Tíminn - 03.12.1975, Page 11

Miðvikudagur 3. desember 1975.
TÍMINN
11
»g nú
árið 1973 nam um 3 tonnum á
hvern landsmann. Nú er olían
leifar gróðurs, sem batt orku
sólarinnar fyrir milljónum ára.
Sýna má fram á, að oliunotkun
okkar árið 1973 jafngildir þvi
orkumagni, sem gróður á 1 1/2
hektara bindur á ári hverju við
góð skilyrði. Olíunotkun landsins
svarar þvi til orkunáms gróðurs
á svæði.sem er þrisvar sinnum
stærra en öll tún á íslandi I dag.
Ilöl'um við bætt
hegðun okkar?
Hvað er nú sameiginlegt með
beitarbúskap forfeðra okkar og
nútfma þjóðarbúrekstri hinna
þróuðu landa, sem við getum talið
okkur með? Jú, það er að reisa
öflun lifibrauðsins á rányrkju —
með því að nema meira úr
auðæfaforða veraldar en okkar
kynslóð ber. I stað þess að beita
fénu á móana sunnan við bæinn
ogmeð þeirri afleiðingu, að eftir
stóð flag eitt og rofaborð, og að
rifa hris til eldmetis uppi i hlið,
gerum við nú strandhögg i orku-
lindir jarðar og aðxar innistæður,
sem óhjákvæmilega leiðir einnig
til auðnar og uppblásturs innan
fárra áratuga. Þaö, sem skilur
þessa búskaparhætti, er á hinn
bóginn álit okkar og mat á þeim.
Beitina á móann sunnan við
bæinn og hrisrifiö teljum við i
flesta staði ámælisvert. Hin
beitaraðferðin— beitin á
auðlindirnar úti i heimi — er litin
augum velvildar, og er raunar
opinberlega viðurkennd, þvi hún
þjónar þvi markmiði, sem við
höfum sett þjóðfélaginu, að skapa
meiri framleiðslu, auka hagvöxt
og þjóðartekjur.
Augljóst ætti þvi öllum að vera,
að við erum ekki hótinu skyn-
samari eða betur staddir en for-
feður vorir, sem okkur hættir oft
til að áfellast, þá rætt er um
meðferð landsgæða. Það sem á
hinn bóginn liggur hér að baki, er
sú náttúr mannsins að vílja sifellt
hagræða siðgæðislegri viðmiðun
þannig, að hún henti þörfum hans
og löngun á hverjum tima.
Að siðustu
Að höndum hefur nú borið hálf-
gerða kreppu i efnahagsmálum
hins þróaða hluta heimsbyggðar-
innar. Flestir lita á hana sem
timabundið fyrirbrigði, þótt
margt bendi hins vegar til þess,
að hún sé varanleg, verði lifs-
máta og mati verðmæta — fyrst
og fremst náttúruauðlinda — ekki
breytt innan tiðar. Við ís-
lendingar erum betur staddir en
flestar aðrar þjóðir, sakir hinna
verðmætu orkulinda, sem við
ráðum enn yfir, en ætla má, að
orkan verði mjög verðmætur
gjaldmiðill i framtiðinni. Þetta
leysir okkur engan veginn undan
þeirri kvöð að athuga stöðu okkar
með hliðsjón af nýtingu náttúru-
auðlinda. Við eigum þáttt orkusó-
un iðnrikja, og tökum mun stærri
hlut úr sameiginlegum orkusjóði
heims en okkur ber.
Þegar öll kurl eru komin til
grafarinnar, er það ekki hið fjár-
hagslega mat, sem lagt verður á
arðsemiiðju einstaklingsins,
heldur það, hvernig iðja hans
samrýmist lögmálum þeim, er
náttúran og umhverfi okkar
lýtur. Fjárhagslegur ábati stend-
ur nefnilega i dag æöi oft i beinu
sambandi við rányrkju auðlinda
og bruðl með auðæfi náttúrunnar.
Sé málið skorað af þessum
sjónarhóli, kann þvi svo að fara,
að smábúskapur norður á
Ströndum og lambakjötsfram-
leiðsla á Landmannaafretti
teljist, þrátt fyrir allt, ámóta
„þjóðhagkvæm” störf og
álbræðsla fyrir sunnan Hafnar-
fjörð eða bilasala i Reykjavik —
jafnvel þótt f'lytja "þurfi út eilitið
af lambakjötinu af Landmanna-
afrétti fyrir „lélegt” verð?
Kort úr
íslenzkum
handritum
STOFNUN Árna Magnússonar á
Isiandi hefur hafið útgáfu á lit-
prentuðum kortum með lýsingum
úr islenzkum miðaldahandritum.
1 þetta sinn koma út niu kort i
þremur gerðum og prýða þau lýs-
ingar úr fjórum islenzkum hand-
ritum:
Á fimm kortum eru lýsingar úr
sögu heilags Nikulás i handritinu
Perg. 4 to nr. 16 i Konungsbók-
hlöðu i Stokkhólmi, skrifuðu um
1400, og eru þær öðrum þræði
valdar vegna þess að jólahátið fer
senn i'hönd. — Heilagur Nikulás,
erkibiskup frá Myra i Likia i
Litlu-Asiu, var einn vinsælasti
dýrlingur kaþólskrar kirkju á
miðöldum. Helgi hans verður
fyrst vart á 6. öld e.Kr., en breið-
ist ört út eftir 1087, þegar beinum
hans var rænt frá Myra og þau
'flutt til Bár á Italiu af þárlendum
kaupahéðnum. Heilagur Nikulás
er einkum árnaðarmaður sæfar-
enda og barna, enda færir hann
þeim siðarnefndu gjafir á messu-
degi sinum 6. desember; Kenni-
tákn hans eru oft þrir gullsekkir
eða þrir sveinar, sem standa i
kerlaug við hlið hans.
Dýrkun heilags Nikulás varð
mjög útbreidd á Islandi i
kaþólskri tið. Um það bil 34 kirkj-
ur eru honum helgaðar og hann er
verndardýrlingur fjölmargra.
Um hann hafa verið skrifaðar
a.m.k. 3 islenzkar sögur og er
brot úr hinni elztu til á skinni frá
þvi um 1200. Sögu hans i Perg. 4to
nr. 16 setti saman Bergur Sokka-
son ábóti á Munkaþverá. 1 Stofn-
un Arna Magnússonar er nú unnið
að útgáfu á islenzkum Nikulás
sögum.
Mynd af Jóhannesi guðspjalla-
manni er á tveim kortum Arna-
stofnunar. Hún er tekin úr
Skarðsbók postulasagna, sem is-
lenzku bankarnir keyptu á
uppboði i London árið 1965. Talið
er að Skarðsbók hafi verið skrifuð
i Helgafellsklaustri fyrir Orm
lögmann Snorrasoná Skarði á
Skarðströnd laust eftir 1350.
Þá er á einu korti lýsing úr
Skarðsbók Júnsbókar, A.M 350
fol., lögbókarhandriti, sem einnig
er kennt við Skarð á Skarðs-
strönd. Sú bók er talin veglegust
allra Jónsbókarhandrita, og lýs-
ing hennar er eins og bezt gerist i
íslenzkum handritum. Að Skarðs-
bók var verið að vinna 1363, en
óvister hve lengi hún var i gerð.
Að lokum er á einu korti lýsing
úr Flateyjarbók, GKS 1005 fol.
Þar er sýnt fall Ólafs Helga
Haraldssonar Noregskonungs á
Stiklarstöðum árið 1030. Að Flat-
eyjarbók var unnið á siðustu ára-
tugum 14. aldar, og voru upphafs-
starfir og myndir dregnar af
Magnúsi presti Þórhallssyni.
Kortin verða til sölu á
almennum markaði og
verzlunarstjórar sem óska eftir
að fá þau til sölu geta snúið sér til
Ámastofnunar.
Leitarflugið
3. útgáfa hinnar
vinsælu Árna-bókar
LEITARFLUGIÐ, hin vinsæla
unglingabók Armanns Kr.
Einarssonar, hefur nú verið gefin
út I þriðja skipti hjá Prentverki
Odds Björnssonar hf. á Akureyri.
Arni og systurnar i Hraunkoti eru
sögupersónur, sem allir islenzkir
unglingar kannast við. Leitar-
flugið er áttunda bindið i þessu
ritsafni Ármanns, sem notið
hefur geysilegra vinsælda.
Bókin er 171 bls. að stærð og er
gefin út og prentuð hjá Bókafor-
lagi Odds Björnssonar hf.
Teikningarnar i bókinni eru eftir
Halldór Pétursson, en kápu-
myndina gerði Max Weihrauch.
•oooooooooooooooooooooooo•

SKIÐA-
jakkar
SKÍÐA-
buxur
SKIÐA-
skór
SKÍÐA-
hanzkar
SKÍÐA-
gleraugu
SKÍÐA-
stafir
Aldrei
meira
úrval
Póstsendum
Sportval
I, ...
Hlemmtorgi — Simi 14390
00000000000000000000000®'