Tíminn - 20.11.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Fimmtudagur 20,nóvember 1975.
,,Herra forseti.
Þetta mun vera i fyrsta sinn,
sem Islenzkur landbúnaðarráð-
herra situr aðalráðstefnu Mat-
væla- og landbúnaðarstofnunar
Sameinuðu þjóðanna. Þó hefur
Island verið meðlimur stofnunar-
innar frá upphafi og bæði lagt til
hennar marga sérfræðinga og
sömuleiðis þegið aðstoð sér-
fræðinga hennar við tækniþróun
landbúnaðarins. Mér er það þess
vegna mikil ánægja að vera hér
til að kynnast betur störfum og
viðhorfum stofnunarinnar og til
að kynna fyrir kollegum minum
og fræðimönnum um landbúnað
og fæðuöflun, lifsbaráttu þjóðar
minnar og það hlutverk, sem hún
geturgegnt i fæðuöflun heimsins.
Aðeins 3% af
landinu ræktað
fsland er eyja nyrzt i Atlants-
hafinu, rétt við héimskautsbaug-
inn. Island er nyrzta sjálfstæða rik
heimsins. Veðráttan þarna er rft
óblið og óvægin.
Sjórinn kringum landið er ekki
leikvöllur til listisiglinga, heldur
hættulegur, a.m.k. á vetrum þeim
er hann stunda. Landið sjálft er
eldfjallaeyja með öflugum eld-
gosum að meðaltali fimmta hvert
ár.
t siðasta eldgosi, fyrir tveim
árum, lá nærri að eyðilegðist
bezta verstöð landsins, svo að
flytja varð alla ibúana burtu það-
an i bili.
Einungis f jórði hluti landsins er
hulinn gróðri, um 3% af landinu
er ræktað, hitt eru hraun, jöklar,
eyðisandar og fjöll.
En þetta erlandið okkar, þarna
fæddumst við og þarna höfum við
kosið okkur að lifa, og af þessu
landi og hafinu umhverfis það
verðum við að afla okkur lifs-
viðurværisog tekna til að geta lif-
að og miðað lifsviðurværi okkar
við það, sem gerist i nútima þjóð-
félagi. Þetta hefur ekki alltaf ver-
ið auðvelt, en islenzku þjóðinni,
hefur þrátt fyrir fæð sina (en
ibúarnir eru um 200 þús. manns),
tekizt að halda þarna uppi sjálf-
stæðu menningarþjóðfélagi.
Háðari fiskveiðum,
en nokkur
önnur þjóð
Með nútfma tækni hefur okkur
tekizt að koma okkur upp land-
búnaði, sem sér fyrir öllum okkar
þörfum i kjöti, m jólk og að mestu
i grænmeti, og nokkuð umfram
það, sérstaklega i sauðfjárafurð-
um. Við höfum komið okkur upp
fiskveiðiflota, sem sér okkur fyrir
útflutningsvöru til að afla okkur
gjaldeyris til annarra þarfa. Á ts-
landi býr matvæla- og land-
búnaðarþjóð, eða öllu heldur
fiski- og landbúnaðarþjóð. Við er-
um háðari fiskveiðum en nokkur
önnur þjóð. Allt að 70-80% af út-
flutningstekjum okkar koma frá
fiski og fiskafurðum. Ef fiskurinn
bregzt okkur, þá er stoðunum
kippt undan efnahagslifi þjóðar-
innar. Aðrar þjóðir geta þolað
sveiflu i aflamagni ogfiskverði og
hafa ráð á að borga styrki með
fiskiðnaði sinum. Hjá okkur
byggist efnahagurinn fyrst og
fremst á fiski, og sá atvinnuvegur
verður a.m.k. ennþá að standa
undir styrkjum, ef illa gengur á
öðrum sviðum. Við vonumst til i
framtiðinni aðgeta notað raforku
úr fallvötnum og jarðhita til að
byggja upp iðnað, og renna þann-
ig fleiri stoðum undir efnahagslff-
ið. Auk þess að við getum eflt
landbúnað sem arðbæra útflutn-
ingsatvinnu.
200 mílurnar
Herra forseti. Ég hef notað
tima minn hér til að sýna fram á,
hversu mjög þjóð min byggir af-
komu sina á hafinu kringum land
okkar, og til að vekja athygli á
þvi, að þegar ágengnin i fiskinn á
miðum okkar er orðin svo geig-
vænleg, að heilar fisktegundir
hafa horfið og aðrar eru á hraðri
leið með að hverfa, þá er ekki um
annað að ræða en gripa til þess
ráðs að vernda fiskstofnana um-
hverfis Island fyrir ofveiði. Aðrar
þjóðir hafa ef til vill efni á þvi að
biða eftir alheimssamkomulagi
um skiptingu hafsins, en okkar
eyja i' Atlantshafinu hefur ekki
efni á þvi, að fiskurinn við strend-
ur hennar, lifsbjörgin okkar, sé
veiddur svo ákaft, að fisk-
stöfnarnir minnki stöðugt, svo
hætta erá, að þeir hverfi. Við urð-
um að taka til okkar ráða og
stöðva þessa rányrkju til þess að
tryggja þjóð okkar framtiðarlifs-
möguleika.
Við höfum ný lýst yfir 200 milna
fiskveiðilögsögu, og gerum það i
anda þeirrar stefnu, sem mörkuð
hefur verið á hafréttarráðstefn-
unni.
Viö höfum alltaf verið ánægð
með að vera eyriki án sameigin-
legra landamæra við nokkra þjóð,
og þess vegna lausir við landa-
mæradeilur. En hluti af landi
okkar er hafið, vegna þess að það
er okkur sem kornakrar annarra
þjóða. Það verðum við að verja.
t fyrstu áttu Islendingar aðeins
litla, opna báta og veiddu inni á
fjörðum og vikum, sem þá voru
fullir af mörgum tegundum fiskj-
ar. Síðan komu erlendir togarar
ogveiddu inni i fjörðunum, svo að
enn i dag er hvergi arðvænleg
veiði I fjörðum landsins. Það er
stutt siðan við færðum fiskveiði-
lögsögu okkar út i 4 milur og lok-
uðum fjörðunum. Næsta skref i
fiskvernd okkar var að færa fisk-
veiðilögsöguna út i 12 m Dur, og þá
i 50 milur, en ekkert hefur dugað.
Fiskurinn hefur minnkað, og það
er hætta á, að það verði ekki nóg-
ur fiskur handa okkur einum, ef
svo fer sem horfir.
Fiskstofnar í hættu
Herra forseti. A þessari ráð-
stefnuhefur verið rætt um fram
hald á þeim samþykktum, sem
gerðar voru á Alþjóðamatvæla-
ráðstefnunni 1974. Við viljum
tryggja aukna matvælafram-
leiðslu og koma upp matvæla-
forðabúrum.
Skerfur Norðuratlantshafsins
til þessara mála er fiskur,
ógrynni af fiski, þvi að i hafinu
kringum ísland voru ein auðug-
ustu fiskimið I heimi. Við viljum
ekki að það sé framlag Islendinga
til fæðuöflunar i heiminum að
horfa upp á eyðileggingu þessar-
ar matvælagullkistu. Ein af þeim
fiskitegundum, sem nóg var til af,
var hin svokallaða íslandssild —
ljúffengurog næringarmikill rétt-
ur á borðum og undirstaða fram-
leiðslu á næringarriku mjöli og
lýsi. Sildin var ein af undirstöðu-
framleiðsluvörum okkar og
margra annarra þjóða. Og hvar
er þessi ótæmandi Islandssild?
Og hver veiðir hana núna? Svarið
er einfalt: Hún var nær horfin, en
vegna friðunaraðgerða okkar er
von til að hún sé á uppleið aftur.
Hvað með þorskinn, sem kalla
mætti hveiti hafsins? Samkvæmt
útreikningum fiskifræðinga, þá er
nú búizt við, ef ekki verður tekið i
taumana, að á næstu árum verði
ekki hægt að veiða jafnmikinn
þorsk á miðunum kringum Island
og íslendingar veiða einir núna.
Með öðrum orðum: Þorskurinn er
i mikilli hættu, einnig er ýsan og
lúðan i hættu. Við stöndum and-
spænis gegndarlausri rányrkju i
sjónum, þar sem allir veiða eins
mikið og hægt er með öllum til-
tækum ráðum. Við íslendingar
getum ekki horft upp á þetta.
Hvorki vegna sjálfra okkar, sem
byggjum lifsafkomu okkar á fisk-
veiðum, né heldur vegna framtið-
ar matvælaframleiðslu i heimin-
um.
Skerfur til að stuðla
að aukinni
matvælaframleiðslu
Ég vil hér með lýsa yfir, að það
skref, sem Islendingar hafa nú
tekið með útfærslu fiskveiðilög-
sögunnar i 200 milur frá ströndum
landsins, er okkar skerfur til að
stuðla að aukinni framleiðslu
matvæla i heiminum, og til að
vernda fiskistofna og þar með
auka fiskveiðar siðar. Að okkar
dómi mátti ekki draga að stfga
þetta skref, það var alltof mikið i
húfi til þess að hægt væri að biða
eftir alls herjar samkomulagi.
Samkomulagsleiðin er að visu að
okkar dómi æskileg, en það er til
litilsgagnsað vernda fiskinn eftir
að hann er horfinn úr sjónum.
Þótt við miðum að þvi að nýta
þetta svæði sjálfir til að uppskera
fisk, vinna hann og selja, þá erum
við með þvi að tryggja áfram-
haldandi auðlegð sjávarins i
Norðuratlantshafinu sem stór-
virkt forðabúr matvæla til gagns
fyrir mannkynið i heild, en þvi
verðum við einnig að setja okkur
sjálfum ákveðnar reglur um fisk-
veiði og friða sum svæði alger-
lega fyrir allri fiskveiði.
Matvæla- og landbúnaðarstofn-
un Sameinuðu þjóðanna er ekki
einungis landbúnaðarstofnun,
hún lætur fiskimál einnig til sin
taka, og við munum halda áfram
að auka samstarf okkar og stuðn-
ing við fiskveiðideild FAO. Við
viljum styðja FAO i þvi að vernda
fiskistofna með skynsamlegri
nýtingu auðlinda hafsins.
Uppgræðsla
og stöðvun
landeyðingar
Herra forseti, þótt ég hafi lagt
áherzlu á fiskveiðimál og sér-
staklega fiskverndarmál vegna
nýafstaðinna aðgerða okkar i
þessum málum, þá þurfum við
ekki aðeins áð gæta fiskimiðanna
við ísland, heldur einnig landsins
sjálfs. Land okkar er eins og ég
sagði áðan jarðfræðilega ungt
land. Gróðurlendi eru viða mjög
viðkvæm gagnvart ofbeit, sem
getur skaðað þau, auk þess skaða
sem vatn og vindur valda.
Jarðvegs- og gróðureyðing hafa
verið ógnandi á Islandi siðustu
aldir.en nú höfum viðleitazt við á
siðustu árum að snúa vörn i sókn i
þeim málum.
Með eigin fjárframlögum,
starfi innlendra sérfræðinga og
samstarfi þeirra við sérfræðinga
frá FAO og nýtingu tækninnar
hefur mikill árangur náðst i
stöðvun landeyðingar og i upp-
græðslu.
Á 1100 ára afmæli búsetu á ís-
landi á s.l. ári ákvað þjóðin að
verja 1 milljarði íslenzkra króna
til landgræðslu svo Islendingar
geti, þrátt fyrir erfiða veðráttu,
lifað blómlegu manndóms- og
menningarliíi eins og áður var
gert, og við höfum á mörgum
sviðum rannsókna og visinda náð
ágætum árangri.
Landbúnaður okkar er fyrst og
fremst framleiðsla búfjárafurða,
sem byggjast á nýtingu grass og
gróffóðurs, beitarogheygjafar að
mestu án samkeppni við fæðu-
tegundir, sem ella mætti nota til
manneldis.
Þetta hefur mikla þýðingu fyrir
framtiðarþróun búfjárfram-
leiðslu og við Islendingar viljum
leggja áherzlu á, að gróður og
landsvæði, sem ekki eru hentug
til framleiðslu matvæla til beinn-
ar neyzlu, verði nýtt til búfjár-
framleiðslu, en leitazt verði við
að draga úr notkun matarkorns,
sem hörgull er á i heiminum, til
búfjárframleiðslu. 1 þessum mál-
um höfum við þegar gott sam-
starf og aðstoð frá FAO og viljum
i samstarfi við bræðraþjóðir okk-
ar á Norðurlöndum vinna að
þessu verkefni.
Framlag íslands
Smáar þjóðir, sem búa á svæð-
um, sem ekki henta sem bezt til
landbúnaðarframleiðslu, geta
kannski ekki lagt mjög stóran
skerf til matvælaframleiðslu
heimsins. Við Islendingar erum
þó staðráðnir I þvi að beita þekk-
ingu okkar og þeim dugnaði, sem
við eigum yfir að ráða til að vera
að minnsta kosti ekki öðrum til
byrði, heldur hitt að uppskera úr
ökrum lands okkar og hafs eins
mikil matvæli og aðstæður leyfa,
án þess að misbjóða náttúrunni.
Það verður okkar framlag i
baráttunni við hungrið i heimin-
um. Við treystum á skilning ykk-
ar á vandamálum okkar og þeim
ráðstöfunum, sem við höfum orð-
ið að gera og ég vil fullvissa ykk-
ur um einlægan ásetning okkar I
þvi að taka sem öflugastan þátt i
samstarfi þjóðanna um að efla
matvælaframleiðsluna og að
styðja hið mikla starf, sem FAO
vinnur i þessum efnum.
Herra forseti, ég vil að lokum
leyfa mér að þakka fráfarandi
aðalforstjóra, Dr. Adeke Boerma,
árangursrikt starf fyrir FAO og
ánægjulega heimsókn til lands
mins s.l. sumar og um leið óska
hinum nýkjörna aðalforstjóra
góðs gengis.
Takk fyrir herra forseti.

GÆRUFÓÐRUÐ
KULDASTÍGVÉL
MEÐ GÚMMÍSÓLA.
Svört og brún.
Verð kr. 7.960.—
SKÓSEL,
Laugaveg 60, sími 21270.