Tíminn - 20.11.1975, Page 7

Fimmtudagur 20. nóvember 1975.
TÍMINN
7
ÍJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ri'tstjórar:
t>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glsla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargöty,
simar 18300 —- 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 2650P
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingaslmi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
Biaðaprenth'.f;
innkaupatöskurá
Lundúnaflugvelli
Litil eru geð guma — það er gamalt orðtak, sem
haft er, þegar menn þykja leggjast lágt andspænis
mikilli rangsleitni og ósvifni. Á landi hér hefur
verið talið til manndóms að reyna að bera höfuðið
hátt i lengstu lög.
Það gerðist hér á dögunum, samtimis þvi, að
Bretar höfðu uppi dylgjufullar hótanir um vernd
til handa þeim togurum, sem sendir yrðu til eins
konar sjórána á íslandsmið og sérstök skip voru
tygjuð til þess háttar „verndar”, að i blöðum birt-
ust fregnir um það, að leitað hefði verið á Lund-
únaflugvelli I innkaupatöskum islenzkra hús-
mæðra, eins og að orði var komizt. Nú er það ekk-
ert furðulegt, að leitað skyldi i töskum þeirra, sem
þar voru staddir — þvi veldur varúð, sem viðhöfð
er vegna tiðra sprengjutilræða og þess háttar ó-
hæfuverka. En sumir ráku upp stór augu af öðrum
ástæðum.
í þessari frétt felst, að héðan af landi fjölmennir
fólk til búðarferða i Englandi. Þetta fólk fer slikra
erinda úr landi horfinna gjaldeyrissjóða, og þó frá
fullum búðum hvers konar varnings, sömu dag-
ana og tekið var gjaldeyrislán upp á 7—8
milljarða til þess að hafa til reiðu, svo að okkur
beri ekki upp á sker. Ferðin er gerð til þess lands,
sem hefur hvað eftir annað beitt okkur valdi og
efnahagsþvingunum þvi til hnekkis, að við getum
verndað þá auðlind, sem er undirstaða alls mann-
lifs á íslandi. Og hana ber upp á samtimis þvi að
brezk stjórnarvöld eru enn á ný að sýna okkur
tennurnar, án þess að skeyta hið minnsta um, að
það jafngildir örbirgðardómi fyrir heila þjóð, þótt
litil sé, ef hin brezka valdbeiting ber þann árang-
ur, sem eftir er keppt.
Það kvað rétt vera, að Bretland sé nú eina landið
i nálægð við okkur, þar sem vöruverð er lægra
yfirleitt heldur en hér á landi, þrátt fyrir alla þá
dýrtið, sem okkur verður tiðrætt um heima fyrir.
Eigi að siður mun verða að gera meira en litil kaup
til þess, að verðmunurinn vegi upp ferðakostnað-
inn, og tæpast munu bankar leggja ferðafólki i
hendur þær fúlgur, er hafa þarf i höndum til sliks.
En sleppum þvi. Hitt er nefnilega ekki siður atriði
til umhugsunar, að hér opinberast lágkúrulegt
geðleysi og átakanleg vöntun á heilbrigðu þjóðar-
stolti, andspænis mikilli ögrun og hótunum, sem
ekki verða kallaðar annað en grimmilegar, þegar
til þess er litið, hvað við eigum i húfi. Hér á það
þess vegna við, að litil eru geð guma.
I fréttinni um leitina i innkaupatöskunum var
talað um islenzkar húsmæður. Varlega er þvi trú-
andi, að i hópnum hafi einvörðungu verið konur, og
þá þær, sem gegna húsmóðurstöðu, þótt matar-
meira hafi þótt að orða það svo. En hvort heldur
var, þá er þessi atburður talandi tákn um skeyt-
ingarleysi og skilningsleysi á þvi, hvað það er að
vera íslendingur og standa undir þvi nafni. For-
feður og formæður þessa fólks, sem þarna stóð
yfir opnum innkaupatöskum, hvers kyns og
hverrar stöðu sem það var, háðu i örbirgð harða
baráttu fyrir endurheimt landsréttinda og
verzlunarháttum, sem fólki voru samboðnir, og
margir lögðu allt að veði til þess að sigur mætti
vinnast. Nú eru uppi margt fólk, sem i alisnægtum
stenzt ekki þá freistingu að fara i búðir i öðrum
löndum—og einmitt i þvi landi, sem stjórnað er af
mönnum, sem nú vilja enn á ný beita afli sinu til
þess að niðurlægja okkur og kippa grundvellinum
undan lifsafkomu okkar. Það er litilsiglt að falla
fyrir þeirri freistingu. —JH
Vladimir Lomeiko, fréttaskýrandi APN:
Hver er ástæða
heimsóknar Walter
Scheel til Moskvu?
Þáttur í bættum samskiptum landanna
Vestur-þýzki forsetinn, Walter Seheel.
ASTÆÐAN er fyrst og
fremst traust tengsl Sovétrikj-
anna og Vestur-Þýzkalands og
áframhaldandi þróun þeirra.
Þetta er söguleg heimsókn,
þvi að Walter Scheel er fyrsti
vestur-þýzki forsetinn, sem
fer i opinbera heimsókn til
Sovétrikjanna. Heimsóknin á
sér stað á tuttugu ára afmæli
stjórnmálatengsla landanna
og fimm ára afmæli Moskvu-
samningsins, sem gerbreytti
samskiptum Sovétríkjanna og
Vestur-Þýzkalands. Fyrir
Walter Scheel hefur heim-
sóknin sérstaka þýðingu.
Hann hefur heimsótt Moskvu
nokkrum sinnum áður, en nú i
fyrsta sinn sem forseti. Hann
á marga kunningja i Moskvu,
sem fyrir mörgum árum
ruddu, ásamt honum, braut
nýrra sambúðarhátta
V-Þýzkalands og Sovétrikj-
anna. Hann hefur unnið kapp-
samlega að þvi að koma á
þeim endurbótum, sem gerðar
hafaveriðá siðustu 5 árum.
Sem stjórnmálamaður hefur
hann persónulega átt þátt i að
koma á eðlilegum og bættum
samskiptum landanna og er
ánægður með árangurinn.
Það sem unnizt hefur
siðustu fimm ár, er bætt sam-
búð Sovétrikjanna og
V-Þýzkalands. Reglulegar
viðræður leiðtoga landanna
tveggja eru orðin föst venja.
Það er athyglisvert, að slikir
fundir eru ekki lengur óvenju-
legir atburðir, heldur venju-
legur hlutur. Heimsókn Walt-
er Scheel til Sovétrikjanna er
framhald þessarar venju. t
viðræðum sinum við Leonid
Brézjnéf, aðalritara mið-
stjórnar KFS, Nikolai Pod-
gorni forseta og Andrei
Gromiko utanrikisráðherra,
skiptust Walter Scheel og
vestur-þýzki utanrikisráð-
herrann, Hans-Dietrich
Genscher, á skoðunum um
helztu mál tvihliða samvinnu
og á alþjóðavettvangi.
Vestur-þýzka stjórnarskráin
leyfir ekki forseta rikisins að
gera neina opinbera samninga
um utanrikismál. það er hlut-
verk kanslarans. Engu að
siður hefur forsetinn míkil
áhrif, bæði i Bonn og erlendis.
Það er þvi ótviræð staðreynd,
að þau skoðanaskipti sem
fram fóru milli aðila meðan á
heimsókninni stóð, hafa
stuðlað að þvi að marka af-
stöðu hvors þeirra um sig
skýrar, m.a. i ágreiningsefn-
um. Það sem nú hefur verið
gert, mun mjög auðvelda
samninga i framtiðinni. Þetta
er skoðun þeirra, sem fylgzt
hafa með þessum viðræðum
Walter Scheel og Hans-Diet-
rich Genscher við sovézka
leiðtoga.
SUMIR menn leggja mikið
upp úr tölum. Tölur gefa einn-
ig til kynna aukin og bætt
samskipti Sovétrikjanna og
Vestur-Þýzkalands. Á siðustu
fimm árum hafa löndin gert
meira en þau gerðu áður á
aldarfjórðungi. Verzlunarvið-
skipti hafa fjórfaldazt og Vest-
ur-Þýzkaland er komið i hóp
mestu viðskiptaaðila Sovét-
rikjanna á Vesturlöndum. Tiu
ára samningur um þróun
efnahags-, iðnaðar- og tækni-
samvinnu, sem Leonid
Brézjnéf undirritaði i Bonn
1973, hefur verið framkvæmd-
ur með góðum árangri. Það er
mikilvægt, að samningurinn
gerir ráð fyrir að unnin séu
stórverkefni. Vestur-þýzk fyr-
irtæki taka t.d. þátt i byggingu
mikils stáliðjuvers i Kursk.
Sovétrikin hafa látið
Vestur-Þýzkalandi i té gas frá
þvi 1973, sem greiðslu fyrir
vestur-þýzkar pipur og tækni-
aðstoð. Gert er ráð fyrir að
sovézkur gasútflutningur til
V-Þýzkalands muni fara upp i
lOþúsund milljónir rúmmetra
á ári. Yfir 130 vestur-þýzk fyr-
irtæki eiga samvinnu við
Sovétrikin á sviði visinda og
tækni. Meðal þeirra eru
Siemens, AEG-Telefunken,
Hochst, BASF, Henkel, Krupp
og Daimler-Bens.
Sumir i fylgdarliði Walter
Scheel sögðu, að bætt efna-
hags-, visinda- og tæknisam-
vinna Sovétri'kjanna og
V-Þýzkalands væri sérlega
mikilvæg nú, er Vesturlönd
ættu við að glima orku- og at-
vinnuleysisvandamál. Að
dómi v-þýzkra sérfræðinga
tryggja núverandi viðskipti
V-Þýzkalands og Sovétrikj-
anna 140 þúsund v-þýzkum
verkamönnum og skrifstofu-
mönnum atvinnu. Þetta fólk
sér, likt og sovézk alþýða, að
aukin sovézk-vestur^þýzk
samvinna er báðum löndunum
hagkvæm og ber sýnilega
árangur. Það sér sjálft, að
samskipti þjóðaleiðtoga eru til
góðs. Þess vegna sýndi mann-
fjöldinn, sem fagnaði
vestur-þýzka forsetanum og
föruneyti hans i Tasjkent og
Samarkand ekki aðeins gest-
risni sina, heldur einnig per-
sónulegan áhuga á árangurs-
rikri þróun sovézk-vestur-
þýzkra samskipta.
ER UM einhverjar nýjungar
að ræða i sambandi við sam-
vinnu landanna tveggja?
Nefnum aðeins eitt da'mi.
Meðan á heimsókninni stóð,
fékk ég tækifæri til að kynna
mér starfsemi samstarfshóps
sovézkra og vestur-þýzkra
hönnuða, sem vinna að þvi að
búa til nýja gerð rennibekkja,
sem á að vera komin almennt i
notkun árið 1980. Sameiginleg-
ar rannsóknir spara báðum
aðilum fé og tima.
Heimsókn Walter Scheel til
Sovétrikjanna gefur mörgum
Sovétborgurum tækii'æri til að
meta hið nýja sálfræðilega
andrúmslofti i samskiptum
landanna tveggja. Gagn-
kvæmur skilningur hefur auk-
izt verulega á siðustu fimm
árum. Orð, látbragð og and-
rúmsloft persónulegra sam-
skipta við samningaborðið
bera þessu vott. Tortryggni og
grunsemdir liðinna ára hafa
þokað fyrir yfirvegaðri og
eðlilegri viðbrögðum. Reynsla
undanfarinna ára af gagn-
kvæmum samskiptum hjálpar
aðilum til að skilja betur
sjónarmið hvors annars og
finna gagnkvæmt aðgengileg-
ar lausnir. Án þessa hefðu
gagnkvæmir samningar á
ýmsum stigum og sviðum
verið óhugsandi. Loks má
draga þá ályktun, að án þessa
hefði ekki verið um að ræða
neinn Helsinkifund, þar sem
sameiginlegt samkomulag
náðist, mest vegna tvfhliða
viðræðna.
1 SAMBANDI við heimsókn
Walter Scheel lýstu báðir aðil-
ar þeirri ákvörðun sinni að
efla samvinnu Sovétrikjanna
og Vestur-Þýzkalands.
Friðarþróunin er að rvðja sér
til rúms. Hún nær ekki aðeins
til stjórnmála og efnahagslifs,
heldur og mannlegra sam-
skipta. Fyrir tiu árum heim-
sóttu allmargir V-Þjóðverjar
Sovétrikin árlega, en fjöldi
þeirra hefur nú stóraukizt. Á
sama timabili hefur fjöldi
Sovétborgara. sem heimsækir
V-Þýzkaland, aukizt úr 13 þús-
und i 55 þúsund. Þetta fólk
fintiur sjálft hið nýja and-
rúmsloft i samskiptum land-
anna og stuðlar að sinu levti
að þvi að bæta það. Meðal
þeirra, sem heimsótt hafa
V-Þýzkaland á þessu ári. eru
ungir verkfræðingar og vis-
indamenn, sem taka þátt i
sameiginlegu sovézk — vest-
ur-þýzku verkefni, sem unnið
verður að til aldamóta. Við
trúum þvi, að unnt sé að vinna
þetta verkefni, þótt við vitum.
að ýmsir erfiðleikar kunni að
koma upp. Reynslan hefur
sýnt. að i stjórnmálum má
aldrei gefa upp vonina. Sam-
fara velvilja, þolinmæði og til-
litssemi til hagsmuna hins að-
ilans mun þessi von hjálpa
aðilum til, að finna gagn-
kvæmt aðgengilegar lausnir.
Vinsamlegt andrúmsloft er
rikti i heimsókn Walter Scheel
til Sovétrikjanna ber þessu
vitni.