Tíminn - 19.11.1975, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 19, nóvember 1975,
TÍMINN
7
Saga íslenzkra
manna í dönskum
þrældómi
VS—Reykjavik.
KOMIN' ER út hjá Máli og
menningu bókin Haustskip eftir
Björn Th. Björnsson. Þegar
höfundur vann að gagnasöfnun I
bök sina ,,A tslendingaslóðum i
Kaupmannahöfn” rakst hann á
þrælaskrár, skjöl og bréf sem
fjölluðu um örlög islenzkra
manna, sem sendir höfðu verið
utan til þess að afplána lifstiðar-
dóma vegna sakargifta, sem
mörgum nútimamanni munu
þykja smávægilegar. Þau gögn
sem höfundur notar hafa ekki
verið áður notuð i islenzkri
sagnaritun, og munu margar
niðurstöður hans koma almenn-
um lesanda á óvart.
t þessari bók er dregin fram
einstök saga tæplega tvö hundruð
manna, sem sendir voru utan
með haustskipum i danskan þræl-
dóm. Slóðir þessara manna
liggja um allt tsland, um Kaup-
mannahöfn og loks norður á
Kápumynd. (Teikning eftir Hilm-
ar Þ. Helgason).
Finnmörk, þangað sem allir is-
lenzkir fangar voru fluttir
nauðugir vorið 1763 þeir er þá
voru lifs. — Björn Th. Björnsson
lét þess getið á blaðamannafundi,
að sér hefði komið á óvart, hve oft
hefði reynzt unnt að rekja feril
Björn Th. Björnsson.
þessara manr.a. t fýrstu sagðist
hann hafa haldið, að nöfnin, sem
hann sá i þrælaskránum, væru
aðeins nöfn, en kvaðst naumast
hafa gert sér vonir um, að á bak-
við nöfnin væru menn, sem hægt
væri að fylgja eftir. En þegar
hann fór að leita á Þjóðskjala-
safninu, komst hann að raun um,
aðoftast var hægt að rekja slóð
mannanna, sem getið var um í
þrælaskránum, alla leið heim i
þeirra islenzku baðstofu. — Lauk
Björn Th. Björnsson miklu lofs-
orði á hjálpsemi og fyrirgreiðslu
dr. Aðalgeirs Kristjánssonar
skjalavarðar, sem hann kvað
hafa verið sér til ómetanlegrar
hjálpar.
1 bókinni Haustskip eru 24
pennateikningar eftir Hilmar Þ.
Helgason. Hefur hann lagt mikla
vinnu i verk sitt, og t.d. lagt
áherzlu á að teikningarnar gæfu
semsannasta myndaf búningum
þessa tima. Auk þess prýða bók-
ina skjalamyndir og siður úr
þrælaskrá Stokkhússins i Kaup-
mannahöfn.
Sagan af Dúdúdú
— barnabók fyrir börn 8 til 80 dra
gébé-Rvík. — Sagan af Dúdúdú
heitir nýjasta bók Arnar Snorra-
sonar, en örn er óþarfi að kynna
fyrir islenzkum lesendum, og er
þar skemmst að minnast
Kalla-bókanna og Skuggabald-
urs, sem út kom 1970-’71 og 1972,
en þær bækur hlutu miklar vin-
sækdir. Halldór Pétursson list-
málari teiknaði myndirnar i þær
bækur, eins og i þessa nýju, sem
segja má að sé fyrir börn á aldr-
inum átta til áttatiu ára. Dúdúdú
er dvergur og aðalsöguhetjan, —
er honum bezt lýst með orðum
Arnar, sem hann lætur söguhetj-
una segja : Það er einhvers staðar
i mér einhver sál. Ég er jafnsadd-
ur og sæll, þótt ég geti ekki seilzt
upp i himininn og er þá ekki allt i
lagi með lifið?
Það er gömul reynsla, að við
munum lengst úr æsku okkar þær
bækur, sem voru sameign barna
og fullorðinna, en ekki miðaðar
við aldursflokka, eins og það er
kallað á skipulagningarmáli nú-
timans. Sennilega eiga flestár
þessar minnisstæðu bækur að
minnsta kosti eitt sammerkt, —
þær gefa imyndunaraflinu lausan
tauminn. Sagan af Dúdúdú er ein
af slikum bókum. Hér ferðast les-
andinn á eigin spýtur undir frjáls-
legri leiðsögn höfundar, sem er
oftast kominn á næsta leiti á
undan, áður en vitað er af. En
þótt hlátursefnin séu mörg og
óvænt á hverri siðu, gleymir höf-
undur ekki alvörunni. Sagan
hefur lærdóm að flytja, eins og
allar góðar sögur.
Bókaútgáfa Þórhalls Bjarna-
sonar gefur bókina út, Halldór
Pétursson listmálari mynd-
skreytir söguna af mikilli snilld,
eins og hans er von og visa. Setn-
ingu og prentun sá Vikingsprent
um, og Bókfell hf. annaðist bók-
band. Bókin er 88 bls.
Ertu 16—17 ára
Þá hefur þú tækifæri til að fara sem skipti-
nemi til U.S.A. eða Evrópu.
Hafðu samband við skrifstofuna milli kl.
4-6 e.h.
■■ International Scholarships
II f \ Hafnarstræti 17,
Reykjavik, simi 2-54-50.
Blóðskammarþulan
og tangaklipsfororðningin
Hvcr má lcggjast mcð hvcrjum? Eða betur sagt: Hver má það ekki?
Því svarar blóðskammarþulan. og hana kann Sveinn Sölvason Iðg-
tnaður utan bókar, því hún stendur i allranáðugastri fororðningu
Kristjáns konungs sjötta frá 18. janúar 1737. Blóðskammarvítin eru
þessi:
1. Móðir manns
2. Systir manns
3. Dóttir manns
4. Stjúp-móðir
5. Sonar-kona
6. Bróður-kona
7. Sonar-dóttir
8. Stjúp-dóttir
9. Dóttur-dóttir
10. Systur-dóttir
11. Bróður-dóttir
12. Móður-móðir
13. Fiiður-móðir
14. Móður-systir
15. Föður-systir
10. Móðir konu manns
17. Systir konu manns.
Aiþmfnb. „Enginn kallmaður má leggjast mcð síns stjúpföðurs eftirlátinni
^iui-mo ekkÍu 1‘* a® ^oldlcgt samræði með henni. Ekki heldur rná nokk-
Rvk i9ii. ur ltvcnm>nn‘pcrsóna leggjast með sinnar stjúpmóður eftirlátnum
bU. >o». ekkjumanm til að hafa holdlegt samrxði mcð hönum. I>v( soddan
striðir ekki einasta á móti almennilegri siðsemi, lieldur er það og
einninn í sjálfu sór mjög hncyxlislegt. ^ Ef nokkrar þær |>ersónur so
nákomnar að frændsemi cður mægðum sem strax voru taldar liafa
holdlegt samræði sín á millum, |>á fremja |xer blóóskiuiun og ciga cftir
Guðs og kongl. Majest. lögum að missa lífið."
Varla er nein von til |>ess að gamall maður í Hellnaplássi undir
Jökli si befarinn í þessum fræðum. |>egar stelpan Þórdís kemur til
hans ( sjóbúðina og fcr að skussast til við liaiin með klæmnisorðum
46
SM 270 hljómflutningssettið samanstendur af:
Utvarpi meö langbylgju, miðbylgju og FAA-bylgju, 10
Watta magnara, raf eindadrif num plötuspilara meö
vökvalyftum armi og 2 hátölurum. Einnig fylgir meö
Pickering liftímateljari fyrir nálina.
Verö meö öllu aðeins kr. 63.590,00
2ja ára mjög góö reynsla er á þessu tæki. Takmarkað
magn.
//Oóhlba
TOSHIBA CENTENARY
Einar Farestveit & Co hf.
Bergstaðastræti 10 A
Sími 1-69-95 — Réykjavík
Stdrkostlegt tilbod
TOSHIBA
TOKYO SHIBAURA ELECTRIC CO..LTO.
1875-1975
/
Toshiba verksmiöjan er 100 ára á þessu ári.
I dag eru þær stærstu verksmiðjur í heimi á framleiðslu
electroniskra tækja.
Framleiðsla þeirra nær m.a. yfir:
Rafhlöður, hljómtæki, sjónvarpstæki, rafreikna, vatns-
aflstöðvar, gufuafIstöðvar, kjarnorkustöðvar, gervi-
hnetti og lækningatæki.
Starfsmannafjöldi er 135.000.
Toshiba er skrefi framar. 20.000 vísindamenn vinna að
stöðugum nýjungum og endurbótum.
I tilefni afmælisins hefur Toshiba boðið okkur SM 270
hljómf lutningssettið á einstaklega lágu verði.
tfoóiuba