Tíminn - 25.11.1975, Qupperneq 9
lJriðjutlagur 25. nóvember 1975.
TÍMINN
9
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 2650P
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
Blaðaprent lT.f;
Við erum í stríði
Um það þarf ekki að deila, að bezt væri fyrir ís-
lendinga að semja ekki við neinn um undanþágur
innan 200 milna markanna, ef þeir ættu frjálst val i
þeim efnum. Dæmið er hins vegar ekki svo einfalt.
Það er staðreynd, sem ekki má sniðganga i þessum
efnum, að um frjálst val er hér ekki að ræða. Bretar
hafa lýst yfir þvi, að þeir muni halda uppi fiskveið-
um á íslandsmiðum undir herskipavernd, ef þeir fá
íslendinga ekki til að fallast á undanþágur, sem er
útilokað fyrir þá að samþykkja. Nýtt þorskastrið er
þegar hafið. Það, sem íslendingar verða að hugsa
um nú, er hvernig þeir geta bezt háð þetta strið á
þann hátt, að fiskstofnunum verði tryggð mest
vernd. Það sjónarmið verður að vera öllu ofar i
þeim alvarlegu átökum, sem eru framundan.
Það er ljóst mál, að i sliku striði verðum við að
beina öllum þeim varðskipum, sem við höfum yfir
að ráða, gegn Bretum og leitast við að torvelda
veiðar þeirra sem mest. Þeir stunda veiðarnar á
þeim slóðum, sem mikilvægast er að reyna að
verja. Þetta var reynslan i siðasta þorskastriði,
þegar aðrir útlendingar, sem veiddu lengra frá
landi og á þýðingarminni miðum, gátu haldið uppi
veiðum næstum óáreittir. Þannig veiddu Vestur-
Þjóðverjar árið 1973 um 90 þúsund smál. á íslands-
miðum. Striðið við þá hófst i reynd ekki fyrr en eftir
að þorskastriðinu við Breta lauk. Þá fyrst tókst að
ráði að torvelda veiðar þeirra.
Samningar þeir, sem rætt hefur verið um við
Vestur-Þjóðverja, eru byggðir á þeirri skoðun, að
fiskstofnarnir fái meiri vernd með þvi, að semja við
þá um t.d. 60 þús. smál. ársafla, en að eiga á hættu,
að þeir taki 90 þús. eða jafnvel meira, meðan við
þurfum að beina öllu okkar afli gegn brezkum her-
skipum.
Það er mikill misskilningur, að með umræddu
samkomulagi við Vestur-Þjóðverja væri skapað
fordæmi fyrir samkomulagi við Breta um meira
aflamagn en þeim hefur verið boðið. Umrætt sam-
komulag við Vestur-Þýzkaland byggist á þvi, að
þorskafli þeirra sé minnkaður um 75% frá þvi, sem
hann var til jafnaðar siðustu árin fyrir útfærsluna
1972, en annar afli um 40-45%. Ef samið væri við
Breta á þessum grundvelli, myndu þeir ekki fá
nema um 50 þús. smál, á ári, eða mun minna en rik-
isstjórnin hefur boðið þeim. Mikilvægi sliks sam-
komulags sem fyrirmyndar væri fólgið i hinum
mikla niðurskurði á þorskaflanum, en það er sá afl-
inn, sem við þurfum fyrst og fremst að minnka, sök-
um hins lélega ástands þorskstofnsins.
Þá er fólgið i þýzka uppkastinu sú mikilvæga
viðurkenning, að engir þýzkir frystitogarar fá
veiðileyfi innan 200 milna markanna. Hér væri um
fordæmi að ræða, sem gæti átt eftir að reynast mjög
mikilvægt.
Þeir, sem hæst tala gegn þýzka samkomulaginu,
láta sér viljandi eða óviljandi sjást yfir þá stað-
reynd, að við eigum þegar i þorskastriði við Breta,
þar sem hótað hefur verið að beita herskipum gegn
okkur. öll okkar orka og allt, sem við getum, verður
að beinast gegn þessum aðalandstæðingi. Megin
markmiðið er að sigra hann, þvi að hann sækist
eftir þvi, sem mestu skiptir, þorskstofninum.
Meðan þannig er ástatt, er mikilvægt að geta átt
frið við aðra, ef jafnframt væri hægt að tryggja
meiri vernd fiskstofnanna en ella. Þess vegna getur
samkomulag við Vestur-Þjóðverja ekki aðeins ver-
ið réttlætanlegt, heldur nauðsynlegt, ef i alvöru á að
reyna að sigra Breta. — Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Klofna kommúnistar
í þrjór hreyfingar?
Höfuðstöðvar verða þd AAoskva, Peking og Róm
llré/.njcv á blaðamannafundi fyrir skömmu, þcgar forscti Italiu
ÞAÐ ER nú um tvö ár siðan
Kommúnistaflokkur Sovét-
rikjanna hóf að beita sér fyrir
þvi, að haldin yrði ráðstefna
allra kommúnistaflokka i
Evrópu, þar sem mótuð yrði
sameiginleg stefna þeirra.
Ætlun ráðamanna Sovét-
rikjanna virðist vera sú, að
þessi ráðstefna yrði haldin
i'yrir þing rússneska
kommúnistaflokksins, sem á
að koma saman i febrúar-
mánuði næstkomandi. Senni-
legter, að Bréznjev hafi viljað
sýna á flokksþinginu, að hann
hefði ekki aðeins komið á
friðvænlegra ástandi i Evrópu
með árangri þeim, sem hafi
náðst i öryggismálaráðstefn-
unni i Helsinki, heldur hefði
hann einnig komið á sam-
komulagi um kennisetningar
evrópsku kommúnista-
ílokkanna, sem hafa viljað
fara sitt i hverja áttina og
miðað við sérstakar ástæður i
hverju landi fyrir sig.
Rússneskir kommúnistar hafa
augljóslega óttazt, að þetta
gæti dregið mjög úr samstöðu
kommúnistaflokkanna og
veikt áhrif þeirra sem heims-
hreyfingar.
Nú virðast allar horfur á, að
þessi fyrirætlun Bréznjevs og
félaga hans ætli ekki að
rætast, eða am.k. ekki á þann
hátt að umræddri ráðstefnu
verði lokið áður en flokksþing
rússneskra kommúnista
verður haldið. Fljótlega eftir
að Rússar báru fram
hugmyndina um ráðstefnuna,
var sett á laggirnar sérstök
undirbúningsnefnd, sem var
skipuð fulltrúum frá 28
kommúnistaflokkum i
Evrópu. Hún hefur haldið
nokkra fundi. Á fundi hennar,
sem haldinn var i Austur-
Berlin i október siðastl.
virtust vera nokkrar horfur á
vissu samkomulagi, og var
yfirleitt reiknað með þvi, að
það næðist á næsta fundi
nefndarinnar, sem átti að
halda i Austur-Berlin eftir
miðjan nóvember. Hefði sam-
komulag náðst þá, hefði verið
hægt að halda ráðstefnuna i
janúar. Nú virðist þetta úti-
lokað. Umræddum nóvember-
fundi nefndarinnar er nú
lokið, og virðist litið hafa
þokazt þar i samkomulagsátt.
Eina ákvörðunin, sem var
birt eftir fundinn, var sú, að
nýr fundur yrði haldinn i
janúar. Yfirleitt mun litið svo
á, að það verði persónulegt
áfall fyrir Bréznjev, ef ekki
var i hcimsókn i Moskvu.
tekst að jafna þennan
ágreining evrópsku kommún-
istaflokkanna fyrir flokksþing
rússneska kommúnistaflokks-
ins.
ÞAÐER ekki ósennilegt, að
það hafi spillt fyrir samkomu-
lagi á nóvemberfundinum, að
rétt áður hittust i Róm þeir
Enrico Berlinguer, aðal-
leiðtogi italskra kommúnista,
og Georges Marchais, leiðtogi
franskra kommúnista. Eftir
fund þeirra var birt sameigin-
leg yfirlýsing, þar sem lýst
var eindregnu fylgi þessara
flokka við þingræði og lýðræði.
1 yfirlýsingunni fólst, að þeir
myndu stefna að valdatöku á
þingræðisgrundvelli og næðu
þeir völdum, myndu þeir láta
þau af hendi, ef kosningar
gengu á móti þeim. Jafnlangt
hafa kommúnistaftokkar
aldrei gengið i þessa átt, þvi
aö segja má, að þetta feli i sér
afneitun á byltingarkenning-
um kommúnista. Óliklegt er,
að þetta hafi fallið leiðtogum
kommúnistaflokkanna i
Austur-Evrópu vei i geð, þar
sem þeir hafa i reynd afneitað
þingræðinu og frjálsum
kosningum. Yfirlýsing þeirra
Beriinguers og Marchais
hefur þvi áreiðanlega ekki
bætt samkomulagið á fundin-
um i Austur-Berlin.
Yfirlýsing þeirra félaga
kom ekki á óvart, hvað
Berlinguer snerti. ítalski
kommúnistaflokkurinn hefur
veriö aö snúast meira og
meira til fylgis við þingræðið,
a.m.k. i orði kveðnu, og það
hefur fært flokknum mikinn á-
vinning. Hann vann mikinn
sigur i bæjarstjórnarkosning-
um i júni siðastl. og nú spá
skoðanakannanir þvi, að hann
yrði stærsti stjórnmálaflokkur
itaiiu, ef kosningar færu fram
um þessar mundir. Fyrir
flokkinn skiptir þvi miklu, að_
styrkja þá trú, að hann sé
þingræðisflokkur. Franskir
kommúnistar hafa hins vegar
haldið fastar i' gömul fræði, en
ekki er óliklegt, að það hafi
haft áhrif á afstöðu Marchais,
aðþeirhafa fariðhalloka fyrir
hinum sósialdemókratiska
flokki Mitterands i kosningum
að undanförnu. Fyrir franska
kommúnista getur þvi verið
heppilegt, að lýsa sig meiri
þingræðissinna en þeir hafa
áður gert.
UM ÞAÐ er erfitt að dæma,
hve djúpstæður ágreiningur-
inn er á fundum nefndarinnar.
sem er að undirbúa ráðstefnu
kommúnistaflokkanna.
þegar þvi sleppir, að sumir
hverjir vilja fá frjálsræði til að
vikja frá linunni og haga
áróðri og vinnubrögðum eftir
aðstæðum i hverju landi. Ef
til vill ber ekki svo mikið á
milli Bréznjevs annars vegar
og Berlinguers hins vegar.
þótt Berlinguer telji sér hag-
stætt af áróðursástæðum að
lýsa sig þingræðissinna.
Bréznjev óttast hins vcgar. að
slikar yfirlýsingar geti smátt
og smátt fært kommúnista-
flokkana af réttri braut og
gert þá oorgaralega og vitnar
i sósialdemókrata þvi til
sönnunar. Um þetta viröist
helzti ágreiningurinn vera.
Þaö virðist sprottið af sömu
ástæðum, að Berlinguer
gagnrýnir starfshætti Cunhals
i Portúgal. þvi að þeir
samrýmast ekki þeim áróðri,
sem Berlinguer rekúr heima
fyrir. Þess vegna telur hann
sér nauðsynlegt að taka af-
stööu til Cunhals. Þeirri
spurningu er hins vegar ó-
svarað, hvort Berlinguer eða
Marchais myndu haga sér
nokkuð öðruvisi en Cunhal. ef
þeir stæðu i hans sporum.
Ur þvi fæst ekki skorið aö
sinni. hvort hér sé um raun-
verulegan málefnalegan á-
greining að ræða eða aöcins
ágreining um mismunandi
starfsaðferðir. A þessu veltur
þaö, hvort samstarf helzt milli
kommúnista I Vestur-Evrópu
og Austur-Evrópu. Reynist
um raunverulegan ágreining
að ræða. munu kommúnistar
bráðlega skiptast i þrjár
meginhreyi'ingar. sem verða
kenndar við Moskvu. Peking
og Hóm.
-Þ.Þ
Bcrlingucr að kjósa.