Tíminn - 09.11.1975, Blaðsíða 17

Sumiudagur !». nóvember 1!)75.
TÍMINN
17
unarframboð að ræða, sem hlið-
stæður eiga i islenzkum skólum.
Sviðin greinast svo hvert um
sig i námsbrautir. Á mennta-
skólasviðinu verður þannig um
þrjár námsbrautir að ræða á
fyrsta ári skólans: Tungumála-
braut, eðlisfræðibrautog náttúru-
fræðibraut. í verulegum atriðum
verður þar byggt á skipan og hefð
menntaskólanna, enda náms-
magn ákvarðað af lögum og
reglugerð um menntaskóla. — A
iðnfræðslusviði verður um tvær
námsbrautir að ræða: Málm-
iðnabraut og tréiðnabraut. Iðn-
fræðsluráð hefur tekið að sér það
verkefni, að skipuleggja og
ákvarða hinn faglega þátt þess-
ara brauta, en auk beinnar fag-
og verkkennslu hljóta nemendur
á iðnfræðslusviði verulega al-
menna menntun i bóknámi. Nám
á iðnfræðslubrautum svo og á
öðrum verknámsbrautum Fjöl-
brautaskólans i Breiðholti miðast
við almanaksár, ekki kennsluár.
Skulu nemendur stunda nám i
skólanum, verklegt og bóklegt i
niu mánuði, en vinna siðan tvo
mánuði úti i atvinnulifinu, á
ábyrgð og undir umsjón skólans
og Iðnfræðsluráðs. Iðn-
fræðslubrautir Fjölbrauta-
skólans verða skipulagðar
á þann hátt, að nemendur eigi
kost á því að ganga undir hæfnis-
próf að þrem árum liðnum, sem
tryggt geti þeim, er prófin stand-
ast, réttindi iðnsveina, þó þannig
að skólinn veitir ekki sjálfur þau
réttindi heldur þeir aðilar, sem
samkvæmt iðnfræðslulögum eru
þar til skipaðir. Eftir þriggja ára
námsbrautir, er leitt geta til
sveinsprófa á iðnfræðslubraut-
um, gefst nemendum kostur á
viðbótarnámi, er tekið getur eitt
ár eða eitt og hálft ár eftir atvik-
um og eiga þeir, sem slik
viðbótarnám stunda, að geta að
þeim tima liðnum tryggt sér rétt-
indi til háskólanáms, (tekið
stúdentspróf). Það verður eitt af
meginmarkmiðum Fjölbrauta-
skólans i Breiðholti, að engin
námsbraut skólans á að enda i
blindgötu heldur allar búið
nemendum möguleika til að ljúka
prófi, er opnar leið til menntunar
á háskólastigi. Hitt er ljóst, að
nemendum er i sjálfsvald sett
hvort þeir þreyta nám svo lengi
við skólann að þau réttindi verði
þeim tryggð. — Á viðskiptasviði
verða námsbrautirnar þrjár:
Búðar- og sölufræðabraut, skrif-
stofu- og stjórnunarbraut og
einkaritarabraut. Námsbrautir
viðskiptasviðsins geta verið mis-
langar. Verður þar um að ræða
tveggja ára námsbrautir.er veita
aimennt vcrzlunarpróf, svo sem
reyndin er i öðrum skólum á
framhaldsstigi, er veita menntun
á verzlunar- og viðskiptasviði.
Hugsanlegt er jafnvel, að
nemendur eigi kost á eins árs
verzlunarnámi. Þá getur námið
einnig staðið i þrjú ár með auk-
inni hæfni og þekkingu og loks
verður fjögurra ára viðskipta-
menntun, er lýkur með stúdents-
prófi. Skipan brauta og náms-
áfangar á viðskiptasviði taka i
verulegum atriðum mið af frum-
varpi þvi um viðskiptamenntun á
framhaldsskólastigi, sem tviveg-
ishefur verið lagt fram á Alþingi
og verður væntanlega samþykkt
sem lög áður en langir timar liða.
— Á samfélags- og uppeldissviði.
Fjölbrautaskólans i Breiðholti
verða á fyrsta skólaári a.m.k.
þrjár námsbrautir: Heilsugæzlu-
braut, hússtjó.rnar- og hand-
menntabraut svo og snyrti og
heilbrigðisbraut, en til viðbótar
gæti komið gagnfræðaprófsbraut
eða forskólabraut. Þetta fjórða
svið Fjölbrautaskólans verður á
margan hátt sérstæðast og
vandasamast. Hin þrjú sviðin,
sem áður voru nefnd taka yfir þá
þrjá geira fræðslukerfisins, þar
sem byggt verður á rikum hefð-
um. Hið sama verður trauðla sagt
um fjórða sviðið eða fjórða geir-
ann, þótt sumar brautir njóti
einnig þar hefða og mikillar
reynslu menntastofnana, sem til
eru i landinu. Heilsugæzlubraut
samfélags- og uppeldissviðsins
stefnir að tveggja vetra námi, er
veitt getur hæfni og réttindi
sjúkraliða eins og þau eru nú.
Bæti nemandinn einu ári við nám
sitt verður heilsugæzlufræðum
gerð fyllri skil, en hið fjórða á að
veita hvort tveggja i senn, aukin
atvinnuréttindi og rétt til að
stunda háskólanám. — Hús-
stjórnar- og handmenntabraut
mun fljótlega greinast i tvær
sjálfstæðar brautir, annars vegar
hússtjórnarbraut er stefnir til al-
mennra heimilisfræða, neytenda-
menntunar, framreiðsíu- og
veitinganáms með áföngum i
samræmi við timalengd og
hæfnispróf, en stúdentspróf að
lokamarki hins vegar listmennta-
braut er greinast mun verulega
eftir markmiðum og þeim grein-
um lista, sem lögð verður stund á.
— Snyrti- og heilbrigðisbraut mun
gefa nemendum eftir þvi sem
unnt reynist tækifæri til að stunda
nám i eftirfarandi snyrtigrein-
um: Hárgreiðslu og hárskurði
kvenna, hárskurði karla, andlits
og handsnyrtingu, fótsnyrtingu
svo og nuddi. Þessi braut verður
verulega vandasöm, þar sem hún
tekur annars vegar til löggildra
iðngreina, þ.e. tveggja fyrstu
þáttanna svo og snyrti- og
heilbrigðisþátta, er ekki búa enn
við löggildingu og lögvernd, en
hafa engu að siður verið ræktir og
það af aðilum með harla ólika
menntun, sem þá greinast eðli-
lega i félög meSfólik viðhorf og
mismunandi metnað fyrir starfs-
stéttirnar. Forráðamenn Fjöl-
brautaskólans vænta þess að tak-
ast megi að búa svo að þessari
sérstæðu námsbraut, að hún leiði
til eðlilegra námsáfanga og stuðli
að þvi að sjálfsögð réttindi fáist
miðað við nám, þekkingu og
hæfni. Liklegt hlýtur að teljast, að
náin samvinna verði á milli
heilsugæzlubrautar skólans
annars vegar og snyrti og
heilbrigðisbrautar hins vegar.
1.2. Nám og deildir
Á brautum Fjölbrautarskólans
i Breiðholti skiptist nám i kjarna,
kjörsviðog valgréinar.
Kjarni verður sameiginlegur á
öllum námsbrautum skólans og
er ætlazt til að hann veiti nem-
endum sameiginlegan þekkingar-
forða, er komi i veg fyrir óeðlileg
skil og tryggi samstöðu og bekkj-
arvitund. Á fyrsta námsári er
gert ráð íyrir að kjarni verði
helmingur námsins eða 18
kennslustundir á viku. Hinn mikli
sameiginlegi kjarni á að gera
nemendum auðveldara að skipta
um námsbrautir að einu námsári
loknu, telji viðkomandi nemendur
að áhugi þeirra stefni fremur til
annarra námsbrauta en þeir
völdu i upphafi. Kjörsvið náms-
brautanna verður með þrennu
móti:
a) nær einvörðungu verklegt,
b) að mestu leyti bóklegt eða
c) bæði verklegt og bóklegt fer
það eftir eðli og innihaldi þeirrar
námsbrautar, sem valið hefur
verið.
Kennslan i Fjölbrautaskólan-
um fer fram i deildum, þar sem
hinum mismunandi námsgrein-
um bóklegum og verklegum verð-
ur búin hin bezta aðstaða bæði
hvað varðar tækjakost, bókakost i
sérsöfnum svo og annað er hinar
óliku námsgreinar gera æskilegt
og eðlilegt i aðbúnaði og aðstöðu.
Þegar Fjölbrautaskólinn i Breið-
holti verður fullgerður er áætlað
að deildir hans muni alls verða
sextán talsins/ islenzkudeild, er-
lend ináladeild. stærðfræðideild.
eðlis- og efnafræðideild, náttúru-
fræðideild, samfélags- og uppeld-
isdeild, viðskiptadcild, hússtjórn-
ardcild, iðnfræðsludeild, sjó-
mennskudeild, mynd- og hand-
menntadeild, lista- og tón-
menntadeild, heilsugæzlu- og
heilbrigðisdeild, félags- og tóm-
stundadeild, iþróttadeild og loks
sérkennsludeild. Deildirnar
skapa sérstaka aðstöðu til að
byggja upp og þróa hin óliku
fræðisvið, bókleg og verkleg og
búa nemendum og kennurum þá
starfsaðstöðu sem fræðisviðin
gera kröfu til.
Fjölbrautaskóli er þrennt i
senn: Margþætt skólastofnun, fé
lags-og menningarniiðstöðog svo
heimili.Verður reynt að búa sem
bezt að hinum þrem þáttum, að
orðið geti nemendum til þroska
og manndóms. Þegar Fjölbrauta-
skólinn i Breiðholti er fullskipað-
ur fyrir 1400 nemendur, munu auk
beinna kennslukrafta starfa við
skólann þrir ráðgjafari námsráð-
gjöf. starfsvalsráðgjöf og vinnu-
miðlunarráðgjöf. Þá verða og i
hópi starfsliðs skólans tveir sál-
fræðingar. annar með sérmennt-
un i skólasálfræði, en hinn með
sérmenntun i námsmati og prófa-
gerð, félagsráðgjafi, bókavörður
með fullgilda menntun skóla-
bókavarðar og i bókasafnsfræð-
um, a ð s t oð a r b ók a vö r ðu r .
kennslugagnaleiðbeinandi, ráð-
gjafi um verkefnaval og náms-
tækni. Enn verður við mennta-
stofnunina skólalæknir eða skóla-
læknar. hjúkrunarkona með við-
bótarmenntun i félagsráðgjöf auk
annarra. er þar sinna störfum.
Fjölbrautaskólinn i Breiðholti
leggur verknám og bóknám að
jöfnu og verður lagt kapp á að búa
á engan hátt siður að verknámi i
skólanum heldur en bóknámi.
Það verður lika að verulegu leyti
verknámið, sem tryggir nemend-
um hæfni til starfa úti i atvinnu-
lifinu og veitir þeim réttindi i
ýmsum atvinnugreinum. Má
segja, að einmitt sú áherzla, sem
lögð verður á verknám i Fjöl-
brautaskólanum, geri hann að
sérstæðari menntastofnun og gefi
Ijósast til kynna þá miklu mögu-
leika á fjölbreyttu námi, sem
skólinn býður upp á.
III
Þriðji og siðasti þáltur ræðu
minnar verður helgaður þeim er
hér i þessu húsi eiga saman að
standa, saman að striða, saman
aö byggja, saman að sigra: kenn-
urum og öðru starfsliði annars
vegar, en nemendum hins vegar.
Nú þegar hafa verið lastráðnir
að skólanum 18 kennarar, en af
þeim er einn i hálfu starfi. Þá
hefur skólanum verið tryggð lið-
veizla sex stundakennara. Náms-
ráðgjafi verður i hálfu starfi þetta
skólaár. Af öðru starfsliði ber að
nefna, húsvörð. starfsfólk skrif-
stofu, mötuneytis kennara, svo og
starfslið, er annast hirðingu á
skólanum og tryggir að vel sé um
skólann gengið og allt beri vitni
virðingar á húsakynnum, hús-
búnaði og tækjum. Þá hlýtur
fram að koma, að skólinn hefur
notið þeirrar gæfu, að mikilhæfur
skólamaður og menntaírömuður
hefur helgað krafta sina skipu-
lagningu skólahúsnæðis og verið
til ráðuneytis um tækjabúnað og
fræði.
Enn er rétt að geta þess, að
skólinn nýtur liðveizlu hins hæf-
asta manns til að undirbúa á-
fangakerfi i skólanum og vera til
leiðsagnar um kennslustjórn. —
Ég býð alla þá aðila, er ég nú hef
nelnt, velkomna til starfa. Ég veit
að öllum er okkur ljós sá vandi,
sem okkur er á hendur falinn, en
veit jafníramt að vandinn er
eggjun og hvatning. — Mér er það
lika fullkomlega ljóst, að kennur-
um og öðru starfsliði skólans
linnast verkefnin stór og hrika-
leg, er þeirra biða, ekki sizt þar
sem sú skynjun vakir i hug, að
Fjölbrautaskólinn i Breiðholti á
að hafa forgöngu um að búa
mörgu af þvi bezta, sem nú þekk-
ist i skólum og menntasteínúm
veraldar stað i fámennu landi,
þar sem fjármunir hinna fjöl-
mennari þjóða eru ekki fyrir
hendi, en slaka þó i engu á varð-
andi þá kröfu að það liíi sem bezt
er, og verði ungmennum tslands
tiltækt ekki siður en æsku ann-
arra þjóðrikja. Ég veit að vand-
inn er stór, en ég veit lika að
áhugi og atorka kennara og
starfsliðs skólans er mikil. Það er
samstillt liðsveit, sem býður
Iram krafta sina. og ég trúi þvi
fastlega. að hér verði unnið gæfu-
rikt starf æsku þessa borgarhluta
til blessunar og þroska. — Það er
að sjálfsögðu tilviljun. en ánægju-
leg tilviljun engu að siður. að
setningardag þessa skóla, daginn
þegar skólinn er settur i fyrsta
sinni ber upp á hátið heilans
Franz lrá Assisi. í vitund allra
kristinna manna er h'ranz frá
Assisi imynd þess manns. er öllu
biður lifs og liknar. Hann hlaut að
eigin sögu i upphafi þá köllun, að
umbreyta og endurbæta þá
merku og miklu stofnun. er hann
helgaði krafta sina. Árangur hans
var undraverður og þó kaus hann
sér ekki umbreytingu og um um-
sköpun bið ytra, heldur hitt að
umbreyta og umskapa liið innra.
— Mér býr i grun, að svo mikil
verkefni sem okkar biði liið ytra.
þá séu þau meiri og mikilvægari
liið innra. Megi fordæmi Franz
frá Assisi lýsa okkur og gela okk-
ur hugboð um gildi hverrar ein-
ustu mennskrar sálar, hvers ein-
asta nemanda sem okkur er fal-
inn til liðveiziu og styrktar i lifs-
striði og þroskaleit.
Við þennan skóla munu stunda
nám nú i vetur 1975—1976 227
nemendur, að þvi er næst verður
komizt. Þeir eru nú allir að byrja
nám á íramhaldsskólastigi,
þ.e.a.s. stigi sérskóla og mennta-
skóla. Hér i skólanum verða þeim
eins og áður er greint Irá búnir
námsáfangar. misjafnlega langir
og að mörgu leyti harla ólikir.
Allir verða þeir engu að siður
nemendur sama skólans. Þeir fá
þannig þó i iitlu sé að kynnast
þeirri staðreynd, að eitter mann-
kyn, einer þjóð þótt annars gæti
mikillar fjölbreytni.
En til hvers fara ungmenni i
framhaldsskóla? Til hvers ert þú
nemandi minn. sem hér byrjar
námsferil á nýju stigi mennta-
kerfisins kominn á þennan stað?
Vafalaust mætti vænta ólikra
svara við þeim spurningum. En
eitt er nauðsynlegt, hverju ung-
menni og á að liggja i eðli þess og
veru hafi veröld ekki um villt
fyrir þvi: Það er að vera cinlægt
og opið.ekki kröfufullt og lokað.
Það er vafalaust réttur skilningur
á eðli skóla, reyndar á eðli upp-
eldisog þroska, sem fram kemur
i griskum sögnum, Sagt er að
Grikkir hafi skipað nemum og
námi i þrjá hópa og þætti. t fyrsta
og frumstæðasta hópnum væru
\ ilringai nii’, þeir sem allt vissu,
allt kunnu — ekkert þurftu að
læra. — i öðrum hópnum, þeim,
sem náð hafði næsta áíanganum.
voru vizkuviiiiriiir — þeir sem
þráðu vizkuna, þráðu það sem
þeir skynjuðu að ekki var ennþá
þeirra. — i þriðja og siðasta
hópnum voru iiemcndurnir, þeir
sem komizt höfðu að raun um
takmarkanir sinar, vissu það eitt
að þeir vissu ekkert. kunnu ekk-
ert til hlitar. — Ég hef ekki hugs-
aö mér að nota þessa grisku sögn
eða sögu til að bregða birtu á þri-
skiptingu islenzka skólakeríisins i
gruniiskóla. Irambaldsskóla og
liaskola.Von min er sú,, að Fjöl-
brautaskólinn i Breiðholti megi i
hópi neménda sinna telja marga
vizkuvini, fáa vitringa. en braut-
skrá efnilegt og mannvænlegt
fólk til að verða nemendur i æðstu
menntastofnunum og i háskóla
lifsins.
Þaðer skoðun stærðfræðingsins
og heimspekingsins Alfred North
Whiteheads, að öll þekking og all-
ur iærdómur birtist i þrem inynd-
um og tæki ein við af annarri. —
Fyrsta mynd þekkingar er hug-
hrif og eftirvænting, hinn róman-
liski la'rdómsþáttur eins og hann
kemst að orði. Allt er nýtt. fram-
andi, heillandi — allur persónu-
leikinn gagntekinn. öll svið vit-
undarlifsins viðkvæm og virk. —
Þannig fer fram um hrið. þar til
na'sta mynd þekkingarinnar birt-
ist. lærdómsþáttur nákvæmninn-
ar eins og Whitehead kallar hann
Öryggi og hnitmiðun sezt i önd-
vegi, mikil sjálfsögun og viljaein-
beiting er einkenni þessa þáttar.
en svið vitunarlifsins sem virkt er
þrengist um leið og skærari birtu
skilnings og rökhyggju er brugðið
á verkefni og viðfangseíni. —
Mikill er árangur hins annars
lærdómsþáttar og verður hlutur
hans aldrei ofmetinn. — Þá er
þriðja mynd þekkingarinnar eft-
ir, lærdómsþáttur alhæfingarinn-
ar i túlkun visindamannsins. að
sjá hiö þrönga svið af hærri sjón-
arhól. öðlast vitundina um það. að
i engu er alvizkan fólgin. og hver
skýring sem veitt er á gátum til
verunnar vekur nýjar spurning-
ar. Eg vil óska neméndum
minum til handa þeirrar gæfu að
þeim veitist i sem flestum grein-
um að kynnast hinum þrem
myndum þekkingarinnar. öðlast
r e y n s 1 u lærdómsþáttanna
þriggja.
Meðal uppeldisfræðinga og
kennara i Bandarikjunum hala
Iræði prófessors Laurence Kohl
bergs um þrep eða stig hins sið-
ræna þroska mannverunnar vak-
ið mikla athygli. Örstutt umsögn
þeirra fræða. skal niðurlag ræðu
minnar. Prófessor Kohlberg
telur. að öllum mönnum séu buin
sex stig eöa þrep siðræns þroska.
Þrjú hin fyrstu eru einstaklings
bundin. þrjú hin siðarí félagsleg
- Sem einangruð vera þræðir
maðurinn þrepin þrjú: siig rcls-
inga og lanna. slig þa'gimla og
iiaiilna. slig vinsa'lda og avinn-
ings. Sein samfélagsveru birt-
ist manninum stig laga og reglna.
slig borgara i lýðræðissamfélagi
og siðast stig moövituiidar um al-
gild siðræn lögmál.er grundvall
ast á þrennu: manngildi. jafn-
rétti. göfgi.
Megi háleitar hugsjonir lylla
hjörlu vor og vera nemendum
þessarar stofnunar leiðarljos.
Fjölbrautaskólinn i Breiðholti
er settur.