Tíminn - 26.10.1975, Síða 9

TÍMINN
9
Sunnudagur 26. október 1975.
Gallalaus getnaðarvörn er ekki til. Þær, sem eru skaðlausar,
eru óþægilegar, ljótar og óöruggar. Þær sem eru öruggar
hafa aukaverkanir eða eru óumbreytanlegar (Vönun). Sérfræð-
ingar vilja halda fram, að i framtiðinni fái allar konur
sprautu 14 ára gamlar, jsem geri þær ónæmar fyrir sæði ævilangt.
Ef barns er óskað taka þær mótlyf, sem eyðir áhrifunum um
stuttan íima. Að slikri vörn er urniið.
Tekið hefur verið eftir
frumubreytingum á legopi hjá
Pillu-konum, og var fyrst óttast
að um frumstig af krabbameini
væri að ræða. Það hefur aftur á
móti ekki verið staðfest (segir
Dr. Elizabeth Cornell við
Rockefellerstofnunina)
3. Getur Pillan valdið
hættulegum
blóðtappa?
Já. Það er hættulegast auka-
verkun Pillunnar ( Dr. Eliza-
beth Cornell) Eins og við eðli-
lega þungun breytist storknun-
areiginleiki blóðsins við
„gerviþungunina”, sem Pillan
framkallar. Það sem getur
komið fyrir er: Oftast bólgnar
bláæð á mjaðmasvæðinu eða i
fæti. Blóðtappi myndast, sem
getur borizt til lungnanna eða
heilans og lokað þar æð. Af-
leiðingin getur.verið dauði, löm-
un eða blinda. Framleiðslu-
fyrirtæki nokkuð varð að greiða
35'ára gamalli ameriskri konu,
sern varð blind 125 milljónir
króna. Blóðtappahætta er 4-6
sinnum meiri hjá konum, sem
taka Pilluna heldur en hinum,
samkvæmt þessum áralöngu
rannsóknum. En áhættan er
samt sem áður hverfandi —
hvers vegna? Myndun
blóðtappa er sjaldgæf hjá kon-
um. Likur á blóðtappa fara eftir
östrogen-magni Pillunnar.
Fyrir konur, sem hættir við
blóðtappa er hin svokallaða
,,Mini”-Pilla heppileg, sem hef-
ur ekkert Östrogen. Gallinn er
sá, að hún er ekki eins örugg
vörn gegn getnaði.
Hjá mörgum konum hækkar
blóðþrýstingur við notkun
Pillunnar. Er þvi ráðlegt að láta
fylgjast með blóðþrýstingnum,
svo að afleiðingar of hás
blóðþrýstings, svo sem hjarta-
veila eða æðakölkun eigi sér
ekki óafvitandi stað.
4. Eru lifur, nýru eða
önnur innri liffæri i
hættu?
Eitt af áhyggjuefnum
vlsindamanna var að Pillan
færði „efnavinnslutofuna”, lifr-
ina úr lagi. Þaðvirðist ekki
vera. Aðeins konur með
langvarandi lifrarskemmdir
eða konur, sem hafa erfiðleika
við að skilja frá kynhormónið
östrogen, eru i hættu (hinar
siðarnefndu þjást lika af gulu er
þær verða þungaðar)
Eftir eitt ár kemurhjá flestum
I ljós breyting á hæfileika
likamans til að melta sykur. Sú
breyting fer hins vegar ekki vax
andi með árunum, heldur er
stöðug. Þar af leiðandi ættu
konur, sem er hætt við sykur-
sýki að forðast Pilluna, en
sykursjúklingar ættu að taka
hana. Sjúkdómurinn versnar
ekki við það, en hættunni (sem
er mjög mikil fyrir sykursjúkar
konur) af þungun er bægt frá.
Nýrnarsteinar eru algengari
hjá Pillu-notendum, ef
tilhneiging til þeirra er fyrir
hendi. Einnig er litið eitt aukin
hætta á smiti i þvagrásinni.
5. Hvað um hinar
„meinlausu” fy Igi-
verkanir?
Næstum allir kvillar hafa
verið skrifaðir á reikning
Pillunnar. Oft er það imyndun
eir^ eins og rannsóknir með
gervipillur hafa sannað.
En hvað sem öðru liður, þá er
hinum ýmsu kvenlegu einkenn-
um, stór eða litil brjóst,
mjaðmasveiflan, húðin, lengd
tiðanna, stjórnað af hormónum,
og hver kona framleiðir til þess
sitt eigið östrogen og
Progesteron. Ef hinir eðlilegu
skammtar breytast af völdum
Pillunnar, er það að visu ekki
hættulegt, en vekur óróleika.
Nokkur af þessum eiríkennum
eru: Húð og hár: Á enni og
A jörðinni lifa um þaö bil 750 milljónir kvenna á
frjóseinisaldri. i likaina liverrar og einnar getur
undrið gerzt, sem myndirnar sýna: getnaður
nýrrar mannveru. Þessari atburðarás, sem var
áður háð örlögunum hefur konan gctað stjórnað i
15 ár með aöstoö Pillunnar. Hún þarf ekki annað
en að gleypa nokkur efnakorn til að hindra sam-
einingu eggs og sæðis. En margar óttast auka-
verkanir. Vísindamenn segja það óþarfa sam-
kvæmt nýjustu rannsóknum.
vöngum geta myndazt auka-
„freknur”. Skiptar skoðanir eru
um bólur, sumir segja þær
aukast aðrir að þær minnki.
Allavega er rangt að mikið hár-
los eigi sér stað. Brjóst: Marg-
ar konur finna fyrir herpingi i
brjóstunum, er þær byrja að
nota Pilluna. Þetta hefur ekkert
að segja og hverfur eftir þrjá til
fjóra mánuði. Brjóstgeta vaxið
aðeins. ógleði: Ógleði og
uppköst fylgja Pillunni oft
fyrstu mánuðina. Þessu veldur
hormónið östrogen, sem virkar
á uppsölumiðstöðina I heilan-
um. Bezt er þvi að taka inn rétt
fyrir svefninn, eða velja tegund
með minna östrogen.
Tiðir: Milliblæðingar eru al-
gengar i fyrstu Pillu-mánuðin-
um, en hætta fljótlega. Eins
getur verið að tiðir falli niður.
Gerist það oftar en einu sinni
ber að leita læknis. Möguleiki er
á þungun eða hormónatruflun,
sem þarf ekki að vera af völd-
um Pillunnar. Leggangasýking:
Þar er ekki enn komin endanleg
niðurstaða, en brezkar
rannsóknir hafa sýnt fram á
tvisvar sinnum fleiri tilfelli hjá
Pillu-konum en öðrum.
6. Veldur Pilla mis-
lyndi eða minnkandi
kynhneigð?
Konur halda þvi oft fram að
þær verði þunglyndar af
Pillunni. Þetta á sér sennilega
rætur að rekja til þess að konu
finnst i undirmeðvitundinni hún
vera svipt kveneðli sinu með
hinu fullkomna öryggi að verða
ekki þunguð. Álika ástæður eru
sennilega fyrir þvi, þegar konur
kvarta undan minnkandi kyri-
þörf. Rannsóknir sýna á hinn
bóginn, að Pillu-konur hafa 25%
oftar samfarir en hinar.
7. Ef eitthvað fer úr
skorðum — verður
barnið heilbrigt?
Heilbrigðisyfirvöld i New
York riki segja, að hætta sé á
vanskapningum (7 af milljón
fæðingum) en sænskar og
brezkar rannsóknir bera það til
baka.
8. Má kona með barn á
brjósti taka Pilluna?
Betra er að gera það ekki.
Næringargildi mjólkurinnar
minnkar og magnið lika. Auk
þess hefur komið fyrir, að
barnið hefur fengið gulu af þvi
að Pilluhormón hafa borizt inn i
likama barnsins með mjólkinni.
9. Er möguleiki á
ófrjósemi af völdum
Pillunnar?
1 afar sjaldgæfum tilvikum
getur það komið fyrir. Ef kona
vill eignast barn og hættir við
Pilluna, getur verið að hún
þurfi að biða 3-6 mánuði af þvi
að Pillan hefur haldið aftur af
þroska i eggjastokkun
um. Einstök dæmi eru um að
egglosið var teppt, sem sagt
konan orðin ófrjó. Rannsóknir
benda á, að um konur með
viðkvæma hormónastarfsemi
var að ræða og góður læknir
hefði átt að sjá þetta fyrir.
Rannsóknir sýna að Pillu-hvild
er óþörf. Ef kona óskar eftir
barni, ætti hún að nota aðrar
varnir i 3 mánuði eftir að hún
hættir við Pilluna til að leyfa
likamanum að aðlagast
breytingunni.
10. Þegar á allt er litið,
hverjar eru góðu og
slæmu hliðarnar á
Pillunni?
Um 40% þeirra kvenna, sem
taka Pilluna, hfa einhverntima
haft yfir einhverju að kvarta.
Miskunnarlausar greinargerðir
beinharðra visindalegra
prófana sýna þrátt fyrir allt:
Hliðarverkanir eru ■ ef til vill
margvislegar, en aðeins fáar
eru alvarlegs eðlis og koma
fyrir hjá hverfandi litilli tölu
kvenna