Tíminn - 03.10.1975, Síða 13
Föstudagur 3. október 1975
TÍMINN
13
Landfara hefur borizt bréf frá
Lesanda, sem ræðir nokkuð
viðtal, sem birtist siðastl.
sunnudag i Tfmanum við
einstæða móður. Pistil sinn
nefnir Lesandi:
Flóttamannabúðir
i Reykjavik
Ég var að lesa i Tímanum (28.
sept.) viðtal við einstæða
fjögurra barna móður.
Nú mun ég ekki eltast við
einstök atriði, sem fram koma i
þessu viðtali svo sem það, að
ekki fáist kvittanir fyrir greiðsl-
um til félagsmálastofnunar
borgarinnar, eða þvi að sultur
blasi við ef einstæð móðir
veikist. Hvað ætli það sé öðru
visi en i öðrum veikindatilfell-
um? Barnlausir einstaklingar
veikjast og stundum veikjast
bæði hjónin i einu.
Ég mun ekki heldur fjölyrða
um þá ályktun ,,að karlmenn
yrðu gerðir ábyrgari en nú er
fyrir þvi, að gera konur ekki
vanfærar.” Ég hélt að það væri
meiri ábyrgðarhluti að gera
konu vanfæra en ekkivanfæra.
Séu þetta pennaglöp þarf ekki
meira um það að segja. Um það
verður maður þó i nokkurri
óvissu þegar orðin koma frá
þriggja barna möður, sem
leggst með giftum manni, sem
gerir henni fjórða barnið svo
sem virðist vera þarna. Það er
ekkert um það talað að sliku
fylgi ábyrgð.
t viðtalinu er ekkert um það,
hvernig þessi fjögur börn eru
tilkomin eða hvað feður þeirra
eru margir. Það er aðeins sagt,
að þeir „skipti sér ekki af
börnunum, enginn þeirra”, svo
að þeir eru þá a.m.k. þrir,
væntanlega allir á lifi. Um föður
yngsta barnsins er litils háttar
getið, til að sýna ódrengskap
þessarar manngerðar og þá
kemur fram að hann átti
fjölskyldu til að fara með til
Kanarieyja um það leyti sem
barn hans fæddist. Mér skilst að
sú fjölskylda hafi verið kona og
börn fremur en foreldrar og
systkini.
Mig langar til að vekja athygli
á þessum orðum úr viðtalinu:
„Það eru margar konur hér i
borg, sem eru farnar frá
drykkjumönnum, sem halda
áfram að elta þær uppi og mis-
þyrma kannski þeim og börnun-
um.”
Það er fyililega umhugsunar-
verð tillaga að komið sé upp
flóttamannabúðum með öruggri
vörzlu fyrir þessar konur.
Niðurlagsorð greinarinnar
eru þessi:
„Við einstæðir foreldrar
erum að berjast fyrir þvi, að
börnin okkar geti fengið það,
sem önnur börn fá, og ekki að-
eins brýnustu lifsnauðsynjar.”
Þannig hljóða þau orð.
Náttúran hefur hagað þvi svo að
enginn fæðist án þess að eiga
föður og móður, og það er vissu-
lega hollast þeim sem fæð-
ist að hann eigi bæði föð-
ur og móður að i uppvext-
inum. Margir foreldrar,
sem nú eru einstæðir, eru það
vegna þess að þau hafa slitið
samvistum. Það virðist oft tekið
á þessum málum af nokkuð
mikilli léttúð. Það er heldur
engin von til þess að aiít sé i
sómanum, þegar orðið að elska
er haft um ástlaus kynmök. Það
geta naumast aðrir en þeir, sem
ráðvilltir eru.
Þvi miður ber margt út af i
málum sumra þeirra barna,
sem eiga foreldra sem búa
saman. Það út af fyrir sig leysir
ekki allan vanda. Margur hefur
á liðnum öldum misst föður sinn
og móður og hlotið þó gott
uppeldi. Sama má segja um
fjölmörg lausaleiksbörn. En þá
er þess að gæta, að þetta var
meðan þjóðin almennt átti
heimili. Það var stundum á
heimili gömul kona, sem bætti
barni móðurmissi að verulegum
hluta o. s.frv.
Ekkiskalég gera litiðútgildi
hins fornkveðna: Betra er að
vera góðs manns frilla en gefin
illa. Hins vegar skortir á að þeir
teljast til góðra manna, sem
ekkert vilja hirða um börnin sin.
Þó tjáir ekki að loka augunum
fyrir þvi, að mörg kona hlýtur
aðra reynslu af lagsmanni sin-
um, þegar á herðir en hún átti
von á.
Það er næsta óvist hvort
einstæðir foreldrar hafa nú
möguleika til að ná þvi fram að
börnin þeirra „geti fengið það,
sem önnur börn fá” — það er
gott uppeldi með föður og
móður. Hitt er vist að mörg
börn eiga nú bágt vegna þess að
foreldri þeirra hefur ekki
stjórnast af þeirri ábyrgðar-
tilfinningu sem æskileg væri.
Lesandi.
heinM
AUGLÝSIÐ ÍTÍMANUAA
Pétur Guðjónsson:
Landhelgismálið
Loks eru aðeins 2 vikur þar til
hinn stóri dagur rennur upp, öll
fiskimið á landgrunni íslands
verða i islenzkri fiskveiðilög-
sögu. Furðu hljótt virðist hafa
verið um þennan stóra dag á
opinberum vettvangi nú undan-
farið, svo hljótt að á nokkrum
félagafundum, þar sem ég hefi
flutt fyrirlestra undanfarið
höfðu meðlimir ekki orðið varir
við þessa dagsetningu i fjöl-
miðlum siðustu vikur. Þjóðverj-
ar, sem fiskað hafa hér að
nokkru innan 50 milna mark-
anna i yfir 4 ár, hafa viðhaft
ákveðnar baráttuaðferðir til
þess að ganga þannig frá mál-
um, að ekki hefur verið hægt við
þá að tala fyrir útfærsluna nú,
svo upp komi sú staða hinn 15.
október að ástandið haldist
óbreytt vegna þess að ekkert
megi gera til þess að „trufla
ekki friðsamlega lausn deilunn-
ar”. Ætlun Þjóðverja er að sigla
inn I 200 milna fiskveiðilögsög-
una við óbreytt ástand frá 1.
sept 1972, er útfærslan fór fram
i 50 milur. Þjóðverjum hefur
haldizt þetta uppi, vegna þess
að landhelgisgæzlunni hefur
ekki verið beitt af fullu afli gegn
þeim. Þvi spyrja sumir nú, er
Landhelgisgæzlan ekki algjör-
lega ófær um að verja landhelgi
okkar með þeim tækjabúnaði,
sem við nú ráðum yfir? Svarið
er einfalt, þetta er fullkomlega
á hennar færi miðað við þann
tækjabúnað, sem til er i landinu,
og hægt er fyrirvaralaust að
taka i þjónustu Gæzlunnar.
Eitt stóra atriðið i vörnum 200
milna landhelginnar er sú stað-
reynd, að enginn erlendur tog-
ari, sem fiskar eftir sérstakri
samningsheimild á Islandsmið-
um er landhelgisbrjótur. Allt i
kringum landið nema á Fær-
eyjahrygg og i álnum milli
Grænlands og íslands verður
minnsta fjarlægð á milli fisk-
veiöimarka og fiskimiðá 120 sjó-
mllur. Þvi er ekki mögulegt fyr-
ir neina erlenda togara að nálg-
ast fiskimiðin kringum landið
án þess að vitað sé löngu fyrir-
fram að þeir séu liklegir land-
helgisbrjótar. Fiskimiðin, sem
verja þarf, eru öll við eða innan
50 milna markanna nema frá
Reykjaneshrygg til Vikuráls á
milli 50 og lengst út i 80 milur.
Svo austur á Færeyjahrygg,
sem við höfum tiltölulega litið
stundað. Þvi er viðbótin á
varnarsvæðum fiskimiðanna
viö tilkomu 200 milnanna sára-
litil. Allt tal um hinar mörgu
fermilur 200 milnanna er i þessu
tilliti tal út I hött og hrein fá-
fræöi. Sá möguleiki, sem er-
lendir togarar áttu til veiða hér
við land, er 50 milurnar voru i
gildi, er horfinn. Þýzku
togararnir, sem hafa verið að
veiða fyrir innan 50 milurnar og
Landhelgisgæzlan hefur verið að
„stugga frá”, hafa átt mögu-
leika á að fá fisk á leyfilegu
svæði fyrir utan 50 milurnar og
stilað veiðiferðir sinar upp á að
fiska á þessu leyfilega svæði.og
fara svo eins mikið inn fyrir og
hægt var. Eftir 15. október er
þessu ekki til að dreifa, þvi öll
fiskimið við tsland verða þeim
bönnuð. Um það bil 12 dögum
eftir að slikur landhelgisbrjótur
kastar trolli við ísland verður
hann að vera farinn heim á leið
vegna litils geymsluþols fisks i
is. Þetta verður þvi að teljast
harla vafasöm aðgerð af Þjóð-
verja hálfu eftir 15. október.
Þjóðverjar eru bundnir af upp-
gjafarsamningnum frá 1945, þar
sem skýrt er fram tekið að þeim
er ekki heimilt að beita einn né
neinn valdi, og eru fjórveldin
ábyrg fyrir þvi, þar með talin
Sovétrikin. Við skulum vona að
ekki þurfi að rifja upp frekar en
orðið er sögu þýzka flotans á ís-
landsmiðum.
En þvi miður litur út fyrir
skv. þeim viðbrögðum, sem við
höfum orðið varir við i þeim við-
tölum, sem átt hafa sér stað við
okkar aðalandstæðinga, Breta
og Þjóðverja, að þeir ætli ekki
aðunna okkur Islendingum þess
að tryggja okkar einu stóru auð-
lind og afkomu þjóðarinnar, en
halda áfram að heimta sér til
handa stóran hluta af þjóðar-
auði Islendinga, þrátt fyrir að
nú liggi fyrir sú staðreynd skv.
dómi alþjóðadómstólsins i
Haag, að við erum ekki að
brjóta nein alþjóðalög þótt við
færum út i 50 milur og 200 milur,
þar sem engin alþjóðleg laga-
regla er til. Og meira að segja
neitaði Haagdómurinn að dæma
Bretum og Þjóðverjum skaða-
bæturfyrir truflanir og tjón það,
er islenzka landhelgisgæzlan
olli þeim í vörnum 50 milnanna,
ogsama gildir um 200 milurnar.
Þessar þjóðir eiga engan rétt i
islenzkri landhelgi að alþjóða-
lögum. Þvi er ekki lengur um
það að ræða, að brezki flotinn á
Islandsmiðum geti verið að
verja alþjóðalög og frelsið á
hinu „opna frjálsa úthafi”. Allt
það, sem Bretar hafa haldið
fram að væri alþjóðalög, og
sumir einnig hér heima, hefur
reynzt vera ekkert annað en
óraunhæfar fullyrðingar, settar
fram til þess að blekkja okkur
og umheiminn i efnahagsdeilu.
Þvi eru kröfur Breta og Þjóð-
verja nú ekkert annað en valds-
rétturinn nakinn ennþá einu
sinni. Nú skal beita efnahags-
þvingunum i Efnahagsbanda-
laginu til að knýja tslendinga til
undanhalds. En þeir góðu menn
gera sér ekki ljósa þá einföldu
staðreynd að Efnahagsbanda-
lagið er ekki nema i 3. sæti að
mikilvægi sem viðskiptaaðili
fyrir Islendinga, og ekkert, sem
það getur fram boðið er nema
smámunir borið saman við hin
stóru verðmæti og þjóðar-
öryggi, sem felst I visindalegri
yfirstjórn Islendinga einna á
fiskistofnunum við Island, og
nýtingu íslendinga einna á fiski-
stofnum sinum. Þetta er raun-
verulega það eina, sem skiptir
máli I sambandi við 200 milna
útfærsluna. Allt annað, sem
sumir menn hafa reynt að
benda á, eins og t.d. hugsanleg-
ar veiðiheimildir Islendinga á
annarra miðum, tollafriðindi i
Efnahagsbandalaginu, eru
hreinir smámunir við hliðina á
þessum stórverðmætum og
þjóðaröryggi. Útlendingar taka
á árinu 1974 ca. 300.000 tonn af
bolfiski á íslandsmiðum að
verðmæti ca. 30.000 milljónum
króna,og ennþá meiri verðmæti
komin f neytendapakkningar til
útflutnings. Hvað eru tolla-
friðindin i Efnahagsbandalag-
inu á móti þessu, sem eru ca. 400
milljónir i dag til samans? Það
blátt áfram gengur ekki að bera
svona gjörólíkar tölur saman.
Þegar menn tala um þessa hluti
i röksemdum verða menn að
setja þetta upp i verðmæti i töl-
um, til þess að almenningur geti
áttað sig á, hvað hér er raun-
verulega um að ræða, en ekki si-
fellt að vera að tala um eitt-
hvað, sem er meira og minna
óraunveruleg hugtök og engin
stærðargráða i té látin. Nei, það
eru engin efnahags eða fisk-
veiðiréttindarök, sein koma til
álitai sambandi við að opna út-
lendingum hina nýju 200 milna
landhelgi okkar.
Vegna óbilgirni andstæðinga
okkar virðist nú allt stefna i enn
nýja deilu. Landhelgisgæzlan
verður að vera viðbúin að mæta
hinu nýja verkefni sinu. Taka
verður upp áhafnaskipti á
varðskipunum, svo að þau hætti
að sjást hér liggjandi i Reykja-
vlkurhöfn, þegar hægt er að
halda þeim úti við gæzlustörf,
sem nóg þörf virðist fyrir eftir
15. október. Þetta er nákvæm-
lega eins og á flugvélunum.
Skipin eru svo dýr og notagildið
svo mikið að þau verða að hætta
að koma I höfn til áhafna-
hvildar. Við eigum nú 8 skip,
sem eru með á fjórða þúsund
hestafla vélar og ganga um 16.5
sjómilur pr. klst. Þetta eru
pólskbyggðu togararnir og Sig-
urður og Vikingur. Þetta meiri
gangur og sterkari vélar en er
að finna i yfir 90% af þeim
brezka togaraflota sem hingað
sækir, og sama er að segja um
hinn þýzka. Þvi eigum við raun-
verulega hér tilbúin 8 gæzlu-
skip, sem hægt er að taka i
notkun fyrir Landhelgis-
gæzluna með litlum fyrirvara.
Gera þarf nú þegar nauðsynleg-
ar ráðstafanir til þess að þetta
sé mögulegt svo til fyrirvara-
laust.
Staðan i dag borið
saman við 1. sept. 1972 er þessi:
ISLAND
Okkar styrkur er margfaldur i
skipakosti við það sem hann
var áður.
Við eigum allan lagaréttinn
okkar megin.
Nauðsynin er ennþá brýnni
vegna enn verra ástands
fiskistofna en áður og vegna
slæms efnahagsástands
þjóðarbúsins.
Allsherjaryfirráð strandrikisins
yfir 200 milna efnahagslög-
sögu eru komin inn i tillögu til
hafréttarsáttmála á Haf-
réttarráðstefnunni.
ÚTLENDINGAR:
Andstæðingar okkar eiga ekkert
nema nakinn valdsrétt ennþá
einu sinni.
Þróun hafréttarmála bæði i
Haag og á Hafréttar-
ráðstefnunni hefur gengið
þeim algjörlega i mót.
Með efnahagsþvingunum og
samningsbrotum ætla þeir að
Framhald á 19. siðu