Tíminn - 16.11.1975, Blaðsíða 26

26
TÍMINN
Sunnudagur 16. nóvember 1975.
KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR
KVIKMYNDIN A AÐ
BÚA VIÐ SAMA RÉTT
OG SÖMU VERND OG
AÐRAR USTGREIN-
AR. KLIPPING AT-
RIÐA ÚR KVIKMYND-
UM BER VOTT UM
F'ADÆMA HROKA OG
ÓB I LG I RN I E M -
BÆTTISVALDSINS.
KVIKMYNDA-
HORNIÐ
Umsjónarmaður
Halldór
Valdimarsson
ÞAÐ ER ALLT OF
SJALDAN SEM
LISTAVERK A BORÐ
V I Ð Þ E S S A
KVIKMYND REKUR A
FJÖRUR ÍSLENZKRA
KVIKMYNDAUNN-
ENDA. HÚN E R
HREIN OG FALLEG
OG SYND AÐ BANNA
HANA.
ÓÐUR TIL KONUNNAR
UNDIR JÁRNHÆL KVIKMYNDAEFTIRLITS?
Emmanuelle og vinstúlka hennar, Marie Ange, hvilast í hengistólum, eftir að hafa svalað hvötum sfn
um.
Marie Ange er mun yngri, en hefur þó tileinkað sér meir látæði hinna „fullorðnu” en Emmanuelle.
Stjörnubió:
Emmanuelle
Leikstjórn: Just Jackin
Aðalhlutverk: Silvia Kristell,
Alain Cuny, Marika Green,
Daniel Sarky, Jeanne Collectin,
Cristina Boesson.
Gerö eftir samnefndri sögu
Emmanuelle Arsan.
Tónlist: Pierre Bachelet.
Hvað er kvikmynd?
Afþreying? Hrein og ómenguð
iðnaðarframleiðsla, sem gerir
alþýðu manna kleift að kaupa frá
sér timann og lifið á tiltölulega
ódýran hátt?
Listaverk? Afrakstur
sköpunarþarfa hóps manna og
tjáningarþarfa annars hóps
manna?
Eða skoðanamyndandi og
vekjandi tæki, sem jafnframt má
nota til að eyða skoðunum og
svæfa?
Kvikmynd getur verið hvert
þessara þriggja, og er og jafn-
framt allt þrennt i senn.
Á hverju ári er til dæmis fram-
leiddur ótölulegur fjöldi mynda,
sem ætlað er það hlutverk eitt að
vera afþreying. Færibandafram-
leiðsla kvikmyndafyrirtækjanna
á misjafnlega góðum
„spennuvökum” og vandlega út-
mældum „hlátursskömmtum”,
er of kunn til að nánar þurfi að
rekja hér.
HVAÐ ER LIST?
Eitt sinn setti vitringur fram þá
fullyrðingu að list væri sköpun og
öll sköpun væri þvi list.
Svo sem aðrar mannlegar
kennisetningar, kallaði þessi
fram ákafar mótbárur, enda hafa
um aldaraðir staðið háværar
deilur um það hvað talizt geti list
og hvað ekki.
Háværastir i deilum þessum
hafa verið þeir sem sjálfir vilja
teljast listamenn og vilja koma
verkum sinum eða athöfnum á
framfæri sem list. Hefur lista-
menn greint verulega á um þessi
efni og i dag er svo komið, að þeir
geta ekki um nokkurn hlut orðið
sammála, utan það að list skuli
greiða háu verði.
Sá hluti tima þeirra og tilveru,
sem ekki fer i að hnotubitast um
molana af borði Midasar, er
undantekningalitið notaður til að
reyna að krækja i viðbótarstyrki
og uppbótalaun.
Meðan svo stendur er það vart
á færi leikmanns að skýrgreina.
Þó hlýtur hver og einn að gera
einmitt það — i hljóði og út af fyr-
ir sig — og vafalitið eru niðurstöð-
ur þær nær veruleikanum en
skýrgreiningar margra lista-
manna, þvi niðurstöður leik-
manna eru ekki byggðar á áætl-
unum um heildarupphæð lista-
mannalauna næsta ár.
Sá hópur fer og sivaxandi, sem
telur kvikmyndun og kvikmynda-
gerð til listgreina — að minnsta
kosti nokkurn hluta kvikmynda-
framleiðslu heimsbyggðarinnar.
Einstaklingar úr hópi þessum
fara i kvikmyndahús með svipuðu
hugarfari og aðrir skoða mál-
verkasýningar, eða opna ljóðabók
— ferðin er gerð til að sjá, heyra
og njóta listar.
Einmitt meðal þessa hóps er '
sérstaklega áberandi sú skoðun,
að kvikmyndin sé skoðanamynd-
andi áhrifavaldur i daglegu lifi
fólks og að þegar kvikmynd er
metin beri að taka meir tillit til
efnis hennar og innihalds, heldur
en kvikmyndatöku og annarra
þátta sköpunar hennar. Það sem
myndin sýnir okkur og boðar
okkur hljoti að skipta meginmáli.
Það breytirþó engu um listgildi
kvikmyndarinnar, einkum þar
sem hún er fremur árangur af
samstarfi margra listgreina en
afrakstur einnar einstakrar.
HVAÐSNERTIR ÞETTA
EMMANUELLE?
Já, hvað kemur þetta
kvikmyndinni um Emmanuelle
við, fremur öðrum myndum?
Þvi verður ekki svarað nema á
einn veg.
Kvikmyndin Emmanuelle er
listaverk — fágætt listaverk. öll
gerð hennar, efni, kvikmyndun,
leikstjórn og annað sem til hefur
burft, sameinast að þvi marki að
gera hana einhverja þá beztu
kvikmynd, sem hér hefur sézt á
hvita tjaldinu. Myndin er af
mörgum talin með bestu mynd-
um Frakka til þessa og undir það
viðhorf hlýtur undirritaður að
taka.
Sem slik nýtur kvikmyndin þvi
sömu verndar og réttinda og
hvert annað listaverk. Hún stend-_
ur eins og hún kemur frá höfund-'
um hennar og það er i engra valdi
að hnika gerð hennar til, annarra
en höfundanna sjálfra.
Hver tekur sér það vald að
skera hluta úr málverki list-
málara, áður en það kemur fyrir
almenningssjónir?
Hver telur sig þess umkominn
að strika orð eða linu úr ljóði
skálds, áður en hann les það upp á
mannamótum?
Enginn. Það gerir enginn.
Samt sem áður er hér starfandi
hópur manna á vegum rikisins,
sem telur sig hæfan til að
umbreyta verkum kvikmynda-
gerðarmanna og gera þau þar
með „hæfari” til þess að koma
fyrir sjónir kvikmyndaunnenda.
Þessir menn hafa til að bera
nægilegan hroka til þess að úr-
skurða verk hæf eða óhæf til
sýninga og vaða fram i skinhelgi
sinni og hræsni með skærin að
vopni og siðæðið sem skjöld. Þeir
skirrast ekki við að skemma eða
jafnvel eyðileggja með öllu verk,
sem þeir telja almenning ekki
„þola” að sjá.
Hvilikur hroki er með fádæm-
um, jafnvel meðal islenzkra
embættismanna.
Það mætti ef til vill spyrja
þessa heiðursmenn þess, ef þeir
eru að vinna nauðsynjastörf og
keppast við að bjarga þjóðar-
sálinni frá mengun, hvernig er þá
þeirra eigið innræti leikið eftir að
horfa á allan ósómann, ár eftir
ár?
Vala hafa þeir dæmt óséð.
OG TILEFNIÐ?
Tilefni til þessara orða hefur
gerizt fyrr.
Það sem veldur að þau eru
fram sett nú, er að úr kvik-
myndinni Emmanuelle hefur
verið klippt eitt af fallegustu og
áhrifamestu atriðum hennar. At-
riði þetta sýnir tvær konur veita
hvor annarri bliðu sina. Slikt og
þvilikt fann ekki náð fyrir augum
þeirra háu herra sem sinna störf-
um sinum við kvikmyndaeftirlit
frá degi til dags, án þess að sjá
nokkuð athugavert við mann-
dráp, ofbeldi, glæpi og annað það
sem hér er á hverjum degi dælt
yfir landslýð.
Jafnvel ruddalegustu
nauðganir fá ekki á þá, en bliðu-
hót konu við konu virðast valda
þeim ógleði.
Þess má og geta, að siðastliðið
miðvikudagskvöld sýndi
sjónvarpið þátt einn, sem að visu
var ekki af grófara taginu, en fól
þó engu að siður i sér meira klám
i orði, en Emmanuelle i orði og á
borði samanlagt, að öllum atrið-
um hennar meðtöldum.
Það eru eindregin tilmæli
undirritaðs til meðlima kvik-
myndaeftirlitsins, að þeir leggi
skærin til hliðar, en þurrki þess i
stað rykið af skynseminni.
UM EMMANUELLE
Kvikmyndin Emmanuelle er
fágætt listaverk.
Sem slikt hefur hún flest til að
bera, fegurð, viðkvæmni, styrk,
tæknilegt öryggi og annað.
Myndin er fögur vegna þess að
hún sýnir okkur óniengaða
náttúru i samvafi við mannlega
fegurð. Hún sýnir okkur likam-
legt samneyti mannlegra
einstaklinga, nakið og umbúða-
laust, án heimskulegra hafta og
án kláms. Hún sýnir okkur hvers
likamar okkur eru megnugir, ef
við ekki lokum okkur innan rimla
siðgæðisvitundar, sem sprottin er
af eigingirninni einni saman.
Myndin sýnir okkur að kynlif er
ekki aðeins saklaust, heldur
sterkasta vopnið, sem við höfum i
baráttunni til samhyggðarfyllra
mannlifs.
SAMFERÐAFÓLK
Söguþráður myndarinnar er
ákaflega einfaldur og raunar
nánast enginn.
Emmanuelle er ung og fögur
kona, saklaus og klækjafá. Hún er
einlæg i samskiptum sinum við
allar mannverur, laus við tor-
tryggni og tregðast ekki við að
sýna sinn innri mann.
Sem hver önnur heilbrigð
mannvera nýtur hún likamlegrar
snertingar og samlifis við aðrar
heilbrigðar mannverur og hikar
ekki við að veita samferðafólki
sinu ást sina, hvort sem það er
henni samtiða stutta stund i
flugvél, eða lengur.
1 upphafi myndarinnar er
Emmanuelle á leið til eigin-
manns sins, sem er henni bæði
eldri og lifsreyndari, en hann
starfar við sendiráð Frakka i
Thailandi. Þau eru nýgift, ákaf-
lega frjálslega gift, þar sem
eiginmaðurinn beinlinis hvetur
hana til samlifis við aðra karl-
menn.
Saklaust frelsi og sekt.
Fljótlega kemur þó i ljós, að
frelsi hefur ekki sömu merkingu i
huga Emmanuelle og i hugum
annarra sendiráðsáhangenda.
Hennar frelsi er saklaust og
miðast við að njóta unaðar og
veita hann. Þeirra frelsi er sekt
og miðast einkum við að leika
flókinn leik, þar sem markmiðið
er að komast yfir sem flestar
mannverur og á sem fjölbreyti-
legastan hátt.
Hún leitar ástar — þau einungis
fróunar.
Meginboðskapur myndarinnar
virðist einnig vera sá, að mann-
skepnan sé i dag að glata mögu-
leika sinum til ástar, en hafi tekið
sér fróunina i hennar stað.
Fróunina og leitina að einhverju
dýpra og dularfyllra bak við
kynlifið.
Óður til konunnar, en gætið að....
Konan er i eðli sinu fögur.
SAKLAUST FRELSI
OG SEKT
Likami hennar hefur til að bera
fegurð fullkomleikans og
Framhald á bls 39