Tíminn - 29.11.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMJNN
Laugardagur 29. nóvember 1975.
um landhelgissamningana
55 ræður
MÓ-Reykjavik. Miklar umræður
uröu á Alþingi um veiöiheimild-
irnar við Þjóöverja, og voru alls
fluttar 55 ræöur um máliö. Töluðu
allir stjórnarandstæðingar á móti
tillöguuni, en stjórnarþingmenn
lýstu sig allir samþykka henni.
Ekki er kostur aö gera öllum
ræöumönnuin skil, en hér á eftir
fer örstuttur úrdráttur úr nokkr-
um ræöum og ætti hann aö gefa
örlitla hugmynd um málflutning
alþingismanna i þessu máli.
Itæöur utanrikisráöherra Einars
Ágústssonar og dómsmálaráö-
herra Ólafs Jóhannessonar hafa
áöur birzt i Timanum.
Lúövik Jósepsson (Ab) skoraði
á rikisstjórnina að draga þessar
tillögur til baka, það myndi sam-
eina islenzku þjóðina. Taldi Lúð-
vik, að ekki væri um neitt að
semja, og þvi
væri ekki hægt
að veita útlend-
ingum veiði-
heimildir. Sagði
þingmaðurinn,
að fyrir lægi, að
semja ætti við
Belga og Norð-
menn, og liklegt
væri að einnig yrði samið við
Færeyinga. Sagði Lúðvik, að ekki
væri hægt að skoða þetta samn-
ingsuppkast við Þjóðverja án
þéss að hafa þessar staðreyndir i
huga.
Rakti Lúðvik siðan þær rök-
semdir, sem uppi eru hafðar fyrir
samningunum og taldi þær flestar
heldur hæpnar.
Gunnar Thor-
od ds e n (S)
sagði, að þessir
samningar
myndu tryggja
minna afla-
magn útlend-
inga á íslands-
miðum heldur
en ef ekki væri
samið, og i öðru
lagi væri með þessum samning-
um hægt að hafa betri stjórn á
friðunaraðgerðum, enda veittu
samningsdrögin tryggingu fyrir
að Þjóðverjar virtu friðunarað-
gerðir okkar, verndarsvæði og
reglur um veiðarfæri.
Þá vék iðnaðarráðherra að af-
stöðu Lúðviks Jósepssonar og
annarra þingmanna Alþýðu-
bandalagsins til veiðiheimilda
áður fyrr. t marzmánuði 1974
hefði Lúðvik Jósepsson viljað
veita V-Þjóðverjum leyfi til að
veiða 80.000 þús. tonn af fiski á Is-
landsmiðum og ekki setja nein
takmörk um hve mikill hluti þess
afla væri þorskur. Mörg fleiri
dæmi rakti iðnaðarráðherra um
fyrri afstöðu Lúðviks, og sagði, að
sú afstaða samræmdist illa hans
afstöðu nú.
Rakti iðnaðarráðherra siðan
kosti þessa samkomulags i mörg-
um liðum og kvað það skoðun
hæfustu manna, að samþykkt
þeirrar þingsályktunartillögu,
sem fyrir lægi, styrkti stöðu okk-
ar á hafréttarráðstefnunni.
Benedikt Gröndal (A) sagði i
upphafi, að Al-
þýðuflokkurinn
stæði einhuga
gegn ofbeldi
Breta, sem nú
beittu vald-
niðslu á ís-
landsmiðum.
Rakti þing-
maðurinn siðan
afstöðu Alþýðuflokksins til samn-
inga um veiðiheimildir fyrr og
siöar og sagði, að flokkurinn hefði
alltaf verið fylgjandi friðsamlegri
. lausn mála.
Alþýðuflokkurinn væri hins
vegar andvigur þessum samn-
ingum, og væri sú afstaða byggð á
veigamiklum málefnalegum á-
stæðum. Nefndi þingmaðurinn
siðan nokkrar þeirra.
Karvel Pálmason (Sfv) mælti
mjög á sama veg og aðrir stjórn-
arandstæðingar og sagði, að
Samtök frjálslyndra og vinstri
manna væru
eindregið and-
vig þessum
samningum.
Vildi þingmað-
urin fá skýlausa
yfirlýsingu
rikisstjórnar-
innar um, að
ekki yrði samið
við Breta, ella væri það mark-
laust tal, að semja þyrfti við V-
Þjóðverja til að standa sterkari
að vigi gagnvart Bretum.
Steingrímur Hermannsson (F)
ræddi fyrst
almennt um
landhelgismál
og afstöðu
Framsóknar-
flokksins til
þeirra mála. Þá
rakti hann kosti
þe s s a s a m -
komulags og
galla og taldi þá vera marga.
Varpaði hann siðan nokkrum
spurningum til Einars Ágústsson-
ar utanrikisráðherra, og voru
svör ráðherra birt á þingsiðu i
gær.
Að lokum sagði Steingrimur. —
Ég var i vafa um fylgi við tillög-
una þar til i gær. Þá ákvað ég að
styðja hana. Sagði Steingrimur,
að þvi hefði fyrst og fremst ráðið
málefnalegt mat á þvi, að meira
yrði dregið úr veiðum Þjóðverja
með samningum en án. Úrslitum
hefði þó valdið innrás Breta i is-
lenzka landhelgi. Við þær aðstæð-
ur hefðum við litinn tima til að
sinna Þjóðverjum.
— Þá harma ég málefnasnauða
afstöðu stjórnarandstöðunnar og
hvet þjóðina til samstöðu gegn
innrás Breta, sagði Steingrimur
að lokum.
Stefán Jóns-
son (Ab) flutti
langa ræðu til
að skemmta
sér, og jafnvel
einstaka öðr-
um. Kom hann
viða við og tal-
a ð i m i k i ð
skáldamál.
Rakti hann
ýmsar hliðar málsins og afskipti
einstakra ráðherra af landhelgis-
málinu fyrr og siðar. Gaf hann ó-
tvirætt i skyn, að þingmenn Al-
þýðubandalagsins hefðu verið
kúgaðir til fylgis við landhelgis-
samningana 1973 (liklega af for-
ustumönnum flokksins) og lýsti
A fundi i sameinuðu þingi á
þriðjudag mælti Ellert B. Schram
fyrir tillögu til þingsályktunar,
sem hann flytur ásamt Guðmundi
H. Garðarsyni og Ólafi G. Einars-
syni um breytingar á kjördæma-
skipan. Tillögugreinin er svo-
hljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela stjórn-
arskrárnefnd að leggja fram til-
lögur um breytingar á kjördæma-
skipan eða kosningalögum, sem
MÓ-Reykjavik 1 gær svaraði Vil-
hjálmur Hjálmarsson mennta-
málaráðherra fyrirspurn frá Axel
Jónssyni um frumvarp til laga
um kvikmyndasjóð, og var fyrir-
spurnin svohljóðandi:
„Hvað líður meðferð á frum-
varpitil laga um kvikmyndasjóð,
sem efri' deild Alþingis sam-
þykkti 15. mai 1975 að visa til
rikisstjórnarinnar?”
Svar menntamálaráðherra var
svohljóðandi:
„Mál þetta
er i athugun
i ráðu-
neytinu. Áður
en þeirri at-
hugun lýkur,
mun haft
samráð við
Félag kvik-
myndagerð-
eindreginni andstöðu sinni við
þessa samninga.
Þorvaldur
Garðar
Kristjánsson
(S) sagði, að i
þessum samn- .
ingum mætti
margt vera á
betri veg, en þó
væru kostirnir
fleiri en gall-
arnir. Væru
þessir samningar þvi betri en
engir samningar.
SigurLaug Bjarnadóttir (S)
kvaðst ekki vera ánægð með
þessa samninga, enda vildi hún
ekki láta veita neinar veiðiheim-
ildir innan fiskveiðilögsögunnar.
Þó taldi hún rétt
að semja, þvi
annað myndi
stórlega veikja
stöðu okkar á
hafréttarráð-
stefnunni. Þá
ræddi þingmað-
urinn um her-
skipainnrás
Breta og sagði m.a.:
— Hvernig eigum við öllu leng-
ur að taka alvarlega hjal um
vestræna samvinnu, vinarþel og
virka samstöðu um öryggi og
sjálfstæði vestrænna þjóða, á
sama tima óg það er látið liðast
að hin minnsta og hin eina vopn-
lausa þjóð á meðal þeirra sé af
vinarþjóðunum sjálfum beitt
hernaðarlegu ofbeldi, samnings-
svikum, og viðskiptalegum
þvingunum svo að efnahagslegu
sjálfstæði hennar er stefnt i voða.
Þýðir þetta ekki i raun, að við
stöndum einfaldlega frammi
fyrir þeirri staðreynd, að banda-
lagsþjóðir okkar telja okkur nógu
góða til að nota okkur og þjóna
vestrænum hagsmunum I varnar-
og öryggismálum, og um leið
nógu litla til að traðka á okkur?
Björn Jónsson (A) sagði, að
þeir stjórnarþingmenn, sem hér
hefðu talað, hefðu lýst kostum
samkomulagsdraganna, en þó
miði að þvi að jafna atkvæðisrétt
kjósenda frá þvi sem nú er.”
1 greinargerð með tillögunni
segja flutningsmenn, að löngum
hafi menn ekki verið á eitt sáttir
um skipan þessara mála. Hafi
deilur oft risið hátt og örlög rikis-
stjórna og kjörtimabil þeirra hafi
ráðizt af aðstöðunni til kjör-
dæmaskipunar.
Núverandi kjördæmaskipan
var tekin upp 1959 og telja flutn-
armanna, Sjónvarp, Fræðslu-
myndasafn og aðra þá aðila, er
málið helzt varðar. Það hefur taf-
iö athugun þessa máls, að það er
mjög samofið endurskoðun þeirri
á skemmtanaskatti, sem fram fer
á vegum ráðuneytisins, og er
raunar ókleyft annað en fjalla um
bæði málin jafnhliða, ef hafa á til
hliðsjónar þann tekjugrundvöll,
sem frumvarp til laga um kvik-
myndasjóð byggir á, en það er
fyrst og fremst hlutdeild i
skemmtanaskatti. Þeir aðilar,
sem nú njóta góðs af skemmtana-
skatti eru félagsheimilasjóður,
menningarsjóður og Sinfónlu-
hljómsveit Islands, en allir þessir
aðilar berjast í bökkum fjárhags-
lega. Þess má geta, að ýmsir
greiðendur skattsins, kvarta hins
vegar undan þvi, að skatturinn sé
aðallega ókostum þeirra. Sagði
hann það sann-
færingu sina, að
allar þær á-
stæður, sem
taldar væru
kostir þess
samkomulags,
væru órök-
studdar.
Þá vitnaði
Björn i persónulegt samtal, sem
hann hefði átt við færasta skip-
stjóra Landhelgisgæzlunnar, þar
sem hann hefði sagt, að hægt væri
að verja landhelgina með þvi að
fá 4 til 5 skuttogara til viðbótar
við skip Landhelgisgæzlunnar. Þá
væri hægt að verja landhelgina
100%, a.m.k. væri herskipum
ekki beitt gegn okkur.
Þá ræddi Björn nokkuð um af-
stöðu verkalýðshreyfingarinnar
og sagði, að alda mótmæla sýndi
þjóðarviljann, sem væri andstæð-
ur samningum. Fram til þessa
hefði verkalýðshreyfingin látið
duga að vara rikisstjórnina við,
en ef varnaðarorðin yrðu að engu
höfð, yrði ekki látið sitja við orðin
tóm. Alþýðusamtökin myndu ekki
auðvelda þá stefnu, sem hér væri
verið að marka.
Vilborg
Harðardóttir
(Ab) sagði, að i
raun væri verið
að afhenda
Þjóðverjum
leyfi til að veiða
þar sem þeir
vildu innan
landhelginnar,
nema ef vera
kynni að þeim hefði verið neitað
um leyfi til veiða i Vikurál af til-
litssemi við sjávarútvegsráð-
herra, enda er Vikuráll beint i
vestur frá sumarbústað ráðherr-
ans.
Taldi Vilborg undirlægjuhátt-
inn gagnvart útlendingum hvar-
vetna skina i gegnum þessa
samninga, og skini það mottó ætið
i gegn að við værum — fátækir,
fáir og smáir, Taldi þingmaður-
inn, að okkur vantaði harðari og
betri utanrikisstefnu.
ingsmenn, að fólksflutningar
liðinna ára hafi verið það miklir,
að ástæða sé til breytinga.
Mörg fleiri atriði rakti fram-
sögumaður i ræðu sinni, en engir
aðrir þingmenn sáu ástæðu til að
taka til máls.
Þess má geta, að i málefna-
samningi rlkisstjórnarinnar er
ákvæði um að taka stjórnar-
skrána til endurskoðunar.
of hár og ranglátlega á lagður. Þá
má geta þess, að i frumvarpinu,
sem lagt var fyrir hið háa Alþingi
á siðasta þingtimabili var gert
ráð fyrir, að verulegur hluti
skemmtanaskatts rynni i ferða-
málasjóð. Þáttur skemmtana-
skattsins i máli þessu er þvi all-
flókinn og þarf nákvæmrar og
vandlegrar athugunar við, ef
finna á viðunandi lausn á málinu.
Kvikmyndagerð, sem er með
nokkrum hætti ný listgrein, hefur
vart hlotið opinberan stuðning til
jafns við áðrar listgreinar. Fullur
vilji er á þvi að stuðla að eflingu
þessarar listgreinar, og er þá
bæði haft i huga mikilvægi hennar
fyrir sjónvarp, svo og mikilvægi
fræðslu- og heimildakvikmynda.
Mun verða unnið að málinu i
samræmi við það viðhorf.”
Halldór og
Tómas
gerðu
grein fyrir
atkv. sínu
Við nafnakall um þings-
ályktunartillögu um veiði-
heimildir fyrir Þjóðverja
gerðu tveir þingmenn grein
fyrir atkvæði sinu.
llalldór Ásgrimsson (F)
sagði: — Ég tel það sam-
komulag, sem hér liggur
fyrir, hafa marga ókosti,
m.a. veiðisvæði og afla-
magn.
Samkomulagið
hefur einnig
ýmsa kosti,
m.a. að frysti-
o g v e r k -
smiðjutogar-
ar fá ekki að
veiða við Is-
land.
Með sér-
stöku tilliti til
þeirrar staðreyndar, að
brezka heimsveldið hefur
með ósvifnum hætti sent her-
skip inn i okkar landhelgi, tel
ég að við þurfum að tryggja
allt það afl og mátt, sem við
eigum, til að koma i veg fyrir
veiðar Breta á Islandsmið-
um.
Ég segi þvi já!
Tómas
Árnason (F)
sagði: — 1
trausti þess,
að settar
verði
strangar
reglur um
framkvæmd
veiða eftir
þessu sam-
korr.ulagi,
segi ég já.
Röksemda-
færslur þing-
mannsins
Mó-Reykjavlk. — Það á að
fjölga þingmönnum Reykjavik-
ur og Reykjaneskjördæmis, en
það á ekki að fækka þingmönn-
um annarra kjördæma, enda er
hægt að fjölga þingmönnum þvi
þeir mega alveg eins vera fieiri
en 60, en þó vil ég ekki endilega
fjölga þingmönnum heldur
mætti þeim alveg eins fækka.
Þetta er dæmi um röksemd-
arfærslu þingmannsins Ellerts
B. Schram, sem hann viðhafði i
útvarpsþættinum Þingsjá sl.
föstudag, en þá var hann spurð-
ur um tillögu til þingsályktunar
um kjördæmaskipan.
Þegar þingmaðurinn var
spurður að þvi, hvort þings-
ályktunartillagan gengi ekki út
á að fjölga þingmönnum
Reykjavikur og Reykjaneskjör-
dæmis, svaraði hann:
— Jú meðan þaö er svo, að
mesti kjósendafjöldinn er aö
baki hvers þingmanns i þessum
kjördæmum. En ég vil taka það
skýrt fram,aðþaðer ekki okkar
ætlun að skerða þingmannatölu
annarra kjördæma. Heldur er
hér verið að benda á misræmið,
án þess að skerða þingmanna-
tölu landsbyggðarinnar.
Þá spurði Kári Jónasson, um-
sjónarmaður þáttarins, hvort
það myndi ekki óhjákvæmilega
leiða af ser, að þingmönnum
landsbyggðarinnar myndi
fækka.
— Nei, ekki endilega fækka,
ef þingmönnum væri fjölgað i
þinginu. Hlutfalliö myndi auð-
vitað raskast, en ekki sjálf tal-
an.
Þá var Ellert spurður hvort
flutningsmenn vildu með þessu
fjölga þingmönnum, og svarið
var:
— Nei, ég er ekki áhugamað-
ur um að fjölga þingmönnum,
en það er ekkert atriði að binda
tölu þeirra við 60, ef þaö fæst
meiri jöfnuður með þvi að bæta
nokkrum við, eða fækka.þannig
að meira réttlæti skapist.
81
■B—■
Tillaga um breytingar á kjördæmaskipan
Fullur vilji að efla
kvikmyndagerð