Tíminn - 26.10.1975, Side 28

28
TÍMINN
Sunnudagur 26. október 1975.
Árni Benediktsson:
Borgarleikhús
SíÓast liðiö vor skrifaði ég
greinarstúf i Morgunblaðið um
fyrirhugaða byggingu borgar-
leikhúss. Ég þóttist hafa ástæðu
til þess að ætla að fleiri en mér
væri eftirsjá að þvi gamla og
góða menningarsetri Iðnó. Svo
virðist þó ekki vera, flestum
virðist vera nákvæmlega
sama, hvoru megin hryggjar
það liggur. Ég þóttist einnig
hafa allgild rök fyrir þvi, að
borgarleikhús yrði ekki leik-
listarlifi I höfuðborginni til
framdráttar, þvert á móti gæti
þaö orðið til skaða. Látum það
vera þó að rök min hafi ekki
verið nógu sannfærandi. Hins
vegar er það furðulegt, að ekki
skuli vera gerð könnun á
hugsanlegum áhrifum slikrar
framkvæmdar á menningarum-
hverfið, áður en framkvæmdir
eru endanlega afráðnar. Það
hlýtur að vera skýlaus krafa, að
slík könnun verði látin fara
fram.
Berlln hefur að undanförnu
verið talin mesta leikhúsborg I
heimi. Það er þó ekki alls kostar
rétt. Tvöfalt fleiri Reykvlkingar
geta sótt leikhús i einu en
Berllnarbúar. Islendingar eru
fámenn þjóð og verða að neita
sér um margt. Við skulum
sleppa veraldlegum gæðum eins
og nothæfum þjóðvegum, en
ræða þess I stað um menningar-
leg gæði. Við höfum ekki haft
efni á að halda uppi hæfilegum
flutningi söngverka, okkar
mörgu og ágætu söngvarar hafa
átt fárra kosta völ hér heima,
ekki ballett, rithöfundar okkar
búa við skarðan hlut, og tíma-
spursmál getur verið þangað til
bókaútgáfa verður fyrir alvar-
legum hnekki, framgang lista-
hátíðar hefur ekki verið unnt að
tryggja I tæka tið, og þó er lista-
hátið eitt hið merkasta, sem
fram hefur komið I menningar-
lifi Reykjavikur um langt skeið.
Kvikmyndalist er i algjörri
niðurlægingu af fjárskorti.
Fyrir höggmyndalist mætti svo
sannarlega gera meira. Og
þannig mætti lengi telja, verk-
efnin blasa alls staðar við.
Það hefur ekki verið mögulegt
að veita leikstarfsemi úti á
landsbyggðinni nægan stuðning
og skortir þar mjög á. En i
Reykjavlk, þar sem fleiri
leikhússæti eru að tiltölu en alls
staðar annars staðar I veröld-
inni, þar sem fleiri starfa nú
þegar við leikhús að tiltölu en
annars staðar þekkist, þar sem
fleiri leikverk eru sýnd árlega
en að flestir komist yfir að sjá,
né hafi áhuga á að sjá, þar,
einmitt þar á að bæta við. Þar,
á þvl eina sviði islenzkrar
menningar, þar sem að fullu
hefur verið séð fyrir þörfum,
þar á að bæta við. Það á að bera
I bakkafullan lækinn.
Það verður að lita svo á, að
Reykvlkingar hafi ekki áhyggj-
ur af því að taka á sig rekstrar-
kostnað borgarleikhúss. Það
hefur að visu aldrei komið
fram, að rekstrarhalli hússins,
sem greiddur verði úr borgar-
sjóði, muni nema 150 milljónum
króna á ári á núgildandi verð-
lagi, eða um 9 þúsund krónur á
hverja fimm manna fjölskyldu,
enda hefur enginn um það spurt.
Leikfélag Reykjavíkur og
borgarstjórn hafa af slóttug-
heitum slegið á frest að gera
rekstrarsamning, til þess að
losna undan þvi að nefna tölur.
Engu að sfður liggur það alveg
ljóst fyrir, að rekstrarhalli
leikhússins hlýtur að verða
greiddur úr borgarsjóði, það-er
engum öðrum til að dreifa. Hins
vegar hefur verið bókað I
borgarstjórn að bygging
leikhússins verði ekki til þess að
draga úr öðrum framkvæmd-
um. Það á væntanlega við um
rekstrarkostnaðinn líka, annars
væri bókunin hrein blekking.
Þvl mun kostnaðurinn við
borgarleikhúsið verða viðbót
við þá skatta, sem fyrir eru, ein-
hvers staðar nálægt 7 þúsund
krónum á ári á hverja fimm
manna fjölskyldu. Það verður
að llta svo á, að Reykvikingar
hafi samþykkt þessa skatt-
heimtu, þeir hafa nú i sumar
haft tækifæri til þess að
mótmæla henni. Það hafa þeir
ekki gert, og að sjálfsögðu eru
mótmæli eftirá markleysa. Það
er gleðilegt, að Reykvíkingar
skuli fúsir til þess að taka á sig
aukna skattbyrði vegna
menningarmála, en vissulega
má nota það fé betur en til
byggingar borgarleikhúss.
Þjóðleikhúsið er að miklum
meirihluta sótt af Reykvlking-
um og fólki úr næstu byggðar-
lögum. Ef Reykjavíkurborg er
þess albúin að sjá borginni fyrir
fullnægjandi leiklistarstarfi,
eins og virðist vera, er ástæðu-
laust annað en rfkið dragi sig I
hlé á þeim vettvangi. Það er
ekki hlutverk rikisvaldsins að
standa að ofgnótt á neinu sviði,
enda um næg önnur verkefni að
ræða, verkefni sem kalla á auk-
ið fjármagn. Rlkið ætti þvi að
afhenda Reykjavikurborg
Þjóðleikhúsið til rekstrar. Það
fjármagn, sem rikinu sparaðist
á þennan hátt, ætti að nota til
eflingar leiklistar úti á lands-
byggðinni. Jafnframt þvi gæti
rikið lagt nokkurt fé til kvik-
myndagerðar árlega og stuðlað
að þvl að hér rlsi upp visir að
óperu. Hugsanlega gæti rikið
einnig hugað að fleiri
menningarverkefnum, sem
fram að þessu hafa verið sár-
lega vanrækt.
Vaka eða víma
o
o
„Brýnna aðgerða er
Hvers þarf?
Alþýðublaðið hefur nýlega
birt greinaflokk um „málefni
ofdrykkjumanna strætisins.”
Honum lauk 15. okt. með grein,
sem var kölluð: „Brýnna
aðgerða er þörf.”
Höfundur telur stórskömm að
þvl, hvernig ástatt er. Honum
þykir skilningur almennings
mjög takmarkaður. Vanrækt sé
að hafa strangt eftirlit og aðhald
með mönnunum, þegar þeir
koma úr meöferð. Flestir geti
þeir hins vegar með góðu að-
haldi snúið baki við áfengis-
neyzlunni, hafið störf og orðið á-
byrgir þjóðfélagsþegnar. Þvi
þurfi almenningur að taka
höndum saman gegn þessu
vandamáli og krefjast skjótra
aðgeröa.
Höfundur tekur það fram, að
þetta sé ekki skrifað til að finna
„einhverjar stórsnjallar úr-
lausnir,” heldur til að „upplýsa
og sýna fram á neyðina.” Mér
skilst, að hann ætlist til þess að
almenningur vakni nú til að
krefjast, og þá á væntanlega að
krefjast aðgerðanna af þjóðfé-
laginu.
Hvað er þjóðfélagið? Það ert
þú og ég og allir hinir. En hér er
ekki talað um að við eigum að
krefjast neins af okkur sjálfum.
Hvað þurfa þessir nauðstöddu
menn? Þeir þurfa fyrst og
fremst áfengislaust umhverfi.
Þeir þurfa umhverfi eins og
fylgir bindindissemi og
bindindismönnum. Það er
hverju orði sannara, að skiln-
ingur almennings á þvl virðist
vera næsta takmarkaður. Þvi er
likast sem menn ráfi I vimu, en
haldi ekki vöku sinni.
Alþýðublaðið ýkir ekki
neyðina. Vlst er skjótra aðgerða
þörf. En hafa menn trú á þvi, að
reynt sé að koma upp bannlandi
með drykkfelldri þjóð handa
þessu fólki? Það yrði einskonar
þurrkvl — áfengislaus vand-
ræðam annanýlenda.
Er ekki reynandi að skilja
samhengi atvikanna? Er ekki
tímabært að athuga um þátt
okkar sjálfra I þvi þjóðfélags-
ástandi, sem veldur þessum
dapurlegu örlögum? Er nú ekki
rétt að gera kröfur til sjálfra sín
— mannsæmandi kröfur, eins og
stundum er sagt? Eða sæmir
það mönnum að mynda siðspill-
andi þjóðfélag?
Viljir þú verða til góðs i
þessum efnum, þá gengur þú til
liðs við þá, sem hafa umhverfi
sitt áfengislaust. H.Kr.
Lögregluþjónsstaða
Laus er til umsóknar staða eins lögreglu-
þjóns i lögregluliði Kópavogskaupstaðar.
Umsóknarfrestur um stöðuna er til 15.
nóv. 1975.
Nánari uppiýsingar gefur yfirlögreglu-
þjónn.
4 . .
SKIPAUTGCRB RIKISINS
AA.s. Esja
fer frá Reykjavlk föstudag-
inn 31. þ.m. austur um land I
hringferð.
Vörumóttaka:
Mánudag, þriðjudag og mið-
vikudag til Austfjarðahafna,
Þórshafnar, Raufarhafnar,
Húsavikur og Akureyrar.

Hluti af blómstursaumuðum samfellubekk. Samfelluna saumaði
Guðrún Skúladóttir fógeta Magnússonar. Frá lokum 18. aldar. Marglitt
ullarband: dökkbiátt, uilarklæði, Þjms.
Húsfreyjan
nýkomln út
— Einnig ný handbók um mataræði og
saumakver með íslenzkum útsaumsgerðum
SJ-Reykjavik. Nýlega kom út
þriðja tölublað Húsfreyjunnar á
þessu ári, en útgefandi ritsins er
Kvenfélagasamband Islands. t
ritinu segir Sigriður Thorlacius
formaður Kvenfélagasam-
bandsins frá jafnréttisráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna I Mexikó i
sumar. Þar eru einnig kaflar úr
erindi Evu Kolstad á hátíðarfundi
kvennaársins I Reykjavik 14.
júní, sem hún nefndi Sameinuðu
þjóðirnar — kvenréttindi —
kvennaár.
Anna Snorradóttir hefur ritað
grein I blaðið, sem á erindi á
þessum árstima — Börnin okkar
ogskólarnir— Þegar skóli hefst.
Bjarni Bjarnason læknir skrifar
um reykingar og hættuna af
þeim.
Birtar eru myndir og sagt frá
handavinnusýningu afskekktra
svæða á Norðurlöndum, sem
haldin var hér I sumar og siðan
hefur verið I Grænlandi og fór
Sigriður Haraldsdóttir með henni
þangað.
Fimm brauð og tveir fiskar
nefnist grein Vigdisar Jóns-
dóttur um matarvenjur rikra
þjóða eða sóunarlanda eins og
hún nefnir þær til aðgreiningar
frá þróunarlöndum.
Manneldisþáttur Kristjönu
Steingrímsdóttur er að þessu
sinni um kartöflur og fylgja hon-
um margaruppskriftir af góðum
kartöfluréttum. Þá er
heimilisþáttur og ýmislegt fleira
efni er i blaðinu.
Nýlega kom út á vegum Kven-
félagasambandsins bæklingur
um nútíma mataræði, en áður
hafa verið gefnar út ýmsar hand-
bækur i formi smárita, sem koma
sér vel á hverju heimili.
1 næstsíðasta hefti Hús-
freyjunnar, sem kom út i sumar,
birtist saumakver, sem . Elsa
E. Guðjónsson hefur tekið saman.
Þar eru sýndar og skýrðar is-
lenzkar útsaumsgerðir, en svo
sem Elsa segir í formála hafa is-
lenzku útsaumsgerðirnar mjög
orðið að þoka fyrir tizkusporum
nútlmans, þótt áhugi sé nú tals-
verður á islenzkum mynstrum.
Sigriður Thorlacíus ritar um kvennaráðstefnuna I Mexikó i nýjasta
hefti Húsfreyjunnar. Zókalotorg I Mexikóborg.