Tíminn - 19.10.1975, Blaðsíða 37

Sunnudagur 19. október 1975.
TÍMINN
37
■I
Ragnhildur ólafsdóttir:
FÓLK ÁFÖRUM
Þýðandi Elisabet Jónasdóttir.
Helgafell, 1975, 133 bls.
EF TIL VILL mun einhverj-
um finnast það vera að bera i
bakkafullan lækinn að skrifa i
Timann um bók Ragnhildar
ólafsdóttur, Fólk á förum, þvi
að tvisvar var hennar getið hér i
blaðinu isiðasta mánuði. Fyrst i
frétt 6.sept og siðan var skrifað
viðtal við höfundinn, og birtist
það i Timanum 28. sept. Þar
var allýtarlega fjallað um efni
þessarar bókar, þótt tilgangur
viðtalsins væri að sönnu annar
og meiri en að ræða um þessa
einu bók.
Þó þykir nú hlýða að skrifa
hér nokkur orð um bókina Fólk
á förum, og ber fleira en eitt til
þess. í fyrsta lagi er það ekki á
hverjum degi að islenzkur rit-
höfundur kveðji sér hljóðs á er-
lendum vettvangi á þann hátt að
eftir sé tekið, og i öðru lagi á
bókinerindi til okkarallra,hvort
sem við erum ung eða gömul,
hraust eða hrum.
Fólk á förum lýsir fólki á
elliheimili. Við fáum i fæstum
tilvikum að vita, hvers konar lifi
það hafði lifað, áður en það kom
á hælið, enda gerist þess
kannski ekki þörf. Hingað er
það komið oghérmun það verða
þar til yfir lýkur — þangað til
það leggur upp i þá för, sem öll-
um er jafnvis, hvort sem þeir
eru rikir eða fátækir, voldugir
eða volaðir.
Af miskunnarlausu raunsæi
og án allra væmni eða
tilfinningasemi leiðir höfund-
urinn persónur sinar fram á
svið frásagnarinnar. Sumir eru
farlama og komast ekkert nema
i hjólastól, aðrir eru komnir ,,út
úr heiminum”, eins og það er
kallað. Þeir klina hægðum sin-
um i kringum sig, eða stinga
þeim niður i glasið á nátt-
borðinu, við hliðina á
gervitönnunum sinum. Enn
aðrir eru svo langt leiddir, að
þeir eiga i rauninni ekkert eftir
nema andardráttinn.
Er þetta þá ljót bók? Er það
sem hún lýsir, nokkurs konar
smámynd af hugmyndum
kristinna manna um Helviti?
Nei, öðru nær. Gildi bókarinnar
er einmitt ekki hvað sizt fólgið i
J m/iv
Ákall og
áskorun
Ragnhildur ólafsdóttir.
þvi, að hún lýsir staðreyndum.
Hrörnun og dauði eru ekki óeðli-
legri en f æðing og þroski. Hér er
ekkert sagt, sem læknum og
hjúkrunarliði kemur á óvart, og
þarf raunar ekki hjúkrunarfólk
til. Við, sveitakrakkarnir, sem
urðum vitni að þvi, þegar
gamalt fólk hrörnaði og
dó.heima hjá okkur eða i á
bæjunum I kring — og sáum
kynslóðir húsdýra koma og fara
eftir órjúfanlegu lögmáli nátt-
úrunnar — við lærðum flest að
skynja dauðann eins og hvern
annan sjálfsagðan hlut — óvel-
kominn gest að visu, oftast nær,
en engu að siður eina, bókstaf-
lega eina fasta punktinn i
tilverunni.
Hitt er annað mál, að sumt
sem Ragnhildur ólafsdóttir
lýsir i bók sinni er ekki til þess
fallið að auka á virðingu okkar
. fyrir mannkindinni, svona yfir-
leitt. Sumir gleyma sinum
nánustu og nenna ekki einu sinni
að heimsækja þá á elliheimilið,
aðrir koma þar aðeins til þess
að niðast á þessum allslausu
einstæðingum — foreldrum sin-
um! Dætur frú Holm hætta ei
fyrr en þær hafa látið hana af-
henda sér alla skartgripina,
þessa fáu einkamuni, sem hún
hafði haft með sér á hælið, og
hann Christian gamli Sörensen
átti son, sem heimsótti hann að-
eins til þess að snikja út úr hon-
um aura og éta matinn hans,
þegar hjúkrunarfólkið sá ekki
til.
Hér erum við komin að þvi
sem kalla mætti burðarás þess-
arar bókar. Hún er ákall og
áskorun um mannúð. Ragnhild-
ur ólafsdóttir tekur ekki afstöðu
til þess I bók sinni, hvort gamal-
menni eigi að dveljast á einka-
heimilum eða opinberum stofn-
unum siðustu ár ævinnar, en öll
bókin, frá upphafi til enda, er
bæn um skilning á högum
þeirra, sem lokið hafa starfs-
degi sinum. Þeir eiga skilyrðis-
lausan rétt á allri þeirri
hjúkrun, umönnun og ástúð sem
hægt er að láta i té. — Þetta er
sú ályktun, sem hver lesandi
hlýtur að draga, þótt höfundur-
inn forðist að gera sig að pré-
dikara eða dómara.
Elisabet Jónasdóttir hefur
þýtt Fólk á förum á islenzku en
bókin er frumsamin á dönsku
Höfundurinn, Ragnhildur Ólafs-
dóttir, lét svo um mælt við und-
irritaðan þegar hún var hér á
landi I haust, að Elisabetu
tækist ágætlega að ná stil og
frásagnarhætti bókarinnar eins
og hann væri á frummálinu. En
þótt svo sé, verður hinu ekki
neitað, að hið islenzka mál á
bókinni er engan veginn hnökra-
laust. Þýðandinn ofnotar mjög
sögnina að „ske”, þar sem
auðvelt væri aðsegja „gerðist”
eða „varð”. „Þegar það skeði
ekki....” „Hvað var það sem
skeði þá—” Þetta stendur með
fárra orða millibili efst á bls. 109
Neðst á bls. 108 er taláð um hóp
manna „...allir voru
undrandi..” en svo segir, að þau
hafi horft „hvort á annað.....
(Þarna gæti prentvillupúkinn að
visu hafa sett o I staðinn fyrir
e) Hitt er , skrambakornið, ekki
prentvilla, þegar talað er um
það tvisvar efst á bls. 88, að
dyrnar hafi likzt „hver
annarri!” „Dyr” er kvenkyns-
orð i fleirtölu — eins og buxur-.
Annað hvort er hér um að ræða
slæman prófarkalestur eða
hroðvirknislega þýðingu, nema
hvort tveggja sé.
En þótt hin islenzka gerð
bókarinnar Fólk á förum sé
þannig ekki fullkominn, fremur
en önnur mannanna verk, er hitt
deginum ljósara, að hér er á
ferðinni bók, sem óhætt er að
mæla með við islenzka lesend-
ur. Bókin er ekki samin eins og
hefðbundin skáldsaga með sam-
felldum söguþræði, heldur er
brugðið upp skyndimyndum úr
lífi persónanna, eftir að þær eru
seztar um kyrrt i biðsal
dauðans. Um aðferðir rit-
höfunda er hægt að deila enda-
laust. Hver og einn notar þá
túlkunaraðferð, sem honum
hentar bezt.
Þótt Ragnhildur ólafsdóttir
prediki hvergi, þá ýtir bókin
hennar þéttingsfast við okkur.
Hún er tilvalin lesning fyrir þá,
sem eiga föður eða móður, afa
eða ömmu á lifi. Er ekki ein-
hvers staðar gamalmenni,
sem þarf á liðsinni okkar að
halda?
-VS.
GEYMSLU
hólf
GEYMSLUHÓLF I
ÞREMUR STÆRÐUM.
NÝ ÞJONUSTA VID
VIDSKIPTAVINI I
NÝBYGGINGUNNI
BANKASTÆTI 7
Sqmvinnubankinn
Tíminner
pesiingar
Skrifstofustarf
Afgreiðslu- og operatorstarf á bæjarskrif-
stofunni i Kópavogi er laust til umsóknar.
Nauðsynlegt er að umsækjandi hafi góða
vélritunarkunnáttu og geti hafið störf sem
fyrst.
Umsóknarfrestur er til 26. október og skal
skila umsóknum til undirritaðs sem veitir
allar nánari upplýsingar ásamt Magnúsi
Á. Bjarnasyni aðalbókara.
Bæjarritarinn i Kópavogi.
WEEDlf-BAR
KEÐJUR er lausnin
Það er staðreynd
að keðjur eru
öruggasta vörnin
gegn slysum
i snjó og hálku.
WEED keðjurnar
stöðva bilinn
öruggar.
Eru viðbragðsbetri
og halda bilnum
stöðugri á vegi
Þér getið treyst
WEED-V-BAR
keðjunum
Sendum i póstkröfu
um allt land.
tCecetrCGJC]
llLJLjliíltíLJIi Lir
Suðurlandsbravt 20 * Sími 8-66-33

VERnpOÐ
Á FULLNEGLDUM SNJODEKKJUM.
^fUvuÁm. vetrarhjOlbarðar
(NEGLDIR) RADIAL Kr.
145 SR 12 ! OR 7 5.950,—
165 SR 14 I OR ! 7 8.990,—
cvutm VETRARHJOLBARÐAR
(NEGLDIR) DIAGONAL ° Kr.
520 12/4 OS 14 4.720,—
550 12/4 OS 14 5.520,—
590 13/4 OS 14 7.010,— s
640 13/4 os 14 8.310.—
615/155 14/4 OS 14 6.750.—
700 14/8 OS 14 9.920.—
590 15/4 os 14 7.210.—
600 15/4 os 14 9.210,—
640/670 15/6 os 14 9.530,—
670 15/6 OS 14 9.530,—
600 16/6 NB 16 m/slöngu 10.070,—
650 16/6 TP 7 m/slöngu 11.790,—
750 16/6 TP 7 m/slöngu 13.240,—
TEKKNESKA BIFREIÐA UMBODIÐ
Á ÍSLANDIH/E
AUÐBREKKU 44 KÖPAVOGI SÍMI 42606
Garðahreppur: Hjólbarðaverkstæðið Nýbarði
Akureyri: Skoda verkstæðið ó Akureyri h.f. Óseyri 8
Fnilsstaðir: Varahlutaverzlun Gunnars Gunnarssonar
JLL
Litil félagssamtök óska eftir
jörð eða sumar-
bústaðalandi
Tilboð óskast send á afgr. Timans, Aðal-
stræti 7, Reykjavik — merkt Sumar-
bústaðaland 1873.