Tíminn - 22.10.1975, Side 15

Miðvikudagur 22. október
TÍMINN
15
Ástand fiskistofna
og friðunaraðgerðir
fenginn vestur af landinu á milli
65 N og 66 N frá 50 sm mörkun-
um að miðlínu milli tslands og
Grænlands á timabilinu
april-júni, þegar grálúðan er að
koma frá hrygningu og er ekki
búin að dreifa sér. Nauðsynlegt
kann þvi að reynast að banna
veiðar á þessu svæði á ofan-
greindu timabili.
A árunum 1970—1973 minnkaði
heildargrálúðuaflinn á Islands-
miðum úr 34,7 þúsund tonnum i
20,1 þúsund tonn og var minnkun-
in i okkar afla hlutfallslegra
meiri en i afla annarra þjóða.
Grálúðustofninn er nú talinn of-
veiddur og með tilliti til þess, er
lagt til að heildaraflinn árið 1976
fari ekki fram úr 15 þús. tonnum.
Liklegt er talið, að taka mætti úr
stofninum 20 þúsund tonn árlega,
er hann hefur náð sér.
Steinbitur
Meðalafli steinbits hefur verið
18 þúsund tonn á ári á árunum
1953—1972. Arin 1971—1973
reyndist meðalaflinn 13 þúsund
tonn á ári.
Einustu friðunarákvæði varð-
andi steinbit eru þau, að bannað
er að hirða fisk undir 40 cm að
lengd. Miðað við ástand stofnsins, .
er ekki talin ástæða til frekari
verndunar, hvorki lokun veiði-
svæöa né að ákveða hámarksafla.
Þó telur stofnunin að nauðsynlegt
sé að draga úr sókn i steinbit á
hyrningartima og fyrst á eftir
(september til janúar), enda er
hann lélegt hráefni þessum tima.
Er hér bent á, að á sl. hausti var
greitt lægra verð fyri steinbit
veiddan á þessu timabili og er ef-
laust gagn að slikri óbeinni
friðunaraðgerð.
Spærlingur
Spærlingsstofninn er ennþá litið
nýttur að þvi talið er. Veiðin hefur
komist upp i 14 þúsund tonn á ári,
en áætlað er að afkastageta
stofnsins sé margfalt meiri.
Ekki er álitið nauðsynlegt að
gera neinar breytingar á þeim
skilyrðum, sem nú eru fyrir leyf-
um til spærlingsveiða.
3. Veiði uppsjávarfiska
Sild
Astand islensku sildarstofn-
anna var svo slæmt við árslok
1971, að setja varð algert veiði-
bann að undanteknum veiðum
með reknetum. Bann þetta
verður væntanlega i gildi til 15.
september 1975, þannig að is-
lensku vor- og sumargotssildar-
stofnarnir hafa þá fengið nær al-
gera friðun i 3 1/2 ár.
Rannsóknir á stærð þessara
sildarstofna gefa til kynna að
sumargotssildin hafi rétt veru-
lega við á þessu timabili, en ekki
hefur enn orðið vart bata að þvi er
varðar vorgotssildina. Sildveiðar
verður þvi um fyrirsjáanlega
framtið að stunda með itrustu
varkárni, eins og gert verður
grein fyrir siðar i þessari skýrslu
og er því lagt til að hámarksafli
árið 1976 fari ekki fram úr 15000
tonnum skv. nánari stofnstærðar-
mælingum siðar á þessu ári.
Loðna
A undanförnum árum hefur
verið fylgst allnáið með göngum
og hegðun hry gningarloðnunnar á
timabilinu janúar-april og til-
raunir gerðar til þess að merkja
hana áður en og um það bil, sem
veiðar hefjast. Vegna þessara
rannsókna má leiða að þvi all-
sterkar likur að árlega hafi yfir-
leitt ekki verið veitt nema sem
svarar 1/10 hluta hrygningar-
stofnsins, jafnvel á seinustu
þremur vertiðum (1973—1975),
þegar veiddust 440—460 þúsund
tonn árlega. Margt bendir þvi til
þess, að úr stofninum megi taka
allmiklú meira, án þess að þess
sjái merki I viðgangi stofnsins.
Sfðan 1974 hefur verið gerð ár-
leg könnun á magni og útbreiðslu
loðnuseiða og hlutfallsleg stærð
árganganna 1970—1974 áætluð. I
ljós hefur komið, að loðnuklak
hefur ekki mistekist þetta fimm
ára timabil, fyrstu tveir ár-
gangarnir (1970og 71) geta flokk-
ast sem stórir og þrir þeir siðast-
töldu (1972-74) sem mjög stórir.
Þar sem loðnan verður ekki nema
3-4 ára gömul og aðeins tveir ár-
gangar standa að hrygningunni,
geta sveiflur i stofnstærð orðið
mjög snöggar og miklar, ef klak
mistekst, þó ekki sé nema einu
sinni. Þó ætti að vera kleift að sjá
fyrir og vara við slikum sveiflum
I tæka tið.
Rannsóknir og veiðitilraunir
hafa ennfremur leitt i ljós:
a. Aö ókynþroska, auðveidd og
mögur loðna hefur vetursetu á
djúpmiðum austanlands á
timabilinu janúar — april.
b. Að tveggja og þriggja ára
loðna hefur ekki náð viðunandi
fitumagni (10%) á ætissvæðinu
norðanlands fyrr en i ágúst.
c. Að unnt er að veiða mikið af 1
1/2 árs gamalli, magurri
(5—6%) feitri loðnu noröan-
lands að sumarlagi.
d. Að þessi 1 1/2 árs loðna nær
tvöfaldar lengd sina og a.m.k.
þrefaldar þyngdina til næsta
árs.
Með tilliti til hins góða ásig-
komulags loðnustofnsins er engin
ástæða til að kveðið sé á um há-
marksafla að svo stöddu.
4. Rækju-, humar-
og skelfiskveiðar
Rækja
Rækjuveiðar hafa lengi verið
háðar leyfum og ber að halda þvi.
Flest mið eru innan gömlu 12
milna fiskveiðilandhelginnar og
þau, sem utan eru, einungis nýtt
af islenskum veiðiskipum.
Forgangsréttur heimamanna
til veiða á eigin miðum hefur án
efa haldið sókninni I skefjum, en
stofnunin telur, að sóknin sé of
mikil bæði við Isafjarðardjúpog á
Arnarfirði. Til þess að stemma
stigu við veiði á smárækju væri
heppilegra að ákveða viku-
skammt fyrir hvern bát i stað
þess að ákveða heildarvikuafla
allra bátanna. Nauðsynlegt er þó
að haldið verði áfram tak-
mörkunum á heildarafla á hverju
veiðisvæði fyrir sig.
Æskilegt er að taka upp notkun
flokkunarvéla eins og gert er
þegar i Húnaflóa. Nauðsynlegt er
að ákveða meðallágmarksstærð
landaðrar rækju fari ekki yfir 300
stk/kg. (Nú er meðallágmarks-
stærðin i Húnaflóa 300 stk/kg, i
Isafjarðardjúpi 340 stk/kg — var
350 stk/kg — og er svo enn i
Arnarfirði).
Hafrannsóknastofnunin þarf að
geta friðað svæði vegna smá-
rækju eða smáfisks, eins og verið
hefur, sem og stöðvað veiðar, er
æskilegum heildarafla er náð.
Hafrannsóknastofnunin tekur
undir þær tillögur smábátaeig-
endafélagsins Hugins að bátur
verði til eftirlits og aðstoðar
veiðiskipum i ísafjarðardjúpi.
Væri hugsanlegt að láta starfsemi
sliks báts einnig ná til Arnar-
fjarðar og Húnaflóa.
Iluniar
Hámarksafli sá, sem settur var
á humarveiðina árið 1973 hefur
gefið góða raun og er stofninn nú I
vexti, þótt vertiðin i ár hafi geng-
ið verr en efni stóðu til vegna
slæms tiðarfars. Reiknað er með
að auka megi aflahámark á næstu
árum, svo að taka megi allt að
3600 tonnafhumri, þegar stofninn
hefur náð sér. Þó verður að halda
áfram með þau ákvæði, sem i
gildi eru um humarveiðar svo
sem hámarksafla, lágmarks-
stærð humars, möskvastærð o.fl.
Þá þykir sýnt að takmarka þurfi
bátafjölda.
Hörpudiskur
Til hagkvæmrar nýtingar á
hörpudiskstofninum þarf að beina
veiðiskipunum á fleiri veiðisvæði
en gert hefur verið að undan-
förnu. Stofnunin mælti með 5 þús-
und tonna hámarksafla á Breiða-
firði en þetta aflamagn hefur ekki
náðst sökum litillar sóknar.
Nauðsynlegt er að halda gild-
andi ákvæðum um lágmarks-
stærö, sem landa má. Þó kæmi til
greina að lækka þessi mörk á
svæöum þar sem hörpudiskur er
frekar smár en i miklu magni.
Mætti með þessu fá fram æski-
lega grisjun stofnsins til aukins
vaxtar.
Talið er að veiðisvæði á Vest-
fjöröum og Húnaflóa standi að-
eins undir nokkur hundruð tonn-
um á ári, enda hafa þessi svæði
látið talsvert á sjá frá þvi veiðar
hófust þar.
5. Tillögur
a. Togveiðar skulu óheimilar
innan 12 sm frá grunnlínu-
punktun á svæðinu frá Látra-
bjargi norður fyrir land að
Papey, að Kolbeinsey meðtal-
inni. Frá Papey vestur um að
Látrabjargi skal togveiði
hvergi leyfð nær landi en 4 sm
frá grunnllnupunktum. Stofn-
unin gerir ekki tillögur um
skiptingu veiðisvæða milli
mismunandi skipahópa.
b. Reynsla undanfarinna ára hef-
ur sýnt, að oft er þörf skjótra
aðgerða til að stemma stigu
við skaðlegum veiðum á Is-
landsmiðum. Þar af leiðandi
telur Hafrannsóknastofnunin
nauðsynlegt, að henni verði
veitt heimild til að stöðva
veiðar á ákveðnum svæðum
fyrirvaralaust i allt að 10 daga,
enda fari strax fram nákvæm
rannsókn á viðkomandi svæði,
sem ákvarðanir stjórnvalda
um frekari aðgerðir geti
byggst á. Stofnunin telur, að
þetta sé raunhæfasta og örugg-
asta leiðin til þess að koma i
veg fyrir skaðlegar veiðar á
viðkvæmum svæðum án þess
að hindra aðrar veiðar um-
fram það sem nauðsyn krefur.
Til þess að sllkar ráðstafanir
komi að gagni þarf öflugt og
stöðugt eftirlit á veiðisvæðinu,
einkum þar sem hætta er á
smáfiskdrápi sbr. þorskkafl-
ann. Hafrannsóknastofnunin
telur, að nauðsynlegt sé að hún
fái sérstakt skip til þessara
verkefna.
c. Vegna alvarlegs ástands
ýmissa islenskra fiskstofna og
annarra dýrategunda er nauð-
synlegt að ákvarða hámarks-
afla einstakra tegunda til þess
að stuðla að sem bestri nýtingu
viðkomandi stofna.
d. Hafrannsóknastofnunin hefur
látið vinna úr öllum þeim
gögnum, sem hún á um hrygn-
ingu þorsksins við Suðvestur-
land sl. 20 ár. 1 ljós kom að
aðalhrygningarsvæðið á Sel
vogsbanka liggurá svæði, sem
takmarkastaf eftirfarandi lin-
um: 63 15’N að sunnar,
63 32’N að norðan, 21 30’V að
vestan og 20 40’V að austan.
Er þvi lagt til, að svæði þessu
verði lokað fyrir öllum veiöum
timabilið 1. april til 15. mai i
stað núverandi svæðis.
e. Lagt er til að eftirfarandi
breytingar verði gerðar á lág-
marksstærð fisks, sem leyfi-
legt er að hirða:
þorskur 50 cm (i stað 43 cm nú)
ýsa 45 cm (i stað 40 cm nú)
ufsi 50 cm (i stað 45 cm nú)
sild 27 cm (i stað 25 cm nú)
loðna 12 cm (i stað engin stærðar-
mörk)
f. Koma máívegfyrirtöluverðar
smáfiskveiðar með þvi að
lögbinda stærri möskva við
þorskveiðareða á svæðum þar
sem þorskur er meginuppi-
staða aflans. Sáralitið af þorski
yfir 45 cm sleppur i gegnum
135 mm möskva I poka.
Eina verulega vandamálið
samfara frekari stækkun
möskvans er i sambandi við
karfaveiðarnar, eins og gerð
var grein fyrir i 2. kafla. Stofn-
unin leggur þvi til að fyrir
Norður- og Austurlandi, þar
sem karfaveiðar eru hverf-
andi, verði möskvi i botn-
vörpu, flotvörpu og dragnót
stækkaður verulega. Möskva-
stærð verði ákveðin með hlið-
sjón af lágmarksstærð fiskteg-
undar sem landa má og sam-
kvæmt tilraunum, sem fram
fara fyrir lok þessa árs. Svæði
þetta nái frá Kögri að vestan
og austur um til suðurs að
Berufjarðarál. Þá verði öllum
togbátum, sem ekki stunda
karfaveiðar (þ.e. minni tog-
bátar, sem fiska á grunnslóð-
um, sunnanlands og vestan)
gert að nota þá möskvastærð,
sem ákveðin verður við
Norður- og Austurland.
Sérstök ástæða er til að benda
á gildandi reglur um klæðn-
ingu poka og þýðingu eftirlits
með þeim. Lagt er til, að skut-
togaraflotinn taki upp svokall-
aða pólska klæðningu, þar sem
möskvastærð efra byrðis er
tvöföld á við það, sem er i pok-
anum.
g. Sildveiðar i nót verði háðar
leyfum og leyfisveitingum
þannig háttað, að einungis fá-
um skipum verði veitt veiði-
leyfi samtimis, þar eð slikt
myndi auðvelda eftirlit og
draga úr hættu á smásildar-
drápi i stórum stil.
Sildveiðar i flotvörpu verði
bannaðar og veiðar verði ein-
ungis heimilaðar á þeim árs-
tima, sem sumargotssildin
gefur mestar og bestar af-
urðir, þ.e. frá 15. september til
15. desember. Ennfremur
verði heimilt að banna tog-
veiðar á hrygningarsvæðum
íslensku sildarstofnanna.
h. Til þess að stuðla aðsembestri
nýtingu loðnustofnsins er lagt
til að allar loðnuveiðar verði
bannaðar á timabilinu 15. mai
til 1. ágúst. A timabilinu 1.
mars til 15. mai verði allar
loðnuveiðar bannaðar fyrir
Norður- og Austurlandi frá
Hornbjargi að Eystra-Horni
utan gömlu 12 sjómilna land-
helgislinunnar. Flotvörpu-
veiðar á loðnu verði háöar
leyfum.
i. Stofnunin telur æskilegt að
draga talsvert úr sókn með
þorsknetum á vetrarvertið.
Talið er, að slik sóknarrénun
myndi ekki leiða til minnkandi
vertiðarafla, en myndi koma i
veg fyrir óþarfa kostnað. Stofn-
unin treystir sér þó ekki til að
leggja fram ákveönar tillögur i
þessu efni, en bendirá nauðsyn
þess, að raunhæft eftirlit verði
haft með þessum veiðum.
j. Stofnunin telur að beita megi
verðmunun á fiski eftir stærð,
frekar en nú er gert, til að
draga úr smáfiskaveiði. Er
sérstaklega bent á karfa i
þessu sambandi.
6. Lokaorð.
Tillögur Hafrannsóknastofnun-
arinnar, sem fram hafa komið i 5.
kafla og viðar i þessari skýrslu,
byggjast fyrst og fremst á þvi, að
raunhæfu og fljótvirku eftirliti
með veiðunum verði komið á fót.
Ef svo verður ekki, er ljóst, að
nauðsynlegt er að loka öllum
þeim veiðisvæðum, sem talin
hafa verið viðkvæmari en önnur
og nefnd hafa verið hér að fram-
an. Ennfremur er ljóst, að há-
marksafkastagetu einstakra
stofna verður ekki náð nema
heimilt verði að setja aflatak-
markanir á viðkomandi tegund.
Stofnunin telur, að islenski fiski-
skipastóllinn einn sé nú meira en
nógu stór til að tryggja varanlega
hámarksnýtingu miðanna i fram-
tiðinni. Af þvi leiðir, að nýting
stofnanna verður ekki hægkvæm
fyrr en erlend veiðiskip hverfa af
Islandsmiðum.
Reykjavik 13. október 1975
Jón Jónsson
Hafnargerð í Þorlókshöfn miðar vel
/
PÞ Sandhóli — Syöri hafnargaröurinn I Þorlákshöfn er nú vel á veg kominn og er oröinn um 200
metrar á iengd. Hann á eftir aö hækka mikiö enn, eöa aö veröa tveim metrum hærri en kúian
fremst á honum. Dóios-steinarnir, sem eru utan á garöinum, hafa þegar sannaö ágæti sitt, þvi aö
þegar sunnanátt er og mikill sjór þá deyr aldan, er gefur yfir gamla garöinn. Nýlega var byrjaö
að leggja noröurgaröinn og miöar þvi verki vel áfram.