Tíminn - 25.11.1975, Qupperneq 3

Þriðjudagur 25. nóvember 1975.
TtMINN
3
RAFMAGNSLITIÐ
Á AUSTURLANDI
— grípa varð til díselstöðvanna
fyrir helgina
JK-Egilsstöðum. Á fimmtudag
og föstudag voru töluverðar is-
truflanir i aðrennslisskurðinum
við Lagarforssvirkjun. Afleið-
ingarnar voru þær, að engin
orkuframleiðsla var i virkjun-
inni. Þetta komstþó i lag á laug-
ardagsmorguninn, og fram-
leiðslan var komin I 5,5 mega-
wött á laugardag, en hámarks-
framleiðsla er 7 megawött.
Astandið er þvi gott sem stend-
ur.
Litið vatn er þó við virkjun-
ina, og má engu muna sem
stendur. A meðan framleiðslan
lá niðri og þangað til hún var
komin i sæmilegt horf aftur,
varð að gripa til diselstöðvanna,
þar sem þær eru eystra, og
menn voru beðnir að spara raf-
magnið eins og frekast væri
kostur.
I gær var spáð snjókomu, en
þá var frost. Ef mikið snjóar,
getur aftur orðið einhver krapa-
myndun. A Seyðisfirði hefur
verið i smiðum að undanförnu
loka, sem á að fara i virkjunina
til þess að hækka vatnsborðið i
uppistöðulóninu. Smiði lokunn-
ar er lokið, en nú er verið að at-
huga möguleika á þvi, hvernig
hægt er að koma henni upp að
virkjuninni. Loka þessi er mikið
ferliki, 20 metra löng og þung
eftir þvi, svo nokkrum erfiðleik-
um getur verið bundið að koma
henni yfir Fjarðarheiðina.
Fiskiþing:
Viljg stöðva innflutning skipa
— og falla frá kaupum á skipum, sem þegar eru í smíðum
gébé Rvik — A nýafstöðnu fiski-
þingi voru gerðar nokkrar tillög-
ur til þess að stemma stigu við
frekari stækkun flotans og ná
þeirri sókn og aflaminnkun, sem
nauðsynleg er. M.a. var bent á þá
leið að stöðva innflutning skipa,
fram yfir það sem orðið er, og að
nauðsynleg endurnýjun arðbær-
ari liluta l'iskillotans fari fram
innan lands. Þá leggur fiskiþing
til að kannað verði, hvort unnt sé
að falla frá kaupum þeirra skipa,
sem þcgar eru i smiðum fyrir Is-
lendinga.
Þá vitir fiskiþing þær kostn-
aðarsömu og óhagkvæmu endur-
byggingar, sem fram hafa farið á
undanförnum árum á úreltum
skipum, og varar við lánveiting-
um i þessu skyni. Þá beinir þingið
þvi jafnframt til Tryggingarfé-
laganna að eins og málum er nú
komið, sýnist það ekki þjóðhags-
lega rétt að gera við skip, sem
verða fyrir tjóni, sem nemur
tryggingarupphæð skips eða
meira.
Þá bendir fiskiþing á, að
athugaðir verði möguleikar á sölu
eldri skipa úr landi. I þvi sam-
bandi verði kannaðir möguleikar
á sölum þeirra til vanþróaðra
þjóða, sem nýtt gætu skipin, ef
tæknileg aðstoð fylgdi. Þingið
leggur einnig til, að til þess að
létta á þorskveiðunum verði hið
fyrsta hafizt handa um veiðar og
vinnslu og öflun markaða fyrir
fisktegundir, sem ekki eru nýttar,
eða hafa verið vannýttar. Bendir
þingið einkum á eftirfarandi teg-
undir i þessu sambandi: Loðnu,
kolmunna, spærling, langhala,
háf og djúprækju. Betur verði
kahnaðir möguleikar veiða á
fjarlægum miðum.
Til að fyrirbyggja óhóflegt
smáfiskadráp, vill þingið mæla
með þvi atriði i drögum Fisk-
veiðilaganefndar að heimil sé
fyrirvaralaus lokun svæða þar
sem smáfiskur heldur sig. Komi
það i ljós, þegar liða tekur á
næsta ár, aö raðstafanir til
verndunar þorskstofnsins og ann-
arra botsnfiskstofna nægi ekki i
samræmi við tillögur fiskifræð-
inga, skulu veiðar á þessum
stofnum stöðvaðar.
Framhald á bls. 19
Síldveiðum í Norð-
ursjó lýkur í dag
— íslenzku skipin fengu lágt verð í Þýzkalandi
og Hollandi í síðustu viku
gébé Rvik — Sfldveiðum fslenzku
fiskveiðiskipanna lýkur i dag i
Norðursjó. Fjórtán islenzk skip
seldu afla sinn I Þýzkalandi og
Hollandi i siðustu viku, en eins og
kunnugt er, er löndunarbann i
Danmörku, og gátu skipin þvi
ekki seit þareins og venjulega, en
siðasta sala i Danmörku var 13.
nóvember. tslenzku skipin fengu
mun minna verð fyrir afla sinn i
Þýzkalandi ogHollandi, heldur en
þau hafa fengið i Danmörku und-
anfarið, en ekki er vitað, hvort
það er vegna þess að sfldin er lé-
legri nú, eða hvort Danir borga
betur fyrir aflann.
í allt seldu þessi fjórtán is-
lenzku skip 741,2 tonn að verð-
mæti um 27 milljónir króna og var
meðalverðpr. kg. aðeins um kr.
36,50, sem er mun minna en feng-
izt hefur fyrir sildina i Dan-
mörku. Hæsta meðalverð pr. kg.
fékk Súlan EA, eða 48,66 kr., en
aflinn var um 49 tonn., að verð-
mæti 2,4 milljónir króna.
Heildarafli islenzku sfldveiði-
skipanna frá 18. april i ár til 22.
nóvember er nú 19.825 tonn og
nemur heildarverðmæti hans um
867 milljónum króna og meðal-
verð pr. kg. er um 43,75 kr.
Loftur Baldvinsson EA er enn
aflahæstur og hafði i lok siðustu
viku selt fyrir 69,3 milljónir kr.
Súlan EA fylgir fast á eftir og
hefur selt fyrir 68,8 milljónir og
siðan kemur Fifill GK með heild-
arsöluna 57,2 milljónir.
Telja brezkum
almenningi trú um
að stórhætta stafi
af vírklippingum
Gæzlunnar
Gsal—Reykjavik — Bretar hafa
nú gripiö til þess ráðs að básúna
þá miklu slysahættu, sein þeir
lelja samfara viraklippingum is-
lenzku varðskipanna og sam-
r r
arasum
brezkra fjölmiðla
á Landhelgisgæzluna
gébé—Rvik — Vegna ásakana á
starfsaðferðir Landhelgisgæzl-
unnar og eins skipherra liennar i
brezkum fjöhniðium, hafa Far-
inanua- og fiskimannasamband
íslands og Fiskifélag islands,
scnt l'rá sér harðorð mótmæli og
skorar FFSÍ á rikisstjórnina að
koina á framfæri i brezkum fjöl-
iniölum raunhæfri túlkun á mál-
stað islcndinga og mótmælum við
brezku rikisstjórnina.
1 samþykkt stjórnar Fiskifé-
lags tslands segir, að stjórnin lýsi
fyllsta trausti á starfsmenn
Landhelgisgæzlunnar og mót-
mæli óverðskulduðum árásum I
erlendum fjölmiðlum á skipherra
gæzlunnar.
A stjórnarfundi I Farmanna- og
fiskimannasambandi íslands, var
eftirfarandi ályktun gerð: Stjórn-
in færir Guðmundi Kjærnested
þakkir fyrir frábæra frammi-
stöðu hans og Landhelgisgæzl-
unnar i heild, við að verja land-
helgi Islendinga og heitir þeim
fullum stuðningi við aðgerðir
þeirra. Þá lýsti stjórnarfundur
FFSl furðu sinni á þvi, að is-
lenzka rikisútvarpið skuli endur-
taka illvíga brezkan áróðursróg,
þar sem þessi ágæti skipherra
okkar er dreginn fram i sviðsljós-
ið án þess að leita til viðkomandi
islenzkra stjórnvalda um álit
þeirra og fá athugasemdir þeirra
við niði þvi, sem brezkir fjölmiðl-
ar eru að magna upp ennþá einu
sinni gegn islenzku þjóðinni I
heild.
Þá telur fundurinn það tima-
bært, að islenzka rikisstjórnin
komi á framfæri i brezkum fjöl-
miðlum gegnum utanrikisþjón-
ustuna, raunhæfri túlkun á mál-
stað Islendinga i þessari alvar-
legu deilu og sjái sér fært að mót-
mæla við brezku rikisstjórnina
framkomnum óhróðri.
Þá itrekaði stjórn FFSl fyrri
samþykktir sinar og 27. sam-
bandsþings, i landhelgismálinu
og skorar á rikisstjórnina og
alþingi að hafna þeim samnings-
drögum sem gerð hafa verið við
Vestur-Þjóðverja um veiðiheim-
ildir innan fiskveiðilandhelginn-
ar.
Óttast um 3 menn
Gsal—Reykjavik — A laugardag
var óttazt um þrjá inenn, sem
farið liöfðu frá ólafsfirði til Héð-
insfjarðar þeirra erinda að
hyggja aö fé. Þegar þeir voru
ckki koinnir til baka, er liða fór á
kvöldiö, var björgunarsveit SVFÍ
á ólalsfirði beðin um aðstoð, en
um þaö leyti, sem hún var i þann
inund að leggja af stað, bárust
þær li'éttir frá Siglufjarðarradió
aö þremeniiingarnir væru i skip-
brotsinannaskýli SVFÍ i Iléðins-
firöi. Ilöfðu þeir látið vita af ferð-
um sinum i gegnum neyðartal-
stöðina i skýlinu.
Þremenningarnir óskuðu eftir
þvi að þeir yrðu sóttir og slysa-
varnamennirnir á ólafsfirði fóru
þá á vélbátnum önnu til Héðins-
fjarðar. Að sögn Hannesar Haf-
steins hjá Slysavarnafélaginp
hafði skollið á dimmviðri og
hriðarkóf, þegar þremenningarn-
ir voru á leið heim, og þvi hetöu
þeir ekki séð sér annað fært en að
snúa við og halda að skipbrots-
mannaskýlinu.
Þegar björgunarsveitin kom i
Héðinsfjörð var skollin á snjó-
koma og ólendandi var ifirðinum
sökum brims. Hins vegar voru
þeir með fluglinutæki, linúbyssu
og gúmmibjörgunarbát og með
þessum góða tækjakosti tókst
þeim fyrirhafnarlitið að koma
þremenningunum um borð i bát-
inn. Anna ÓF kom siðan i Ólafs-
fjarðar um ellefuleytið um kvöld-
ið.
1 þessu tilviki kom vel i ljós
"hversu neyðartalsstöðvar, sem
SVFf hefur látið setja upp i skip-
brotsmannaskýlum og björgun-
arskýlum á fjallvegum, geta
verið mikilvægar, — og eins sá
búnaður sem sveitirnar ráða yfir.
Þá var það og mikilvægt i þessu
tilviki, að þremennirgarnir
brugðust við á þann eina og rétta
hátt að leita þegar skjóls i skýl-
inu, i stað þess að leggja á fjöllin i
dimmviðrinu og hriðarkófinu.
kvæint fréttum frá Bretlandi i
gær liafa Brctar sctt af stað mikla
áróðursmaskinu i þessu skyni.
Brezka þjóðin cr nú mötuð á upp-
lýsingum uin þessa „gifurlcgu
slysahættu" og efalitið er tilgang-
urinn sá að fá samúð brezku þjóð-
arinnar með sjómönnunum við
sina ólögiegu iðju við strendur is-
lands.
Nú er það kunnara en frá þurfi
að segja, að viraklippingar varð-
skipanna eru með öllu hættulaus-
ar. Þessu til staðfestingar má t.d.
benda á, að varðskip landhelgis-
gæzlunnar hafa klippt á togvira
rúmlega hundrað brezkra og v-
þýzkra togara, — og skipverjar
þessara togara hafa aldrei fengið
skrámu, hvað þá meira. Af þessu
má ljóst vera, að viraklippingun-
um fylgir engin slysahætta.
Talsmaður landhelgisgæzlunn-
ar sagði i samtali við Timann i
gær, að frá þvi i septembermán-
uði 1972 hefðu varðskipinklippt á
togvira yfir hundrað togara. —
Landhelgisgæzlan hefði aldrei
notað klippurnar, ef hætta hefði
verið á slysum þeim samvara,
sagði talsmaðurinn.
— Þegar klippt er á togvir i sjó
dettur virinn niður og hringast
upp i sjónum. Bretar búa sér til
grýlu i þessu sambandi — i áróð-
ursskyni — en hún er bara ekki til
i rauninni, sagði talsmaðurinn.
Húsfriðunarráðstefnan:
,,5íðusfu
að friða Búðasand og
minjar kaupskipahafnarinnar við Þern-
eyjarsund"
— segir Björn Þorsteinsson, sem telur þjóðminjalögin
ófullnægjandi og húsfriðunarmenn ekki nógu kröfuharða
SJ-Rcykjavik. Um hundrað
manns sátu ráðstefnu um hús-
friðunarmál i Háákóla tslands
um helgina, og var áhugi mikill,
að sögn Unnars Stefánssonar
ráðstefnustjóra. Mörg erindi
voru flutt og umræður fóru
fram, og virtust menn sammála
um það, að byggingarsöguleg
verðmæti væru ekki siður mikil-
vægur þáttur i menningararfi
okkar en ritað mál. Einn ræðu-
manna, Björn Þorsteinsson
sagnfræðingur, kom fram með
gagnrýni á húsfriðunarmenn og
fannst þeir ekki ganga nógu
langt i að vernda sögulegar
minjar.
t erindi sinu, sem hann nefndi
Skráning húsa og minja, sagði
Björn, að hann teldi þjóðminja-
lögin ófullnægjandi, og þar
væru ekki gerðar nógu itarlegar
. kröfur um hvað telja skuli
menningarverðmæti. Benti
Björn á, að full ástæða væri til
að varðveita „gamla vegi,
troðninga, brýr og kláfferjur,
vörður og sæluhús. f járborgir og
ferstiklur, eða skjólgarða i hög-
um.”. En þetta eru að hans
dómi rikir þættir i islenzkri
menningarsögu.
Björn gat þess, að kláfferju-
staðir væru margir fornir og þar
væru viða ýmis ummerki, sem
vert væri að varðveita.
Björn telur, að verið sé að
eyðileggja ýmiss konar gamlar
minjar á ýmsum stöðum á land-
inu með jarðraski. Hann gekk
svo langt að krefjast þess, að
ekki verði leyft að ráðast i jarð-
rask nema kanna áður, hvort
sögulegar minjar væru á staðn-
um, þar sem framkvæmdir eiga
að fara fram. T.d. benti Björn á,
að við Búðasand i Hvalfirði væri
verið að skipuleggja sumarbú-
staðahverfi þar sem aðalverzl-
unarstaður landsins var á 14.
öld. A þessum stað eru, að sögn
Björns, einhverjar merkustu
rústir, sem varðveizt hafa um
islenzkan miðaldakaupstað.
Við Þerneyjarsund, i túnfæt-
inum á Alfsnesi á Kjalarnesi,
varfyrsta kappskipahöfnin i ná-
grenni Reykjavikur. Þar er að
finna rústir fornra
skreiðarbyrgja úti um holt og
móa i landi Glóru og Sundakots.
Björn Þorsteinsson taldi sein-
ustu forvöð að bjarga þessum
stöðum frá glötun, en þeir eru
ekki friðaðir. Kvað hann sitt-
hvað fornra minja hafa orðið
jarðýtum að bráð hér álandi.