Tíminn - 10.12.1975, Síða 11

Miðvikudagur 10. desember 1975.
TiMINN
n
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargöty,-
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 2650()
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasjmi 19523. Verð J
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
---'í' BlaðaprentB’.ff
Landhelgismálið
og varnarmálin
Af hálfu Islendinga er nú að hefjast gagnsókn á
erlendum vettvangi vegna innrásar brezka flotans i
fiskveiðilögsögu Islands. I upphafi mun verða fylgt
svipuðum starfsaðferðum og i tið vinstri stjórnar-
innar i þorskastriðinu þá. Þannig mun öryggisráð-
inu verða tilkynnt, að brezki flotinn reyni að verja
veiðiþjófnað innan fiskveiðilögsögunnar, og áskilji
íslendingar sér allan rétt til að kæra þetta athæfi
fyrir ráðinu siðar. Þá mun Atlantshafsbandalaginu
verða skýrt frá innrásinni á svipaðan hátt og i
þorskastriðinu 1973 og reynt að gera þvi ljóst hvaða
afleiðingar hún geti haft. Þá er i undirbúningi að
herða áróðurssóknina út á við. Þennan og allan ann-
an undirbúning verður að miða við það, að þorska-
striðið geti orðið bæði hart og langt.
Talsvert hefur verið um það rætt, hvort rétt væri
að blanda saman landhelgismálinu og varnarmál-
inu, og tilkynna t.d. úrsögn okkar úr Atlantshafs-
bandalaginu og krefjast brottfarar hersins, ef Bret-
ar hætta ekki innrásinni. Þetta kann ýmsum að
þykja freistandi, en þess ber að gæta, að sliku gæti
fylgt siðferðileg skuldbinding, sem gæti bundið
hendur okkar siðar. Ef t.d. Bretar létu undan, vær-
um við búnir að skuldbinda okkur meira en ella til
að vera áfram i Nato og leyfa hersetuna. Létu Bret-
ar sér hins vegar ekki segjast, yrði að tefla taflið á
enda, fara úr Nató og láta herinn fara.
Þegar báðar þessar hliðar eru athugaðar, kemur
það ótvirætt i ljós, að hyggilegt er að fylgja þeirri
stefnu áfram, að blanda ekki saman efnahagsmál-
um og varnarmálunum. I þvi efni er viðeigandi að
rifja upp eftirfarandi ummæli Eysteins Jónssonar i
útvarpsræðu hans 1. desember sl.:
,,Miklu tel ég skipta, að sú stefna hefur orðið ráð-
andi, með litlum frávikum, að halda herlifi sér og
þjóðlifi i landinu sér.
Rétt er að minnast þess rækilega nú, að sú stefna
hefur einnig verið rikjandi, að takmarka umsvif
varnarliðsins og þar með fjárhagsleg áhrif þess i
þjóðarbúinu. Ég tel það mikinn þátt i varðveizlu
sjálfstæðis, að þessari stefnu hefur verið fylgt, og ég
vona, að aldrei komi til á íslandi, að sú stefna verði
upp tekin að gera dvöl erlends varnarliðs eða her-
stöðvar að féþúfu eða sérstakri tekjulind fyrir land-
ið. Þjóðin má aldrei verða fjárhagslega háð dvöl er-
lends varnarliðs i landinu. Sérstök ástæða er til að
minnast þess nú, hve mikils virði það er þjóðinni i
þeim stórfelldu átökum, sem nú standa yfir um lifs-
hagsmuni hennar og framtið i landinu, að tsland er
ekki fjötrað með þvi, að vera fjárhagslega háð dvöl
erlends varnarliðs i landinu eða þátttöku sinni i At-
lantshafsbandalaginu. ’ ’
Þetta er rétt stefna og henni hafa íslendingar lika
i stórum dráttum fylgt hingað til. Varnarmálunum
annars vegar og landhelgis- og efnahagsmálunum
hins vegar á ekki að blanda saman. Hitt er hins veg-
ar staðreynd, sem vert er að gera sér ljósa, að svo
mjög gætu Bretar og Efnahagsbandalagið þrengt
að okkur, að hér skapaðist það almenningsálit, að
Islendingar ættu ekki heima i Nato eða varnarsam-
starfi með vestrænum rikjum. Raunverulega eru
Bretar og Efnahagsbandalagið nú að stuðla kapp-
samlega að þvi, að mynda slikt almenningsálit á Is-
landi. Þ.Þ.
Spartak Beglov, APN:
AAikilvæg heimsókn
Leone Ítalíu-forseta
Sambúð Sovétríkjanna og Ítalíu batnandi
RÚSSAR hafa á þessu
hausti tekið á móti þremur
forsetum Vestur-E vrópu-
rikja, eða Frakklands, Vest-
ur-Þýzkalands og ttaliu.
Síðastur I röðinni var forseti
ttaliu, Giovanni Leone. t
eftirfarandi grein fjallar
fréttaskýrandi APN um
heimsókn hans. Athyglisvert
er, að á sama tima og Kin-
verjar reyna að koma af stað
tortryggni og viðsjám milli
Sovétrik janna og Vest-
ur-Evrópu, keppast Rússar
við að sýna fram á, að
sambúð þessara aðila fari
batnandi.
HEIMSÓKN ítaliuforseta til
Sovétrikjanna og árangur við-
ræðnanna i Moskvu meðan á
heimsókninni stóð hafa leitt i
ljós, að löndin tvö hafa verið
trú fyrri ákvörðunum um að
hefja samskipti sin upp á nýtt
stig. Þetta er i rökréttu fram-
haldi af þróun sambúðar
þeirra undanfarin ár, og i
anda lokaályktunar Evrópu-
ráðstefnunnar um öryggis- og
samstarfsmál, eins og Leonid
Brézjnéf, aðalritari
Kommúnistaflokks Sovétrikj-
anna og Giovanni Leone for-
seti lögðu áherzlu á á Kreml-
fundinum.
Meðan á heimsókn italska
forsetans stóð voru haldnir
fundir og fram fóru skoðana-
skipti og samningaviðræður á
ýmsum stigum, sem báru
þann árangur, að utanrikis-
ráðherrar landanna tveggja
undirrituðu sovézk-italska
yfirlýsingu, samning um efna-
hagssamvinnu á árunum
1975-1979 og samning um að
binda endi á tvisköttun I
sambandi við vöruflutninga
með skipum.
1 sovézk-itölsku yfirlýsing-
unni er lögð áherzla á mikil-
vægi árangurs Evrópuráð-
stefnunnar, að þvi er varðar
að setja markmið, sem hefur
viðtækt sögulegt gildi fyrir
alla þátttakendur f ráðstefn-
unni, og gera áætlanir um
leiðir til að ná þessu marki.
Það er mikilsvert, að þriðja
heimsókn vestur-evrópsks
forseta til Sovétrikjanna eftir
Hels inkifundinn (Valery
Giscard d’Estaing, Frakk-
landsforseti, og WalterScheel,
forseti V-Þýzkalands, hafa ný-
verið heimsótt Sovétrikin),
skuli leiða i ljós sömu túlkun á
meginniðurstöðum Evrópu-
ráðstefnunnar um öryggis- og
samstarfsmál sem langtima
aðgerðaáætlun.
BAÐIR AÐILAR hafa i
hyggju að nota pólitfska sam-
vinnu sina, studda af þeirri
ákvörðun að halda áfram
reglulegum viðræðum á ýms-
um stigum, til þess að þoka
friðarþróuninni áleiðis, gæða
hana efnislegu innihaldi og
leysa vandamál, sem efling
friðar og öryggis þjóðanna er
komin undir. Hið spennta
ástand i heimshluta i nágrenni
beggja þjóðanna — við aust-
anvert Miðjarðarhaf og i lönd-
unum fyrir botni þess —
minnir stöðugt á erfiðleikana,
sem við er að glima og torfær-
urnar á þessari leið. Askorun
Moskvustjórn arinnar, á
stjórnina í Washingíon nýver-
ið um að hefja Genfarráð-
stefnuna að nýju, sýnir stað-
fastan vilja Sovétrikjanna til
að koma á réttlátum og frið-
samlegum samningum. Þaö
orðalag sameiginlegu yfir-
lýsingarinnar undirstrikar
samræmið i skoðunum Sovét-
Leone
rikjanna og Italiu á vanda-
málum landanna fyrir botni
Miðjarðarhafs, að réttlátum
og varanlegum friði megi
koma á i þessum heimshluta,
ef israelskar hersveitir verði
algerlega kallaðar heim frá
öllum löndum, sem þær
hernámu árið 1967, og viður-
kenndur sé lögmætur réttur
Palestinuaraba, m.a. tii að
mynda eigið riki, og traust al-
þjóðleg trygging verði sett
fyrir varðveizlu sjálfstæðrar
tilveru og viðgangs allra rikja
á þessu svæði.
Báðir aðilar hafa með réttu
áhyggjur af spennunni á Kýp-
ur. Með þvi að lýsa sig fylgj-
andi sjálfstæði og einingu
Kýpur, að erlendar hersveitir
verði kvaddar heim frá eynni
og að hin tvö samfélög — hið
griska og hið tyrkneska —
leysi sjálf innri vandamál
rikis sins, sýna Sovétrikin og
Italia hollustu sina við viðeig-
andi samþykkt Sameinuðu
þjóðanna. Það er táknrænt, að
sama dag og sovésk-italska
yfirlýsingin var undirrituð,
samþykkti Allsherjarþing SÞ
ályktun, þar sem krafizt er
heimkvaðningar allra er-
lendra herja frá Kýpur og að
framkvæmd verði fyrri álykt-
un þessara alþjóðasamtaka.
HINDRUN kreppuástands
og friðsamleg lausn deilumála
eru mikilvægustu skilyrði
fyrir áframhaldandi friðar-
þróun, einn helzti mælikvarði
þess, hversu einstök riki eru
reiðubúin til að fara eftir
meginreglum friðsamlegrar
sambúðar og þeim ákvæðum
um samskipti rikja innan
Evrópu, sem samkomulag
varð um í Helsinki. í þessu
sambandi er skiljanleg
ánægja stjórnarinnar i
Moskvu yfir undirritun
samnings milli ttaliu og
Júgöslaviu um endanlegt
samkomulag um landamæra-
deilur á Triestsvæðinu.
Frekari lausn þeirravanda
mála, sem eru flóknust og
brýnust, krefst góðvilja og
raunsæis. Eins og bent er á i
Podgomi
sovézk-itölsku yfirlýsingunni,
þá er það afar mikilvægt fyrir
Evrópu, að dregið verði Ur
hernaðarlegu andspæni og
pólitisk spennuslökun treyst
með hemaðarlegri spennu-
slökun. Báðir aðilar létu i ljósi
áhuga sinn á góðum árangri
Vinarviðræðnanna um fækkun
i herjum og minnkun vopna-
búnaðar i Mið-Evrópu, og
töldu nauðsynlegt að minna á
mikilvægi þess að gæta þeirr-
ar reglu að skerða ekki öryggi
neins aðila. Gagnkvæmur
áhugi Sovétrikjanna og ttaliu
á þróun afvopnunar var
undirstrikaður af samdóma
aliti þeirra á nauðsyn þess að
efla áhrif og fjölga aðilum að
samingnum um bann við ut-
breiðslu kjaravopna og ein-
huga skoðunum varðandi alls-
herjar bann við kjarnavopna-
tilraunum, svo og bann við
smiði og framleiðslu nýrra
gerða gereyðingarvopna, eins
og miðað er að i sovézku
tillögunni, sem nýverið var
lögð fram hjá Sameinuðu
þjóðunum.
i einni af ræðum sinum i
Kreml minnti G. Leone á, að
árið 1967 hefðu verið gerðir
fyrstu mikilvægu
sovézk-itölsku samningarnir á
ýmsum sviðum,' m.a. sviði
efnahagsmála. ttalia getur þvi
með réttu litið á sig sem
brautryðjanda á sviði efna-
hagssamvinnu milli austurs
og vesturs. Þáttur Italiu birt-
ist i þeirri staðreynd, að ttalia
er þriðja i röðinni af viðskipta-
löndum Sovétrikjanna i Vest-
ur-Evrópu.
NKOLAI PODGORNt for-
seti Sovétrikjanna, benti á, að
það væri rétt mat á gildi efna-
hags-, visinda- og tækni-
tengsla að lýsa þeim sem
„drifhjóli” i samskiptum
Sovétrikjanna og ttaliu. Þeir
samningar sem undirritaðir
hafa verið á undanförnum ár-
um skipuleggja þróun þessa
samstarfs heilan áratug fram
i timann. Viðfangsefni og um-
fang samskiptanna á árunum
1975-1979 eru ákvörðuð I samn-
ingi sem undirritaður var i
Kreml meðan stóð á heimsókn
G. Leone til Sovétrikjanna. I
fullu samræmi við anda
Helsinkisa mkomulagsins
heita báðir aðilar þvi, að
leggja sig fram um að færa út
svið verzlunar og viðskipta
svo og efnahags-, visinda- og
tæknitengsla, og hvetja til
raunhæfrar framkvæmdar
viökomandi samninga, m.a.
langtimasamninga og
samninga um stór verkefni.
Sérhver sovétborgari metur
að verðleikum árangur sliks
samstarfs. Þar nægirað renna
augum þær þúsundir Zhiguli-
bila, sem þjóta um sovézka
vegi, bila, sem komið hafa af
færiböndum bifreiðaverk-
smiðjunnar i Togliatti við
Volgu, sem reist var i sam-
vinnu við ttaliu. Jafnframt
skiljum við og deilum ánægju
með itölsku verkafólki, sem
bindur vonir sfnar um, að
jafnvægi komist á i atvinnu-
málum, við sovézk-italska
efnahagssamvinnu, þvi að
viðskipti við land með skipu-
lagðan áætlunarbúskap
byggðan á traustum grunni,
eru örugg viðskipti.
Keppa íier að þvi, að sam-
skipti landanna á öllum svið-
um verði árangursrik og
traust, þvi að það þjónar brýn-
um hagsmunum beggja þjóð-
anna.