Tíminn - 07.12.1975, Blaðsíða 9

Sunnudagur 7. desember 1975.'
TÍMINN
9
VID HINN SEKA
hvitblæði, setti þær i næringar-
upplausn og skemmdi þær siðan
með efni sem þekkt er fyrir að
valda krabba (Bromdeoxuridin).
Frumurnar byrjuðu á svipstundu
að breyta sér og framleiða hvit-
blæðisveirur. Visindamaðurinn
er sannfærður: — Þetta gerist
nákvæmlega eins i manns-
likamanum.
Læknarhafa eiginlega einungis
þrjá möguleika á að fjarlægja
slikan klump af rangstýrðum
frumum, æxli. Þeir geta reynt að
eyða honum með meðulum, skor-
ið hann burt með hnif eða brennt
hann i burtu með geislum.
Engin þessara aðferða er
ákjósanlega. Ef læknirinn fjar-
lægir hnúðinn með uppskurði eða
geislun, getur hann aldrei verið
öruggur um að hafa náð i öllu
krabbahreiöur i likamanum. Ef
hann notar meðul ræðst hann ekki
aðeins gegn æxlinu, heldur einnig
gegn áriðandi lfffærum likamans.
öll krabbameinsemðul, sem
notuð eru i dag, svokölluð zyto-
statika, verka eftir sömu fyrir-
mynd. Þau stöðva frumu-
myndunina. Æxlið vex ekki meir.
En það er fleira en æxlið, sem
vex i likamanum. Likaminn
myndar daglega 25 milljarða
nýrra blóðkorna í stað hinna not-
uðu. Slimhúðin i þörmunum
endurnýjast stöðugt á nokkurra
vikna fresti. Stöðugur straumur
af nýjum frumum myndar hár.
Krabbameinsmeðulin gera ekki
greinarmun á slikum eðlilegum
vexti og ofvexti krabbans. Þau
stöðva allar frumuskiptingar.
Það, sem á að eyða æxlinu, skað-
ar um leið likamann.
Gott krabbameinsmeðalyrði að
eyða markvisst skemmdu frum-
unum meðal hinna 10' billjóna
fruma i likamanum.
Til framleiðslu slikra óskameð-
ala hafa visindamepn nú fundið
margar leiðir. A þróunarferli
veirunnar frá þvi hún bryzt inn i
frumuna þar til að fyrstu af-
mynduðu frumurnar koma fram
eru margir veikir hlekkir, sem
gætu gert meðhöndlun mögulega.
Byrnjunin er sýking frumunn-
ar. Veiran kemur erfðaboðum
sinum fyrir i frumukjarnanum.
Við þessi brögð þarf hún á
hjálparefni að halda, hvata að
nafni Reverse Transkriptase.
Þetta hjálparefni hefur einnig
fundizt i krabbafrumum i
likamanum. Það er einkennandi
fyrir krabbamein af völdum
veiru.
Gestirnir með
huliðshjálminn
Visindin spyrja: Er ef til vill til
efni sem getur fjarlægt hvatann
Reverse Transkriptase úr likama
sjúklings. Sem hvatinn mundi
limast við eins og limpappir og
þannig hindra frekari skaðsemi
krabbameinsveiranna i likaman-
um?
Eftir að krabbaveirurnar eru
orðnar virkar i frumu, er það
fyrsta, sem þær gera, að breyta
frumuhýðinu. A frumuveggnum
koma i ljós alveg nýjar tegundir
eggjahvitu.
Vísindin spyrja: Eru til efni,
sem ráðast eingöngu á þessi nýju
eggjahvituefni? Sem brjótast i
gegnum hið ummyndaða hýði inn
i hina sýktu frumu og tortima
henni en hlifa heilbrigðum frum-
um?
Það má likja hinum breyttu
frumum við framandi hjarta,
sem sett hefur verið i likamann,
Hann ræðst þvi á þær og reynir að
hrinda þeim i burtu. Þessar
varnaraðgerðir fara stöðugt
minnkandi. Nóbelsverðlaunahaf-
inn Francois Jacob komst að raun
um i Pasteur rannsóknarstofnun-
inni i Paris, að krabbafrumurnar
framleiða efni, sem truflar vörn
likamans. Mótefniog eitlafrumur
blóðsins ráðast ekki til atlögu við
krabbafrumurnar.
Visindin spyrja: Er hægt að
taka huliðshjálminn af krabba-
frumunum? — Það virðist vera. í
Behring-stöðinni i Marburg tók
próf. Hans Gerhard Schwick
hluta af æxlisvef úr hundum, sem
voru með brjóstkrabba. Hann
Krabbafrumur meir en 10.000 sinnum stækkaðar. Alveg eins og í likamanum vaxa þær villt I næringarupplausn. A fáum klukkustundum
verður frumuhnúður úr einni frumu.
leysti vefinn upp i frumur,
„þvoði” þær siðan með efni, sem
heitir Neuraminidase. Eftir það
sprautaði hann frumunum aftur
i dýrin. Arangurinn: Frumurnar
höfðu tapað huliðshjálminum,
varnarkerfi likamans réðist á
þær og eyðilagði um leið þær
frumur, sem ekki höfðu sætt þess-
ari meðferð. Brjósthnúðarnir
hurfu. 90% tilraunanna heppnað-
ist.
Ennþá eftirsóknarverðara væri
að geta hindrað krabbaveirurnar
og agnir, sem innihalda þær i um-
hverfinu i að fara inn i likamann
— til dæmis með bólusetningu. Þá
mundi maður alls ekki veikjast.
Fjölmargar rannsóknarstofur
reyna þessa leið.
Til þess verður fryst og fremst
að komast að þvi hvernig krabba-
veirur komast inn i liffæri.
Tvær sýkingarleiðir koma til
greiná. Annað hvort eru erfða-
massi veirunnar fyrir hendi f egg-
inu og maður erfir hana frá for-
eldrum sinum (lóðrétt sýking),
eða maður sýkist á lifsleiðinni
■; /Æf £ ':M L p j| f