó ekki nema
25% að meðaltali, sem væri mikil breyting.
Samkvæmt endurskoðaðri þjóðhagsáætlun
munu tekjur af vöruútflutningi reiknað á föstu
gengi lækka um 4.450 millj. króna frá fyrri áætlun
og nema 49.000 millj. árið 1975. Það er nærri 6%
magnlækkun og 4% meiri verðlækkun út-
flutningsafurða en talið var. Veiki hlekkurinn er
minnkandi eftirspurn eftir vörum okkar, og er
talið, að verðlækkun útflutnings verði 11% á
árinu. Nokkuð kemur á móti, að almennur
innflutningur hefur minnkað, eða um rösk 9%
fyrstu sjö mánuði ársins. Þrátt fyrir 2500 milljón
kr. greiðsluhalla á þessu ári, verður jöfnuðurinn
samt 5900 millj. kr. hagstæðari en 1974, þótt það
sé ekki eins hagstætt og talið var fyrr á árinu.
Áætlaður halli á viðskiptajöfnuði er 17.600 millj.
kr. sem svarar til 10% eyðslu umfram aflafé.
Viðskiptakjörin hafa rýrnað um 17-18% frá 1974
og rýrnun kaupmættisútflutningstekna nemur
26-27%. Meðaltalshækkun kauptaxta frá fyrra ári
er 27% i peningum, en verðhækkanir nema 48%
og kaupmáttarrýrnun hefur þvi orðið 13-14%. í
sambandi við væntanlega kjarasamninga skiptir
miklu, að hófs verði gætt og sanngirni i
kaupkröfum. M.a. eru fyrirsjáanlegir miklir
örðugleikar i frystiiðnaði og fiskvinnslu, þar sem
verðjöfnunarsjóður er lika að mestu þrotinn.
Varðandi úrræði þau, sem um væri að ræða,
lýsti Ólafur yfir þvi að gengislækkun kæmi ekki
til greina að óbreyttum aðstæðum, og heldur ekki
innflutningshöft. Gengislækkun hefur ekki reynzt
vænleg til árangurs. Hins vegar bæri að skoða
niðurfærsluleiðina vandlega. Hún er sennilega
erfið i framkvæmd, en við þurfum að feta niður
þennan stiga, ekki i stórum stökkum, heldur
áföngum. Þá verður að sýna fulla aðhaldssemi i
verðlagsákvörðunum, t.d. varðandi opinbera
þjónustu.
N. Belov, Isvestía:
Rússar vilja halda
neitunarvaldinu
Þeir eru andvígir öllum breytingum á stofnskrá S. Þ.
Bygging Sameinuðu þjóðanna I New York. Þinghöllin er i
miðri myndinni en skrifstofubyggingin til hliðar.
Meðal hinna nýju rikja
er gerzt hafa aðilar að
Sameinuðu þj. á undan-
förnum árum, er vaxandi
áhugi á því að breyta stofn-
skrá Sameinuðu þjóðanna,
m.a. á þann hátt, að afnema
svokallað neitunarvald stór-
veldanna i öryggisráðinu.
Þetta mál mun áreiöanlega
vera ofarlega á dagskrá á
fundi Heimssambands
félaga Sameinuðu þjóðanna,
sem er háð f Moskvu 1.-6.
þ.m. 1 tiiefni af þeim fundi
hefur birzt forustugrein i
rússneska stjórnarblaðinu
Izvestia, sem ferhér á eftir i
Islenzkri þýðingu APN. Þar
kemur fram, að Rússar eru
andvfgir öllum breytingum á
stofnskránni og þó einkum
afnámi neitunarvaldsins.
Þetta getur orðið til að valda
deilum milli þeirra og
þróunarrikjanna. Banda-
rikin munu einnig andvfg af-
námi neitunarvaldsins. Svo
getur þvl farið, að risaveldin
eigi hér eftir að standa
saman hlið við hlið gegn nýja
heiminum. Hugsanleg mála-
miðlun er sú, að fjölgaö verði
fulltrúum I öryggisráöinu,
og einnig I Alþjóöadómnum,
til að auka áhrif nýju
rlkjanna. Hefst svo greinin
úr Izvestia:
ÞAÐ SöGULEGA ástand, er
rlkti á þeim tima, er samtök
Sameinuðu þjóðanna voru
stofnuð, réði miklu bæði um
eðli og inniíiald stofnskrár
samtakanna. Stofnskráin,
sem var samin, þegar
styrjöldin til frelsunar
mannkyninu úr klóm
fasismans var á lokastigi,
lýsir þeim vilja þjóðanna að
afstýra harmleik nýrrar
heimsstyrjaldar. Lýsir stofn-
skráin þeirri ákvörðun stofn-
rikja Sameinuðu þjóðanna
sem meginverkefni sam-
takanna ,,að bjarga komandi
kynslóðum frá styrjaldar-
plágunni” og ,,að sameina
krafta okkar til þess að
tryggja alþjóðlegan frið og
öryggi.” Stofnskráin var
byggð á réttlátum og
lýðræðislegum meginreglum
um jafnborið fullveldi allra
rikja, frelsi og sjálfs-
ákvöröunarrétt allra þjóða og
friðsamlega sambúð rikja.
Svo er SÞ og aðildarrlkjum
þeirra fyrir að þakka, aö i dag
stendur heimurinn nær þvi aö
ná þeim háleitu markmiðum,
sem þjöðirnar, er börðust
gegn Hitler, kepptu að.
ötul starfsemi SÞ til
stuönings þjóðfrelsisbaráttu
þjóðanna og hin sögulega
ályktun, er þær samþykktu I
þvi sambandi — yfirlýsingin
um sjálfstæöi til handa ný-
lenduþjóðum — eiga þátt I þvl,
að tugir nýrra rlkja urðu til.
Starfsemi SÞ I heiminum I
dag og hlutdeild þeirra I hinni
jákvæðu breytingu, sem orðið
hefur á alþjóðavettvangi, lýsir
sér vel I samþykktum eins og
yfirlýsingunni um eflingu
alþjóðlegs öryggis, yfir-
lýsingunni um grundvallar-
reglur alþjóöalaga varðandi
vinsamleg samskipti og sam-
vinnu ríkja, ogsamþykktinni
um efnahagsleg réttindi og
skyldur rikja.
VIÐ NÚVERANDI skilyrði
spennuslökunar, aukast
möguleikar SÞ til að hafa já-
kvæð áhrif á þróun ástandsins
I heiminum. Þrátt fyrir það
eru enn áhrifamikil öfl i
heiminum, sem reyna af
þrákelkni að koma I veg fyrir,
að traustur friður takist. Þess
vegna hefur höfuðmarkmið
SÞ ekki glatað gildi sinu. t
þessu sambandi eru sérlega
mikilvæg ákvæði stofnskrár
SÞ um samhljóða atkvæði
fastafulltrúanna I öryggis-
ráðinu, eða „neitunarvaldið”
eins og það er jafnan kallað.
Þessi regla sem leggur
áherzlu á nauðsyn þess að
teknar séu sammála
ákvarðanir i öryggisráðinu —
þeirri. stofnun SÞ, sem hefur
þaö hlutverk að varðveita
heimsfriðinn — er hyrningar
steinninn I uppbyggingu Sam-
einuðu þjóðanna. Hún er
trygging gegn þvi, að öryggis-
ráðinu verði breytt sem tæki
einhvers hóps ríkja, sem gætu
notað það til að brjóta
stofnskrá SÞ, og gegn lifs-
hagsmunum landa og þjóða.
Þessi regla er afarmikilvæg
fyrir ungu þróunarlöndin,
fyrir smáriki og þjóöir er
berjast fyrir sjálfstæði sinu.
Sovétrikin hafa notað
ákvæöið um neitunarvald,
ekki aðeins til þess aö verja
eigin hagsmuni og hagsmuni
annarra sósialista ri'kja,
heldur og til stuðnings
þjóðfrelsishreyfingum,
baráttu nýlenduþjóða og til að
verja lögmæta hagsmuni
smárikja. Reynslan hefur
sýnt, aö þessi regla hefur
stundum verið misnotuð, t.d.
hafa nokkur vestræn riki
notað „neitunarvald” sitt á
siðustu árum til að hindra
öryggisráðið i að gera virkar
ráðstafanir gegn kynþátta-
kúgunarstjórninni i Suður--
Afriku.
A SÍÐUSTU ARUM hafa
umræður um efnahagsvanda-
mál verið rúmfrekar i starf-
semi SÞ. Þróunarlöndin hafa
barizt fyrir þvi að bundinn
verði endi á mismunun i
alþjóölegum efnahagssam-
skiptum og fyrir staðfestingu
á yfirráðum sinum yfir
náttúruauðlindum, sem þeim
til heyra. Sovétrikin hafa stutt
þessar réttlátu kröfur. Þvi er
ekki að leyna, að tilraunir
hafa verið gerðar til að beina
athygli SÞ einvörðungu að
efnahagsmálum og til þess að
fjarlægja þær þvi marki, sem
stofnskráin setti þeim.
Þótt ekki sé gert litið úr
mikilvægi efnahagsvanda-
málanna, má ekki gleyma þvi
að farsæl lausn þeirra vanda-
mála, sem við er að glima á
efnahagssviðinu, er komin
undir lausn meginverkefnis
þessara alþjóðasamtaka— þvi
verkefni að varðveita heims-
friðinn og öryggi þjóðanna.
Það var einmitt að þakka
slökun á pólitiskri spennu, að
möguleikar sköpuðust á þvi að
taka til meðferðar mál eins og
endurskipulagningu efna-
hagssamskipta i heiminum.
Jafnframt skal hafa I huga
að við núverandi aðstæður
getur jafnvel bezta lausn efna-
hagsvandamála orðið að engu
vegna óhagstæðrar þróunar
pólitiskra atburða.
Þeir sem nú berjast fyrir
„endurskipulagningu
Sameinuðu þjóðanna” og
breytingum á stofnskrá
þeirra, gera það af ýmsum á-
stæðum. Flestir þeirra gera
það þó undir þvi yfirskyni að
endurskoðun stofnskrárinnar
muni auka áhrif og hlutdeild
SÞ I alþjóðamálum. Þrátiu
ára starfsemi SÞ er þó næg
sönnun fyrir þvi að ástæðan
fyrir ýmsum ágöllum sam-
takanna felst ekki i þvi,að
„stofnskráin séekki lengur i
samræmi við breyttar
aðstæður”, heldur i þeirri
staðreynd, að sum aðildarriki
SÞ fylgja ekki I stefnu sinni
meginreglum og markmiðum
stofnskrárinnar.
Sovétrikin standa ákveðið
gegn sérhverjum tilraunum til
að endurskoða stofnskrána,
þar eð hún samsvarar
fullkomlega þörfum nútímans
og tilgangi Sameinuðu
þjóðanna. Heimurinn er nú á
þvi stigi að það verkefni hefur
forgang að gera reglur
friðsamlegrar sambúðar að
þætti daglegs lifs. Skylda allra
aðildarríkja SÞ er að beina
kröftum sinum og athygli,
ekki að endurskoðun stofn-
skrár SÞ heldur að þvi að
framfylgja undanbragðalaust
þeim háleitu reglum og mark-
miðum, sem þar eru sett
fram.
-Þ.Þ.